پەرەگراف
عەلی باپیر ئەنجامدانی ڕیفراندۆمەكەی كوردستان بە هەڵەیەكی گەورە ناودەبات‌و هۆشداریی دەدات ئەگەر هەرێم هەڵەیەكی تر بكات ئەوا بەیەكجاریی سەری خۆی دەخوات، دەشڵێت، ئێستا كە سەرۆكی هەرێم نەماوە سەرمان سوك‌و حەساوەیە.
ئەمیری كۆمەڵی ئیسلامی لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ دەنگی ئەمەریكا باسلە دۆخی ئێستای هەرێم‌و دەرئەنجامەكانی ڕیفراندۆم‌و ڕووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر دەكات.
عەلی باپیر كە حزبەكەی لەگەڵ ئەنجامدانی ڕیفراندۆمدا نەبو و چەندجارێك داوای دواخستنی كرد، دەڵێت"لەدوای 16ی ئۆكتۆبەرەوە بەڵایەكی گەورە بەسەر كوردستاندا هات كە نیوەی خاكی كوردستان لەژێردەستی كورددا نەما، ئەگەر پەرلەمانمان پەرلەمان بووایە، حكومەتمان حكومەت بوایە، دەسەڵاتی دادوەریمان هەبوایە ئەوكاتە نەیدەهێشت شەخسێك لە حزبێك بڕیارێكی لەوجۆرە(بڕیاری ڕیفراندۆم) بدات‌و وڵاتمان بەودەردە بچوایە."
ئەمیری كۆمەڵی ئیسلامی گفتوگۆیەكی كۆبوونەوەی نێوان حزبەكەی لەگەڵ یەكێتی‌و پارتی دەگێڕێتەوە كە 13 ڕۆژ بەرلە ئەنجامدانی ڕیفراندۆم ئەنجامدراوە‌و باسلەوەدەكات ئەو ڕوویكردووەتە ئەندامانی وەفدی هەردوو حزبەكەو لێی پرسیون ئایا بنەمایەك هەیە ئێوە پشتی پێ ببەستن بۆ ئەنجامدانی ڕیفراندۆم؟.
"یەكێك لەوانە كە ئەندامی مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستانە وتی، وەڵا مامۆستا ئێمە تەوەكەل عەلەئەڵڵا ڕیفراندۆم دەكەین، منیش وتم جا تەوەكەل عەلەئەڵڵا من باشتری لێدەزانم ئەوە ئیختساسی منە و من لە ئێوە شارەزاترم هەتا دكتۆر ڕۆژ وتی ئەشهەد و ڕاستە مامۆستا باشتری لێدەزانێت."
عەلی باپیر ئامادەنەبووە ناوی ئەو ئەندام مەكتەب سیاسییەی پارتی بهێنێت، وتی"حەز ناكەم ناوی بهێنم بەڵام وەفدەكەی پارتی، كاك دكتۆر ڕۆژ بوو، كاك فازیل میرانی، كاك ئازاد بەرواری، كاك ڕێبوار هەروەها كاك دڵشاد شەهاب بوو، یەكێك لەو بەڕێزانەبوو وای وت كە ئەندامی مەكتەبی سیاسیە، بەڵام وەفدی پارتی كە بێدەنگ بوون لەو قسەیە واتە پارتی هەمووی پێی وابوە تەوەكەل عەلەئەڵڵا ڕیفراندۆم دەكرێت، ئەگەرنا یەكێكیان نەیانوت وانیە، قسەكانی كاك مەسعود كە دەیوت دواتر بڵێن ئەو كابرایە سواری سەری خۆی بوە، یا ڕێی لێتێكچووە بەڵگەی ئەوەبوو هەموو پارتی لەگەڵ ئەنجامدانی ڕیفراندۆمدا نەبوون."
بە پێچەوانەی بۆچوونەكانی مەسعود بارزانی كە چەندینجار ڕایگەیاندووە بڕیاری ڕیفراندۆم بڕیاری گەلی كوردستان‌و زۆربەی حزبەكان بووە، عەلی باپیر بڕیاری ئەنجامدانی ڕیفراندۆمی بە بڕیارێكی شەخسیی ناودەبات، دەڵێتی"بڕیاری ئەنجامدانی ڕیفراندۆم بەشەخسی دراوەو بەحزبی كرا دواتر ویسترا ئەو بڕیارە بكرێتە ماڵ بەسەر هەموو لایەنە سیاسییەكان، بەڵام كۆمەڵی ئیسلامی‌و بزوتنەوەی گۆڕان ڕێگربوون، دەنا خەڵكێكی دیكە وەگەڵ كەوتن من با ئەو وشەیە نەڵێم ڕەگەڵ كەوتن، چونكە ڕەنگە خەڵكێك دڵی پێی ناڕەحەت بێت، گرنگ ئەوەیە خەڵكێك چون لەگەڵ ئەو بابەتە جا پێم وایە قەناعەتیشیان پێی نەبوو."
ئەمیری كۆمەڵ هەڵكردنی ئاڵای كوردستانیش لە كەركوك هەر بە بڕیارێكی شەخسیی دادەنێت، وتی"جا ئەوە لە بابەتی هەڵكردنی ئاڵاكەی كوردستانیش هەروایان كرد، من وەفدێكی باڵای پارتی و یەكێتیم پێكەوە بینی كە بەڕێز كاك مەلا بەختیاریشی تێدابوو پێم وتن كاكە كەی ئێستا كاتی ئەوە بوو؟! ئەوە بە بڕیاری كێ بوو هەڵكردنی ئەو ئاڵایە؟! هەردوو وەفدەكە وتیان كەس ئاگای لێ نەبوە وتویانە مەزاج‌و بڕیاری شەخسێك بوو جا منیش لێم پرسین كاكە وڵات بەمەزاج دەڕوات بەڕێوە؟! ڕیفراندۆم سەری هەرێمی خوارد نەك دەوڵەتمان ڕانەگەیاند بەڵكو سەری ئەو هەرێمەی هەشمان بوو خواردی و لەسەری قەرزاریش بوینەوە."
عەلی باپیر، پشتگیریكردنی ڕیفراندۆمی بەهەڵە ناوبرد، وتی"یەكگرتووی ئیسلامیە یان یەكێتی یاخود پارتی ئەوانەی ئاڵا بەدەستی ڕیفراندۆم بوون ئەگەر ئێستاش دانی پێدانەنێن كەهەڵەیان كردووە، هەرچەندە دانی پێدابنێن یاخود نا یەكسانە، چونكە هەموو خەڵك دەزانێت كەهەڵەبوون، بەڵام خۆ هەموو كەسیش ناتوانێت دان بەهەڵەی خۆیدا بنێت دان بەهەڵەدا نان ئازایەتی و بوێری دەوێت."
لەوەڵامی ئەو پرسیارەی ئەگەر ڕیفراندۆم بڕیاری شەخسی بووە هەموو ئەو دەرئەنجامانەی هەبووەو هەڵە بووە، بۆچی كۆمەڵی ئیسلامی لە ڕۆژێك پێش ڕیفراندۆم ڕایگەیاند دەنگمان (بەڵێ)یە و مامۆستا عەلی باپیریش دەنگی بە بەڵێ دا؟ عەلی باپیر وتی"نەخێرمان بۆ ڕیفراندۆم بوو و بەڵێمان بۆ دەوڵەتی سەربەخۆی كورد بوو، چونكە ئەوە مافی میللەتەكەمانە ئەوە دوو شتی جیاوازە، هەتا من ئەو قسەیەم بە پارتی و یەكێتی لەكۆبونەوە وت، كە دەنگمان بۆ دەوڵەتی سەربەخۆیە نەخێرمان بۆ ڕیفراندۆمە و دوو مانگ لەمەو پێش(پێش ڕیفراندۆم) ئەنجومەنی سیاسی كۆمەڵی ئیسلامی بڕیاری دەنگی بەڵێی بۆ دەوڵەتی سەربەخۆی كوردستان دا."
هەرێمی كوردستان مانگێك دوای ڕیفراندۆم پێشنیاری سڕكردنی ئەنجامەكەی خستەڕوو، بەڵام بەغدا ڕەتیكردەوەو سووربوو لەسەر هەڵوەشانەوەی، دادگای باڵای فیدراڵی عێراق 20-11 بڕیاری كۆتایی لەبارەی ڕیفراندۆمەكەی كوردستان دەركرد و پڕۆسەكەی بە نادەستووری ناساندو ڕایگەیاند، ئەنجامەكەی‌و لێكەوتەو هەر دۆخێك بەهۆی ڕیفراندۆمەوە هاتبێتە ئاراوە هەڵوەشاوەیە، بەڵام هێشتا هەرێم بەڕوونی هەڵوەشانەوەكەی دادگای قبوڵ نەكردووە، هەربۆیە بەغدا ئامادەنییە گفتوگۆ دەستپێبكات بۆ چارەسەركردنی كێشەكان.
16ی ئۆكتۆبەر خیانەت بوو؟
دوای ڕیفراندۆمەكەی كوردستان كە زیاتر لە سەدا 92ی دەنگدەران بە بەڵێ دەنگیان بۆ جیابوونەوە لە عێراقدا، حكومەتی ناوەندیی چەندین ڕێكاری تووندی دژی هەرێم گرتەبەرو لە 16 ئۆكتۆبەردا بە هێزی سەربازیی دەسەڵاتی سەپاند بەسەر ناوچەكانی جێناكۆك‌و كەركوك‌و خورماتوو و شوێنەكانی دیكە كۆنتڕۆڵ كردەوە.
عەلی باپیر دەربارەی ڕوداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەرو كاردانەوەكانی، دەڵێت"بۆ ئەوەی دەوترێت لە 16ی ئۆكتۆبەر خیانەت كراوە یاخود نا دەبێت لیژنەیەكی بێلایەنی پڕۆفیشناڵ پێكبهێنرێت، بەڵام دەبێت ئەو لیژنەیە هیچ ئەندامێكی پارتی و یەكێتی تێدا نەبێت، هەرچەندە ئەوەی كە ڕۆژێك پێشتر بینرا ئەوەبوو هەردوو لایەنەكە(یەكێتی و پارتی) لە دوكان كۆبونەوەیەكیان ئەنجامداو بۆ شەوەكەی ئەوەڕویدا كەبینیمان، ئەوەی جێی پرسیارە ئەوەیە ئایا یەكێتی تاك لایەنە ئەوەی كردوە؟ باشە ئەگەر تاك لایەنە كردویەتی ئەی پارتی بۆ شەنگالی چۆڵكرد؟ مەبەستم ئەوەیە بڵێم ئەگەر ئەوەی یەكێتی بەوشێوەیە هەڵبسەنگێرێت و بڵێن خیانەتە ئەی پارتی بۆ وای لە شەنگال كرد و چیە؟."
كێشەی لایەنە سیاسیەكانی هەرێم
تەوەرێكی تری گفتوگۆكەی بەشی كوردی دەنگی ئەمەریكا لەگەڵ ئەمیری كۆمەڵی ئیسلامی تایبەتە بە كێشەی لایەنە سیاسیەكانی هەرێم، عەلی باپیر دەڵێت"قسە كراوەو كۆبونەوەی دوو قۆڵیش كراوە بۆ ئەوەی بەزوترین كات كۆبونەوەی لایەنەكان بۆ چارەسەركردنی كێشەكان دەستپێبكاتەوە‌و دەبێت بەرنامە دابنرێت بۆ ئەوەی كێشەكان لەگەڵ بەغداد چارەسەربكرێن‌و نابێت وەك جاران حزبێك یان دووان بڕیاربدەن، دەبێت بەتەواوی شێوەی حوكمڕانی و بیركردنەوەكان بگۆڕدرێن بەجۆرێك نەك ئەوەی بڵێن لەكوێ پسا لەوێ دەیبەستینەوە، ئێمە وەك خۆمان، وەك شەخسی خۆشم ئەوە قبوڵ ناكەین، شێوازی حوكمڕانی‌و بیركردنەوەو بڕیاردانی ئەوان سەریان بەم شوێنە گەیاندین ئەگەر هەربەردەوام بن سەرمان بەشوێنی خراپتریشدا دەگات."
كۆمەڵی ئیسلامی كە لەدوای 16ی ئۆكتۆبەر لەگەڵ گۆڕان‌و هاوپەیمانییەكەی بەرهەم ساڵح چەندجارێك داوای پێكهێنانی حكومەتی كاتیی كردووە، لەو بارەیەوە عەلی باپیر دەڵێت"ئەم حكومەتە سەركەوتوو نەبووە نەیتوانیووە لەگەڵ فرۆشتنی ئەو هەموو نەوتەدا موچە بداتە فەرمانبەران كە ئەوە سادەترین كارە كە بیكات چ جای خزمەتگوزارییەكانی تر! بۆیە پێویستە ئەم حكومەتە بەزوترین كات گۆڕانكاری گەورەی تێدابكرێت كە لە ئاست خواستەكانی ئەم قۆناغە بێت ئیتر لەژێر ناوی هەرجۆرە حكومەتێكدا بێت نەك بڵێن ئەوە پەرلەمانمان كارا كردەوە ئیتر تەواو، سبەی هەركەس ڕقی هەستا دەرگاكەی گاڵە بدات یا حكومەتی وامان بۆچیە كە وەزیرەكانی بەبڕیاری حزبی دەربكرێن‌و بنێردرێنەوە، ئەم كاربەدەستانەی ئێمە ئەوەندە بەڵایان بەسەر ئەم میللەتەو خۆشیاندا هێناوە كە دەرسی لێوەربگرن."
خۆشحاڵە بە وازهێنانی بارزانی لە پۆستەكەی
دەربارەی پۆستی سەرۆكی هەرێم عەلی باپیر خۆشحاڵی خۆی دەربڕی لە بەرامبەر وازهێنانی مەسعود بارزانی، وتی"من پێموایە كە ئێستا هەرێم سەرۆكی نیە جیاوازی نیە لەگەڵ پێشتر كە هەرێم سەرۆكی هەبوو، بەپێچەوانەوە ئەوكاتە بەڕێز كاك مەسعود سەرۆكی هەرێم بوو كۆمەڵێك بڕیاری دەدا كە بڕیارەكان بەسەر هەموماندا دەشكانەوە، ئێستا كە كەسێك نیە لەو پۆستەدا ئەو بڕیارانە دەربكات مانای ئەوەیە ئێمە سەرمان سوكە و حەساوەیە."
مەسعود بارزانی لەسەرەتای دانانی سەرۆك بۆ هەرێمی كوردستان لەساڵی 2005ەوە لەو پۆستەدا بوو لەساڵی 2013دا 2 ساڵی بۆ درێژ كرایەوە‌و لە 20-8-2015وە دوای 10 ساڵ مانەوەی لەپۆستەكەی وادەی یاسایی كۆتایی هات، بەڵام بە بڕیاری ئەنجومەنی شورای هەرێم بەردەوام بوو، بارزانی دەیتوانی تا هەڵبژاردنی داهاتوو بەردەوام بێت، بەڵام ڕەتیكردەوەو سەرەتای مانگی 11ی ئەمساڵ دەستبەرداری پۆستەكەی بوو.
لە كۆتایی گفتوگۆكەیدا عەلی باپیر هۆشداریی دەدات لە خراپتربوونی دۆخەكەو دەڵێت"ئەگەر بەزوترین كات هەنگاوی چارەسەری بنەڕەتی لەناوخۆی هەرێم‌و چارەسەركردنی كێشەكان لەگەڵ بەغداد نەنێین ئەوەی كە ڕویداوە خراپتر ڕوودەدات."