دیموكراسی پڕۆسەیەكی كاتخایەنە، بۆیە هەڵەیە لە قۆناغی گواستنەوەدا، یەكسەر لاسایی دیموكراسی غەرب بكەینەوە، بەڵكو ئەبێ بە پێی زروفی مەوزوعی خۆمان و بە تێپەڕینی كات، سیغەیەكی دیموكراسیی تایبەت بە خۆمان بدۆزینەوە.
سەیركە لە مۆدێلی بەغدایا، كابرا یەك كورسیشی نیە كەچی ئەبێ بە سەرۆك وەزیران، دەی شتێكی وا لە دیموكراسی بەریتانیادا بە خەویش ڕوونادا، بەڵام ئەوەی بەغداش هەر ئیجابی و دیموكراسییانەیە، "چونكە دەساودەسی تیایە!"
دەساودەسەكەش پەیوەندی بە هەڵبژاردنەوە هەیە، چونكە چوارساڵ جارێك و دوای هەڵبژاردنێك ڕووئەدا، بەڵام پەیوەندی بە ڕەقەم و نەتیجەی هەڵبژاردنەكەوە نیە، بەڵكو پەیوەندی بە شتانێكی وەكو تەوافوقی داخلی و خاریجی و موبارەكەی مەرجەعیەتەوە هەیە، كە ئەمانە تایبەتمەندی سیاسەتی عێراقین.
دیموكراسییەكەی عێراق، سەرەڕای دەستێوەردانی دەرەكی و دنیایەك خەلەلی تریش، بەڵام بە پێوەری "دەساودەس" نموزەجێكی سەركەوتووەو هەرچۆنێكبێ توانیویەتی سیغەیەك بۆ ئەمە بدۆزێتەوە!!
نهێنی سەركەوتنەكەش بوونی دەزگایەكی باوكایەتی وەكو مەرجەعیەت و باوكێكی وەكو سیستانییە.
بەڵێ لە قۆناغی گواستنەوەدا، گرنگە هێزێكی باڵا هەبێ سەرپەرشتی گواستنەوەكە بكات لە بەرژەوەندی دیموكراسی. چونكە هێشتا یاساو دامەزراوەو عەقڵی دیموكرات بەرهەم نەهاتووە.. چونكە هێشتا سەقافەتی باوی كۆمەڵگا سەقافەتی باوكەو هێشتا پێویستە باوكێك هەبێت!
ئاخر هەر خودی دیكتاتۆریەت پڕۆسەی مناڵكردنەوەی هەموو شتێك و بەباوك كردنی تاقە كەسێكە، كاتێكیش ئەم باوكە نامێنێ، ئیتر شتەكانی تر هەر بەجدی مناڵن.
سەیركە هێشتا لە ناخی هەموو عێراقییەكدا سەدامێك هەیە، خۆ سەدامەكەی ناو ناخی مالكی، لە سەدامە ئەسڵییەكە بچوكتر نەبوو، بەڵام هێزێكی وەكو مەرجەعیەت هەیە كە پێی بڵێ ستۆپ و لەم ستۆپەشەوە دەساودەسێك ڕووبدا. "ئەمەیە مەبەستی من لە باوكایەتی قۆناغی گواستنەوە."
جا كێشەی ئەزمونی هەرێم ئەوەیە كە هەر لە سەرەتاوە، لەبری ئەوەی سیغەیەكی دیموكراسی تایبەت بە خۆمان بدۆزینەوە، ڕاستەوخۆ كەوتینە لاساییكردنەوەیەكی درۆیینەی دیموكراسی و هەڵبژاردنی غەرب!
لە غیابی یاساو دامەزراوەو هۆشیاری دیموكراسیدا، شەڕواڵیی خۆمان كرد بە هەڵبژاردنێكدا، بە خەیاڵی ئەوەی دواتر هەموو شتێك هەر لەخۆیەوە بكەوێتە سەر سكەی دیموكراسی!
ئەوەبوو گەیشتینە شەڕو دوو ئیدارەیی و فیفتی بە فیفتی و دواجاریش (هەر حیزبە حاكمی زۆنی خۆی) یەعنی لەبری ئەوەی بگەینە سیغەیەك بۆ دەساودەسكردن، ڕێك بە عەكسەوە، گەیشتینە سیغەیەك بۆ دەساودەسنەكردن!! لێرەشەوەو بە پێوەری دەساودەس، ئەزمونی دیموكراسیمان فەشەلی هێنا.
هەڵەی یەكەمی ئێمە لە سەرەتادایە، لە دوای ڕاپەڕین ئەبوو بەرەی كوردستانی بمێنێ و قیادەی بەرە وەكو باوكێك و مەرجەعێك هەڵكشایە بۆ سەرو حیزبایەتی و حساباتە بچوكەكان و سەرپەرشتی هەڵبژاردن و بە دامەزراوەكردن و دەساودەسكردن و سەروەركردنی یاساو بەرهەمهێنانی نموزەجێكی دیموكراسی خۆماڵیی بكردایە، كە نەكرا.
فرسەتی دووەم، لەگەڵ دروستبوونی موعارەزەو وجودی سێ كارێزمای مێژوویی، ئەبوو لەبری درێژەدان بە دیموكراسی موزەییەف و موئەسەساتی كارتۆنی، ئەو سیانە پێكەوە هەیئەت و دەسەڵاتێكی باڵای ڕاستەقینەیان دروستبكردایەو بە كۆی خەلەلەكاندا بچوونایەتەوە. بەڵام لەبەر ئەوەی دووانیان پیاوانە نەهاتنە پێش، ئیتر سێیەمیش لە داخا موعارەزەیەكی مناڵانەی دروستكرد. (مناڵانە مەبەستم ئەو مناڵە ناكامڵە سەرلێشێواوەی ئێستایە كە بەرگەی مردنی باوكی نەگرت)
فرسەتی سێیەم و بە حسابی قەڵەمە گرگنەكانی پاراستن، ئێستایەو خودی مەسعود بارزانییە كە وەكو مەرجەع مامەڵەی لەگەڵ بكرێ، ئەمەش نوكتەیەكی هێندە بێتامە بە كەڵكی تۆزێ پێكەنینیش نایەت، چونكە ئێمە جۆرێك لە مەرجەعیەت و باوكایەتی ڕاگوزەرمان پێویستە، بۆئەوەی بپەڕینەوە بۆ دیموكراسی، نەك بۆ پاشایەتی و سوڵتانیزم!
بارزانی نەك هەلێكی تری گواستنەوەو دیموكراسی نیە، بەڵكو هەلێكی تر ئەگەر مێژوو پێمان بدا، ڕێك لە دوای نەمانی ئەوەوە دەستپێئەكات، چونكە هەلەكانی پێشتریش كە لەكیسمان چووە، بە دەرەجەی یەك، ئەوبووە كە نەیهێشتووە باوكێكی گوێزەرەوەمان هەبێت!
ئاخر ئەو هەمیشە خەوی بە باوكێكی خێڵانەوە بینیوە، باوكی خێڵانەش هیچ ناگوێزێتەوە بۆ گشت، بەڵكو گشت ئەباتەوە بۆ لای خۆی، لەوێشەوە ئیتر ئێمە ناپەڕینەوە بۆ دیموكراسی خۆماڵی، ئەپەڕینەوە بۆ سەدامی خۆماڵی!
بەڵێ ئێمە هەر لە سەرەتاوەو ئێستاشی لەگەڵبێ، هێشتا جۆرێك لە هێزی باوكایەتی و مەرجەعیەتمان پێوستە، بەڵام بۆ ئەوە نا كە حەنتوشەكانی پاراستن خەوی پێوە ئەبینن، بەڵكو ڕێك بۆ عەكسەكەی.