پەرەگراف- سەنگەر سالار
ئۆتۆمبێل بەڵایەكی گەورەیە بۆ ژینگەی كوردستان‌و پیسبوونی ژینگە هۆكارێكی سەرەكیی تووشبوون بە نەخۆشیی شێرپەنجەیە، هاوكات ڕێژەی سەوزایی لە هەرێم ناگاتە نیوەی ئاستی ستانداردی جیهانی، ئەمەش بەپێی داتاكانی دەستەی ژینگە.
16ی نیسانی هەموو ساڵێك بە ڕۆژی ژینگەی كوردستان دیاری كراوە. ئەمساڵ دەستەی پاراستن و چاككردنی ژینگە هەفتەی ژینگەیی ڕاگەیاندووەو بە ئەنجامدانی چالاكیی جیاواز هۆشیاریی ژینگەیی بڵاودەكاتەوە.
هەندرێن شێخ ڕاغب، وتەبێژی دەستەی پاراستن‌و چاككردنی ژینگە بۆ پەرەگراف ئەوەی خستەڕوو، چالاكییەكانی هەفتەی ژینگەیی ئەمساڵ تایبەت دەبن بە كوالێتیی هەوا لە هەرێمی كوردستان، لەگەڵ ئەوەشدا بوارەكانی دیكەیان فەرامۆش نەكردووە.
"ماوەی دوو هەفتەیە لە سەیرانگاكان و قوتابخانەكاندا سەرقاڵی بڵاوكردنەوەی هۆشیاریی ژینگەیی و وانەی ژینگەیین، هەر بۆ ئەو مەبەستە كۆبوونەوەو هەماهەنگیمان لەگەڵ وەزارەتەكانی شارەوانی، ناوخۆ، تەندروستی، سامانە سروشتییەكان و پیشەسازی كردووە"، وتەبێژی دەستەی پاراستن‌و چاككردنی ژینگە وای گوت.
چالاكان‌و ڕێكخراوەكانی بواری ژینگە، بەردەوام هۆشداری لەبارەی پیسبوونی ژینگەی هەرێم و مەترسییەكانیەوە دەدەن. وتەبێژی دەستەی پاراستن‌و چاكردنی ژینگەش دەڵێت، ئێستا ئۆتۆمبێل "بەڵایەكی گەورەیە" بۆ ژینگەی كوردستان.
"نزیكەی ملیۆنێك و 700 هەزار ئۆتۆمبێل لە هەرێمی كوردستان هەن، ئەمە جگە لە ئۆتۆمبێلی وەزارەتەكانی پێشمەرگەو ناوخۆ. ئەمانە لە شەو و ڕۆژێكدا نزیكەی حەوت ملیۆن لیتر بەنزین دەسووتێنن، كە هەوا پیس دەكەن و كاریگەریی خراپیان بۆ سەر تەندروستیی هاووڵاتیان هەیە"، هەندرێن شێخ ڕاغب وای گوت.
هەر ئەمڕۆ لە مەراسیمی ڕۆژی ژینگەی كوردستان، سەرۆكی حكومەت هەڵمەتێكی یەك هەفتەیی ڕاگەیاند بۆ پاككردنەوەی ژینگەو سروشتی كوردستان‌و داوای كرد هەموو تاكێك بەشداریی تێدا بكات.
"هەرێمی كوردستان پێویستی بە ستراتیژییەتێكی نیشتمانی هەیە بۆ پاراستنی ژینگە"، نێچیرڤان بارزانی وای گوت، تەئكیدی لەوەش كردەوە، هەموو ڕێكارێك دەگرنەبەر بۆ ئەوەی ژینگە بپارێزن.
سەرۆكی حكومەت وتیشی"دەبێت لە قۆناغەكانی داهاتوودا ڕیسایكلینگ باشتر بكرێت، سوود لە جێگرەوەی وەكو تیشكی خۆر و باو تەكنۆلۆژیای پاك و دۆستی ژینگە وەربگیرێت، بەكارهێنانی ئۆتۆمبێل كەمبكرێتەوەو هەوڵی بەكارهێنانی ئۆتۆمبێلی كارەبایی بدرێت لە ئاییندەدا، هەروەها سیستمی گواستنەوەی گشتی فراوانتر بكرێت و بەرەبەرە بخرێتە سەر وزەی پاك."
جگە لە ئۆتۆمبێل، نزیكەی 200 پاڵاوگە و 500 موەلیدە لەگەڵ كارگەكان، ژینگەی هەرێم پیس دەكەن. هەندێك لە كارگەكانیش بە مەرجەكانی پاراستنی ژینگەوە پابەند نابن.
لەبارەی داخستنی پاڵاوگە نایاساییەكانەوە، وتەبێژی دەستەی ژینگە دەڵێت"ئێمە دەستەیەكی چاودێرین، ئەركی داخستنی پاڵاوگە نایاساییەكان لە ئەستۆی وەزارەتی ناوخۆ و ئەنجوومەنی نەوت و گازدایە."
بەپێی بەدواداچوونەكانی پەرەگراف، پاڵاوگە نایاساییەكان بە بڕیاری داخستنی پاڵاوگەكانەوە پابەند نابن كە ساڵی ڕابردوو دەركراوە.
سامی جەلال بەڕێوەبەری گشتی دیوانی وەزارەتی ناوخۆ، پێشر بۆ پەرەگراف وتی"هێزی ئەمنیی‌و سەربازیی بۆ داخستنی پاڵاوگە نایاساییەكان بەكاردەهێنین، چونكە ئەوانەی كە ئامادەنین پاڵاوگەكان لاببەن، ئێمە بەهێز پێیان لادەبەین."
بەهۆی گەرمبوونی كەشوهەوای گۆی زەوی، ستانداردی جیهانیی ڕێژەی سەوزایی لە 15%وە بۆ 25% بەرزكراوەتەوە. پێویستە هەر وڵاتێك ڕێژەی سەوزاییەكەی بۆ ئەو ئاستە یاخود زیاتر بەرزبكاتەوە.
بەڵام وتەبێژی دەستەی ژینگە دەڵێت"ڕێژەی سەوزایی لە هەرێمی كوردستان لەسەدا 10 و پۆینت پێنجە، كە ئەوە ڕێژەیەكی زۆر كەمە و پێویستە بەرزبكرێتەوە."
پیسبوونی ژینگە پرسێكی جیهانییەو بە بەردەوامیی لەسەر ئاستی جیهان چالاكیی هەمەجۆر بۆ چارەسەركردنی بەڕێوەدەچێت، كە هۆكاریشە بۆ تووشبوون بە چەندین نەخۆشیی مەترسیدار. وتەبێژەكەی دەستەی ژینگە گوتی"پیسبوونی ژینگە لە هەرێمی كوردستان یەكێكە لە هۆكارە بنەڕەتییەكانی تووشبوون بە شێرچەنجە و نەخۆشییەكانی منداڵان."
لەگەڵ هەموو ئەو مەترسییانەی لەسەر ژینگەی هەرێمی كوردستان هەن، حكومەتی هەرێم نەک بودجەیەكی تایبەتی بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی مەترسییەكانی تەرخان نەكردووە، بەڵكو ئەو بڕە داهاتەش كە بەناوی ژینگەوە لە شۆفێران وەردەگیرێت، لەپێناوی پاراستن و چاكردنی ژینگەدا خەرج ناكرێت.
هەندرێن شێخ ڕاغب جەخت لەوە دەكاتەوە "یەك دیناری ئەو داهاتە نادرێتەوە بە دەستەی ژینگە و ئێمە ئاگامان لێی نییە"، وتیشی"بەپێی یاسا دەبێت ڕێژەیەكی ئەو پارەیەی بە ناوی ژینگەوە لە شۆفێران وەردەگیرێت، بۆ دەستەكەمان خەرج بكرێت، بەڵام چەند ساڵە ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێم بە پاساوی قەیرانی دارایی هەموو داهاتەكان دەگەڕێنێتەوە بۆ لای خۆی."