پەرەگراف
هەنگاونان بۆ "جێبەجێكردنی ڕێككەوتننامەی شنگال"، بەرپرسانی باڵای ئەمنیی عێراق و هەرێمی كوردستانی لە هەولێر كۆكردەوە. سەرەڕای ناكۆكییەكان سەبارەت بە بوودجە و دۆسیەی نەوت، هەولێر و بەغدا لەسەر گرتنەدەست و بەڕێوەبردنی شنگال بە "هاوبەشی"، كۆكن.
"خەڵكی شنگال دەبێتە خاوەنی شنگال و كەسێكی دیكە لە دەرەوەی شنگال ناتوانێت ئیدارەی سەربازی و كارگێڕیی قەزاكە بگرێتە دەست. ڕێككەوتین لەسەر ئەوەی كە هەر كەسێك لە دەرەوەی شنگال هاتووە، بگەڕێتەوە بۆ ئەو شوێنەی كە لێوەی هاتووە"، وەزیری ناوخۆی هەرێم وا دەڵێت.
شاندێكی عێراق بە سەرۆكایەتیی قاسم ئەعرەجی، ڕاوێژكاری ئاسایشی نیشتمانیی عێراق، بە بەشداریی جینین هانس پلاسخارت، نوێنەری نەتەوە یەكگرتووەكان لە عێراق، لە شاری هەولێر لەگەڵ ڕێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆی هەرێمی كوردستان كۆبووەوە.
دوای كۆبوونەوەكەـ، لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیی هاوبەشدا وەزیری ناوخۆی هەرێم، كۆبوونەوەیەكەی بە "باش" وەسف كرد و وتی "تایبەت بوو بە دەستپێكردنی جێبەجێكردنی قۆناغەكانی ڕێككەوتنی شنگال".
ڕێبەر ئەحمەد جەختی كردەوە كە "هەردوولا مان كۆك و موكوڕ بووین لەسەر ئەوەی كە پێویستە هەموو ئەو بڕگانەی لە ڕێككەوتنەكەدا هەیە، وەكو خۆی جێبەجێ بكرێت".
"خشتەیەكی كاتی دابنرێت بۆ دەستپێكردنی ئەو بڕگانەی كە پەیوەستن بە لایەنی ئەمنی و ئیداری و سەربازی و ئاوەدانكردنەوەی شنگال"، وەزیری ناوخۆی هەرێم وای گوت.
سەبارەت پۆستی قائیمقامی شنگالیش، ڕێبەر ئەحمەد ڕوونی كردەوە "ڕێككەوتووین بە هاوبەشی قائیمقامێك بۆ شنگال دابنێین. دواتر بە شێوەیەكی فەرمی ناوی ئەو كەسە ڕادەگەیەندرێت كە هەردوولامان لەسەری ڕێكدەكەوین".
هاوكات قاسم ئەعرەجی، ڕاوێژكاری ئاسایشی نیشتمانیی عێراقیش جەخت دەكاتەوە كە "ئەو لایەنانەی كە دەیانەوێت دەست لە كاروباری ناوچەكە وەر بدەن، دوور بخرێنەوە".
"تەنیا دەبێت هێزە عێراقییەكان لە شنگال بن. هیچ هێزێكی غەیرە عێراقی نابێت لە شنگال بمێنێت. ئەوەی لە شنگال و دەوروبەری جێگیر دەكرێت، هێزی عێراقی دەبێت كە دۆسیەی ئەمنیی ناوچەكە دەگرێتە دەست"، ئەعرەجی وای وت.
وەكو وەزیری ناوخۆی هەرێمیش باسی لێوە كرد، نەتەوەیەكگرتووەكان "ڕۆڵی چاودێریكردنی دەبێت لە جێبەجێكردنی خاڵەكانی ڕێككەوتنەكەدا".
ڕۆژی 9-10-220، حكوومەتی فیدراڵیی عێراق و حكوومەتی هەرێم، ڕێككەوتنێكیان بۆ ئاساییكردنەوەی بارودۆخی شنگال و گەڕانەوەی دانیشتووانەكەی واژوو كرد. بەپێی ڕێككەوتنەكە، دەبێت یەكینەكانی پاراستنی شنگال بچێتە دەرەوەی قەزاكە و ئەنجوومەنی خۆبەڕێوەبەریی دیموكراتی شنگالیش هەڵبوەشێتەوە.
لای خۆیشیەوە لە كاردانەوەیەكی خێرادا، ئەنجوومەنی خۆبەڕێوبەریی دیموكراتی شەنگال (مەخەدەشە)، ڕایگەیاند "هیچ گۆڕانكارییەك كەتێیدا نەبین، قبووڵی ناكەین".
ئەنجوومەنەكە پێی وایە كە ئەم ڕێككەوتنە "بەبێ وەرگرتنی ڕای ئێزدیان و پێكهاتەكان و خەڵكی شەنگال" واژوو كراوە. جەختیش دەكاتەوە"هیچ گفتوگۆ، چارەسەری و پرۆژەیەك بۆ شەنگال بێ ئەوەی ڕای ئێزدیانی تێدا بە بنەما بگیرێت، بێ ئەنجام دەبێت".
"بە كورتی ڕایدەگەیەنین كە هیچ گۆڕانكاریی و گفتوگۆیەك تێیدا نەبین، قبوڵی ناكەین. ئێمەش گفتوگۆ دەكەین و گفتوگۆمان بۆ بەرژەوەندیئەم خەڵكەیە، بۆ ئەوەی ئەم گفتوگۆیانە بگەنە ئەنجامی خۆیان، پێویستە وەك لایەنی سەرەكیی بە بنەما بگیرێین و بناسرێین، دەرەوەی ئەمەهیچ گفتوگۆ و دانوستانەك قبوڵ ناكرێت"، ئەنجوومەنی خۆبەڕێوبەریی دیموكراتی شەنگال (مەخەدەشە) وا دەڵێت.
• ڕێككەوتنی شنگال
حكوومەتی فیدڕالی و حكوومەتی ھەرێمی كوردستان بە ھەماھەنگی لەگەڵ نێردەی تایبەتی نەتەوە یەكگرتووەكان لەسەر ئەم خاڵانە رێككەوتن:
١- تەوەری كارگێڕی:
- دیاریكردنی قایمقامێكی نوێ بۆ شنگال كە سەربەخۆ و پیشەیی و ئەستۆپاك بێت و بە گوێرەی ڕێككارە دەستووری و یاساییەكان پەسندكراو بێت.
- لەلایەن لیژنەیەكی ھاوبەش كە لە ھەردوولاوە پێك دەھێنرێت، دوای دیاریكردنی قایمقام، چاو بە پێگە كارگێڕییەكانی دیكەدا دەخشێنرێتەوە. لە پڕكردنەوەی پۆستەكاندا ڕەچاوی بنەما پیشەیی و یاساییەكان دەكرێت.
٢- تەوەری ئەمنی:
- تەنیا پۆلیسی ناوچەكە و دەزگای ئاسایشی نیشتمانی و ھەواڵگری بەرپرسیارێتیی ئاسایشی ناو شارۆچكەكە لە ئەستۆ دەگرن، ھەموو ڕێكخراوە چەكدارییەكانی دیكە بۆ دەرەوەی سنووری شارۆچكەی شنگال دوور دەخرێنەوە.
- بەھێزكردنی ئاسایشر قەزاكە لە ڕێگەی دامەزراندنی دوو ھەزار و 500 كەس لە ھێزی ئاسایشی ناوخۆ و لایەنی ئاسایشیی كە لەو ھێزەدا دەستەبەریی دادپەروەرانە دەكرێت بۆ بەشداریپێكردنی ئاوارەی كەمپەكان لە خەڵكی شارۆچكەكە.
- كۆتاییھێنان بە بوونی پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) لە شارۆچكەی شنگال و ناوچەكانی دەوروبەریدا. نابێت پەكەكە و ئەوانەی سەر بەون، ھیچ رۆڵێكیان لە ناوچەكەدا ھەبێت.
٣- تەوەری ئاوەدانكردنەوە:
پێكھێنانی لیژنەیەكی ھاوبەش لە حكوومەتی فیدڕالی و حكوومەتی ھەرێمی كوردستان بۆ ئاوەدانكردنەوەی شارۆچكەكە بە ھەماھەنگی لەگەڵ ئیدارەی خۆجێی لە پارێزگای نەینەوا. ئاست و وردەكارییەكانی ئەركەكەی لەلایەن سەرۆكی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق و سەرۆكوەزیرانی ھەرێمی كوردستانەوە دیاری دەكرێت.
٤. بە مەبەستی چاودێریكردنی ئەوەی لە تەوەری كارگێڕی و ئەمنیدا ھاتووە، لیژنەیەكی مەیدانیی ھاوبەش لە لایەنە پەیوەندیدارەكانی ھەردوولا پێكدەھێنرێت بۆ جێبەجێكردنی ئەوەی لە ڕێككەوتنەكەدا ھاتووە.