نزیكەی 100 بارەگا هێرشیان كراوەتەسەر لە ناوچەكانی جێناكۆك

پەرەگراف- كەركوك ناو

لە كەركوك‌و ناوچەكانی تری جێناكۆك، نزیكەی 100 بارەگای حزبی ‌و ئەمنی ‌و رێكخراوەیی لە ماوەی كەمتر لە هەفتەیەكدا سوتێنراون یان تاڵانكراون یاخود دەستیان بەسەرداگیراوە، دوابەدوای گەڕانەوەی هێزەكانی سوپای عێراق و حەشدی شەعبی بۆ ئەو ناوچانەی عێراق.

ئۆپەراسیۆنی سەپاندنی دەسەڵاتی فیدراڵی، 16ی ئۆكتۆبەری 2017 بە فەرمانی حەیدەر عەبادی، سەرۆكوەزیران دەستپێكرد‌و لە دوو رۆژدا هێزە عێراقییەكان گەیشتنە كەركوك ‌و هەموو ناوچەكانی جێناكۆك، ئەوەش دوای كشانەوەی پێشمەرگە و كەمترین روبەڕوبونەوە لەگەڵ هێزە عێراقییەكان.

بەپێی بەدواداچونە مەیدانییەكانی پەیامنێرانی (كەركوك ناو)، لە كەركوك‌و ناوچەكانی جێناكۆكی پارێزگاكانی نەینەوا، دیالە‌و قەزای دوزخورماتوو زۆربەی ماڵی لێپرسراوان‌و بارەگای حزبە سیاسییەكان كەوتونەتە دەستی هێزە عێراقییەكان‌ و پارتەكانی هەرێمی كوردستان چالاكییان سنورداركراون، بەتایبەت پارتی دیموكراتی كوردستان پشكی شێری بەردەكەوێت.

كەركوك‌و دوزخورماتوو

پارتە سەرەكییەكانی هەرێمی كوردستان، هەموویان لە كەركوك بارەگا‌و چالاكییان هەبووە، زیاتر لە دوو هەفتەیە زۆر بە سنورداری بەشێكیان گەڕاونەتەوە، تەنیا پارتی لەو پارێزگایە بە قەزا‌و ناحیەكانیەوە زیاتر لە 40 بارەگای لە دەستداوە، بەڵام لە دوزخورماتوو دۆخەكە دژوارترە‌و پێگەی ئەو حزبانە بە تەواوی كۆتاییهاتووە.

یەكەم جوڵەی هێزە عێراقییەكان، بەرەبەیانی 16-10-2017 لە سنوری كەركوكەوە بوو دوای ئەوەی بۆ چەند رۆژێك لەگەڵ پێشمەرگە روبەڕوی یەكتر وەستان، بۆیە سەرەتا‌و بۆ چەند كاتژمێرێك لە چەند ناوچەیەك روبەڕوبونەوە‌و تۆپباران روویدا.

بەپێی بەدواداچونی (كەركوك ناو)و ئەو ئامارانەی لەرێی حزبەكانەوە دەستی كەوتوون، زیاتر لە 50 بارەگای حزبی، ئەمنی، سەنتەر‌و رێكخراویی حزبی لەگەڵ ماڵی لێپرسراوان لە پارێزگای كەركوك بە قەزاكانی داقوق‌و دوبزەوە سوتێنراون یان داگیركراون، بێ‌ ئەوەی هیچ هێزێك بەرپرسیارێتی ئەو هێرشانە بگرێتەئەستۆ.

عەدنان كەركوكی، ئەندامی ئەنجومەنی سەكرایەتی كەركوك- گەرمیانی پارتی دیموكراتی كوردستان بە (كەركوك ناو)ی وت “لە شاری كەركوك‌و سەرجەم قەزاو ناحیەكان 16 بارەگای ناوچەی پارتی دەستیان بەسەرداگیراوە یان سوتنێراون یاخود تاڵانكراون، نزیكەی 28 ناوەند‌و رێكخراوی كۆمەڵگەی مەدەنیش دەستیان بەسەرداگیراوە”.

“بارەگای مەكتەبی سیاسی كراوە بە بارەگای حەشدی شەعبی لە كەركوك، لقی سێ-یش لە كەركوك بە هەمانشێوە داگیركراوە، بارەگا‌و بنكەكانی ئاسایشی پارتی لە لایەن حەشدی شەعبییەوە كراون بە بارەگا‌و داگیر كراوە”.

پارتی خۆی بە زەرەرمەند‌و قوربانی یەكەمی رووداوەكان دادەنێت، بەوپێیەی هیچ چالاكییەكی لە كەركوك نەماوە، لێپرسراو و كادیرانیشی نەگەڕاونەتەوە لەكاتێكدایە حزبەكانی دیكەش، روبەروی هەمان پێشێلكاری بونەتەوە ‌بەڵام بەشێك لە رێكخستەكانی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە چوارچێوەیەكی سنورداردا گەڕاونەتەوە.

بەپێی بەدواداچونەكانی (كەركوك ناو)، بارەگاكانی حزبی شیوعی كوردستان‌و كەناڵی ئاسمانی رێگا سەر بەو حزبە لە كەركوك تاڵانكراون، جگە لە زۆربەی بارەگای پارتەكانی وەك یەكگرتووی ئیسلامی، كۆمەڵی ئیسلامی، بزوتنەوەی گۆڕان‌و تەڤگەری ئازادی كۆمەڵگای كوردستان نزیك لە پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە).

بێجگە لە پارتە كوردییەكان، بارەگا‌و ماڵی لێپرسراوانی چەند حزبێكی توركمانیش كە بە هاوبۆچونی كورد دادەنرێن دەستیان بەسەرداگیراوە.

دۆخی حزبەكانی هەرێمی كوردستان لە دوزخورماتوو، تاكە قەزای جێناكۆكی پارێزگای سەڵاحەدین خراپتر بوو، چونكە زۆربەی بارەگاكانیان تەقێنراونەتەوە‌و سوتێنراون، رێگەش نەدراوە هیچ پارتێكی سیاسی چالاكییەكانی دەستپێبكاتەوە.

دوزخورماتوو هاوشێوەی كەركوك 16ی ئۆكتۆبەری ئەمساڵ كەوتە دەستی هێزە عێراقییەكان، زیاتر لە ناوچەكانی دیكەش بە بارگرژیی‌و ئاڵۆزیدا تێپەڕی، بەوپێیەی پێشتریش ناوچەیەكی گەرمی ململانێی هێزە چەكدارە جیاوازەكان بووە.

بەپێی ئەو ئامارانەی لە راگەیاندنی قایمقامیەتی قەزای دوزخورماتووەوە بە (كەركوك ناو) نێردراوە لەو سنورەدا چوار بارەگای یەكێتی، بارەگاكانی پارتی، كۆمەڵ، یەكگرتوو، گۆڕان، شیوعی‌و تەڤگەری ئازادی سوتێنراون یان تەقێنراونەتەوە یاخود دەستی بەسەرداگیراوە.

هەروەها بارەگای هێزە ئەمنییەكانی هەرێمی كوردستان‌و یەكێتی‌و پارتی، لەگەڵ رێكخراوەكانی لاوان‌و ماڵی نزیكەی 50 لێپرسراوی حزبی‌و ئەمنیی كورد لە قەزاكە، روبەروی سوتاندن‌و تاڵانی بونەتەوە.

ناوچەكانی جێناكۆك لە دیالە

ناوچەكانی جێناكۆك لە دیالە، بە كەمترین زیانی ماددی‌و گیانی حزبەكانی هەرێمی كوردستان رۆژێك دوای كەركوك‌و لە 17ی ئۆكتۆبەری ئەمساڵ كەوتنە ژێر دەسەڵاتی حكومەتی فیدراڵی، بەهۆی رێككەوتنی پێشوەختە بۆ كشانەوەی پێشمەرگە.

لە قەزای خانەقین، كە لە ساڵی 2003وە مەلەفی ئەمنی‌و ئیدارەدانی بە دەست كوردەوە بوو، لە چوارچێوەی ئۆپەراسیۆنی سەپاندنی دەسەڵاتی فیدراڵی هەموو حزبەكان بارەگاكانیان چۆڵكرد‌و تائێستاش، تەنیا یەكێتی، یەكگرتوو و شیوعی گەڕاونەتەوە، بەڵام بارەگاكانی لق‌، دەزگای ئەیلول‌، ئاسایش‌و هێزەكانی 80ی پارتی دەستیان بەسەرداگیراوە، بە وتەی ئەكبەر حەیدەر جێگری لێپرسراوی لقی 15ی پارتی لە خانەقین.

لە ناحیەكانی جەلەولا، قەرەتەپە‌و مەندەلی هیچ پارتێكی سیاسی كورد بۆ چالاكی سیاسی نەگەڕاوەتەوە‌و زیاتر لە 10 بارەگایان كەوتۆتە دەستی هێزە عێراقییەكان، بەتایبەت بارەگاكانی پارتی‌و یەكێتی كە چالاكی زۆریان لەو ناوچانەدا هەبووە.

لە قەرەتەپە‌و مەندەلی بارەگاكانی حزبی شیوعی كوردستان داگیرنەكراون، لە سەعدییەش كە ناوچەیەكی جێناكۆكە، لە ناوەڕاستی ساڵی 2014‌و دوای سەرهەڵدانی داعشەوە، هیچ حزبێكی كوردستانی نەگەڕاونەتەوە.

كۆتایی چالاكی حزبەكان لە نەینەوا

لە دەشتی نەینەوا، هیچ حزبێكی هەرێمی كوردستان لە دوای روداوەكانی كەركوك‌و ناوچەكانی تری جێناكۆكەوە رێگەی كاری سیاسییان پێنادرێت‌و نەگەڕاونەتەوە، بەشێك لە بارەگاكانیش تاڵانكراون یان سوتێنراون.

ناوچەكانی جێناكۆك لە نەینەوا هێشتا لە ئاڵۆزیدایە، هێزە عێراقییەكان‌و هێزەكانی پێشمەرگە لە چەندین سەنگەرەوە بەرانبەری یەكتریان گرتووە‌و دانوستانەكانیشیان ئەنجامی نەبووە.

گەڕانەوەی دەسەڵاتی فیدراڵی لە نەینەوا، دوای كشانەوەی پێشمەرگە روویدا، حزبەكانیش هاوشێوەی هەزاران خێزان ئاوارەی هەرێمی كوردستان بوون‌و بەپێی بەدواداچونەكانی پەیامنێری (كەركوك ناو)، بەفەرمانی حەشدی شەعبی چالاكی پارتە كوردییەكان سڕ كراون.

حزبە كوردستانییەكان بە تایبەت پارتی دیموكراتی كوردستان‌و دواتر یەكێتی، لە قەزا‌و ناحیەكانی شەنگال، تلكێف، مەخمور، باشیك‌و چەند ناوچەیەكی تر بارەگاكانیان داخراون‌و هەندێكیان لە نێویاندا پارتی، تەواوی بارەگاكانی سوتێنراون یان تاڵانكراون یاخود دەستیان بەسەرداگیراوە.

بەپێی ئەو زانیارییانەی بە (كەركوك ناو) دراوە، بەشێك لە بارەگاكان حەشدی شەعبی پێكهاتە جیاوازەكانی تێدا جێگیركراوە‌و یەكێتی نیشتمانی، زۆرێك لە بارەگاكانی خۆی داخستووە‌و ئاڵای كوردستانی لەسەر داگرتون.

هەروەها هەموو ئەو باڵەخانە‌و شوێنانەی لە دوای ساڵی 2003وە لەلایەن حزبەكانەوە داگیركراون، بە فەرمانی هێزە عێراقییەكان وەرگیراونەتەوە‌و چۆڵكراون، بەڵام چەند حزبێكی پێكهاتەكان لە ناوچەكەدا ماونەتەوە.

هێزەكانی پێشمەرگە‌و حزبەكانی هەرێمی كوردستان لە ناوەڕاستی 2014وە‌و دوای شكاندنی هێزە عێراقییەكان بەرانبەر داعش لە زۆرینەی پارێزگای كەركوك‌و ناوچەكانی تری جێناكۆك باڵادەست بوون لە ئیدارەدان‌و كۆنترۆڵكردنی دۆسیەی ئەمنی تا ناوەڕاستی ئۆكتۆبەری ئەمساڵ.

كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی مافەكانی مرۆڤـ لە عێراق، بەشێوەیەكی مەیدانی سەردانی چەند ناوچەیەكی جێناكۆكی كردوە بۆ تۆماركردنی پێشێلكارییەكان لە دوای 16ی ئۆكتۆبەرەوە‌و داوا لە حكومەتی ناوەندی دەكات، لیژنەیەكی لێكۆڵینەوە پێكبهێنێت بۆ روداوەكان‌و قەرەبوی زیانەكان، ئەوەش بە وتەی عەقیل موسەوی ئەندامی كۆمسیۆنەكە لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا 4ی ئەم مانگە دوای سەردانی بۆ كەركوك.

دۆخی ئەو ناوچانە زیاتر لە دوو هەفتەیە بە ئاڵۆزی‌و بارگرژی زۆردا تێدەپەڕێت، سەرباری بەردەوامی دانوستان‌و نێوەندگیری نێوانهەولێر‌و بەغدا، بە تایبەت وەفدی سەربازیی هەردولا، هێشتا رێكنەكەوتوون‌و حكومەتی عێراق سورە لەسەر گەڕاندنەوەی دەسەڵاتی فیدراڵی بۆ سنوری ساڵی 2003‌و كۆنترۆڵكردنی دەروازە سنورییە نێودەوڵەتییەكان، ئەوەش مایەی نیگەرانی هەرێمی كوردستانە.