ڕیفراندۆم لە چەند تەوەرێكدا

حەماوەی دەنگدان
هێندەی تێبینیم كردووە، هەموو دەنگدانێك حەماوەی جەماوەر بەرزبوەتەوە تا ئەو شوێنەی دونیا بۆ ئەنجامەكانی هەڵبژاردنەكە كورتكراوەتەوە. ئەمجارەش هەمان شتە. هەرگیز ئەنجامی دەنگدان، لای كەم لە دونیای ئێمەدا، نەیتوانیوەو جارێ ناشتوانێت چارەنوسی ئێمە بگۆڕێت‌و دونیایەكی باشتر، یان زۆر ترسناك‌و خراپتر، بهێنێتەدی. بەهەرحاڵ، لە كاتی دەنگدان‌و هەڵبژاردندا، جاروبار مەكینەی مێشكت بكوژێنەرەوە نەكا حەماوەی بێعەقڵییت بفڕێت.

قەیرانی متمانە
لە دونیای ئێمەدا، هەرەسی متمانە تەواوی پەیوەندییە ئابوریی‌و سیاسییەكانی تێكداوە. وەبەرهێنەران‌و پاشەكەوتكاران، تەنانەت ئەوانەی دەنگیان بە "بەڵێ بۆ جیابونەوە"یە، سەرمایەكانیان لەناوخۆدا ناخەنەگەڕ. هەرەسی متمانەو بەدوایدا سڕبونی وەبەرهێنان‌و تەنانەت بەكاربردنیش گەشەی ئابوریی كردووە بە نێگەتیڤ، بێكاریی پتر تەشەنەی كردووە. هۆكارێكی سەرەكیی قەیرانی متمانە شكستی سیاسەتە ئابورییەكانی حكومەتی هەرێمە لەسەر سێ ئاست. یەكەمیان دابیننەكردنی لای كەمی ئاسایشی ئابوورییە بۆ تاك و كۆ. دووەمیان تۆمارنەكردنی ڕێژەیەكی گونجاوی گەشەی ئابورییە. سێیەمیان، كەڵەكەبونی سەروەتە لای كەمینەو مایەپوچبونی زۆرینەیە، لە داهات‌و موچەداو لەو وەبەرهێنانەش بە درێژایی تەمەنیان لەسەر خوێندن یان بزنس، كردویانە. بێئومێدیی بەرامبەر هەموو شت سەرهەڵدەدات.

كاتی ڕیفراندۆم
ئەو ڕۆژەی ڕیفراندۆم ڕادەگەیەنرێت، كۆمەڵگەی ئێمە قوڵ ڕۆچۆتە ناو زەلكاوی قەیرانی متمانەوە، خێڵ‌و كۆمپانیاكان، حزب‌و مەزهەبچییەكان هێشتا خەریكی پچڕینی داهات‌و دەرفەتن، سەرەتا بۆ شەخسی یەكەم‌و جێگری سەرۆكی دەسگاكە، دواتر بۆ ئەندامە دڵسۆزەكان‌و ئەگەر لێی مایەوە بۆ ئەندامانی پلە سێ‌و چواری دەسگاكە، بێگومان هەر یەك لەسەر حسابی بەرژەوەندیی گشتیی. ئاكامی كۆتایی توندكردنەوەی ململانێكان، هەرەسی كاری هەرەوەزیی، هاوكارییكردنی یەكترو پێكەوەژیانە، بە ڕادەیەك تەنانەت بۆ ژن‌و مێردو منداڵەكانیشیان چیتر ئاسان نییە لە ژێر سەقفی ماڵێكدا بژین‌و پڕۆژەی هاوبەشیان هەبێت، چجای ئەوەی خەڵك پشتیوانیی پڕۆژە سیاسییەكانی نوخبەی سیاسیی پیر بكات. لەم ڕوانگەیەوە، كاتی ئەوە نەبوو ڕیفراندۆم ڕابگەیەنرێت، پتر لەبەرئەوەی لە ناوخۆدا ترازانی كۆمەڵایەتیی ڕویداوە.

بەرەی نەخێر
ڕیفراندۆم نەیتوانی كۆمانبكاتەوە، بەڵكو زیاتر لە یەكتری دوورخستینەوە. بەرپرسیاری یەكەمیش ئەوانەن كە ڕایانگەیاند، بەڵام بەرەی نەخێریش قسەی بێمانا دەكات. بۆ نمونە، لە ئێن ئاڕ تی دەنوسن: "ئەگەر ئەتەوێ خۆشگوزەران بیت، دەنگبدە بە نەخێر". یانی بەڕاست خۆشگوزەرانیی ئێمە لەسەر "نەخێر"ێك وەستاوە؟ پاشان هەر ئەم بەرەیە خۆیان دەڵێن "ڕیفراندۆم تاكتیكە و بۆ دروستكردنی دەوڵەت نییە". زۆر باشە. ئەگەر تەنیا وتنی "بەڵێ بۆ جیابونەوە" ببێت بە هۆی داخستنی هەموو سنورەكان‌و هیچ دەوڵەتێكیش بە هانامانەوە نەیەت، كەواتە تف لەو جیهانەی ئەو مافە سادەیە بە خەڵكی كوردستان نابەخشێت. بەرەی "نەخێر لە ئێستادا" نە لە قەیرانی متمانە تێگەیشتووەو نە قسەیەكی هەیە لەسەر جیهانێكی هێندە پڕ لە ستەم لە كاتێكدا خۆیان بە سیمبولی داكۆكیكردن لە دادپەوەریی‌و نەیار بە ستەمكار دەناسێنن، گوتاری سیاسیشیان هێندە بەهێز نیە شتێكی كەم سەنگەری بەرەی "نەخێر" پتەوبكات.

ڕۆڵی بزوتنەوەی گۆڕان و ئەوانی تر
هەردوو بەرەی "نەخێر لە ئێستادا" و بەرەی "بەڵێ بۆ جیابونەوە" ئەیانەوێت شوناسی سیاسیی ئەوان لەبەربكەیت. ئەمەیان كێشە نییە بەس ئەوە كێشەیە كە ئەگەر نەچیتە پاڵیان لە خانەی "خزمەتكاری دەوڵەتانی داگیركار" داتدەنێن. بزوتنەوەی گۆڕان دەكرێت تەسلیم بەم دابەشكردنە نەبێت، دژ بە تۆمەتباركردن و تەكفیرو تەخوین بوەستێتەوەو بەرگریی لە ئازادیی بیروڕا بكات، ڕۆڵی هەبێت لە دروستكردنەوەی متمانەو بەهێزكردنی رۆحی هاوكاریكردنی یەكتر. (من بە خراپی نازانم بزوتنەوەی گۆڕان داوای دواخستنی ڕیفراندۆم بكات تا ئەو كاتەی كەمێك برینەكانی ناوخۆ ساڕێژدەكرێن). هەمان قسەش بۆ تۆ ڕاستە: لای كەم چاوپۆشی لە ڕەخنەگرتن لە هیچیان مەكەو بەرگریی لە ئازادیی بیروڕا بكە.