پەرەگراف
هێرشەكانی توركیا بۆسەر عەفرین بەردەوامەو ئەنجومەنی خۆبەڕێوەبەریی ئەو كانتۆنە هۆشداریی دەدات لە ڕوودانی كارەساتی مرۆیی، داوا لە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیەكگرتووەكان‌و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەكات بێدەنگیی بشكێنن بەرامبەر كردەوەكانی ئەردۆغان.
لەگەڵ بەردەوامیی هێرشەكاندا، ڕۆژنامەی شەرقلئەوسەت ناوەڕۆكی نامەیەكی ڤلادمێر پۆتین سەرۆكی ڕوسیای ئاشكراكردووە كە بۆ بەشار ئەسەدی ناردووەو تێیدا دەستبەرداربوون لە عەفرین دەخاتەڕوو، داوادەكات ئەسەد هێزەكانی لە عەفرین بكێشێتەوە‌و ڕێگر نەبێت لە هێرشی توركیا.
51 ڕۆژە هێرشی ئاسمانی‌و زەمینی توركیا بۆسەر عەفرین بەردەوامەو ژیانی خەڵكی مەدەنیی ناوچەكە لەوپەڕی خراپیدایەو ماڵ‌و خانووی هاوڵاتیان‌و شوێنەوارە مێژووییەكان وێران كراون‌و سەدان هەزار كەس لە دانیشتووانی عەفرین لەبەردەم كارەساتدان.
ئەنجومەنی خۆبەڕێوەبەریی عەفرین، ئەمڕۆ پەیامێكی ئاڕاستەی ڕای گشتی‌و ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی كردو تێیدا دەڵێت"سیاسەتی فاشیزمی توركیا ئیرادەی گەلی هەرێمەكە دەكاتە ئامانج‌و دەیەوێت گەلی ڕەسەن لە هەرێمەكە دەربكات. ئەگەر دۆخی عەفرین گەیشتبێتە ئەو ئاستە، ئەمەش لە ئەنجامی بێدەنگیی ڕای گشتییە."
عوسمان شێخ عیسا، هاوسەرۆكی ئەنجومەنی بەڕێوەبەری عەفرین وتیشی"ئێمە وەك خۆبەڕێوەبەری كانتۆنی عەفرین هۆشداری دەدەینە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیەكگرتووەكان‌و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی كە ئەگەر بێدەنگی نەشكێنن، عەفرین ڕووبەڕووی كارەساتێكی مرۆیی دەبێتەوە."
هاوسەرۆكی ئەنجومەنی بەڕێوەبەری عەفرین، بانگەوازی بۆ ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوەیەكگرتووەكان‌و ڕێكخراوەكانی مافی مرۆڤ كرد كە لە بەرانبەر كردەوەكانی ئەردۆغان بێدەنگن نەبن‌و هێرشی سەر كانتۆنی عەفرین بوەستێنن.
سەربازانی توركیاو چەكدارانی میلیشیای سوپای سوریای ئازاد، دەیانەوێت یەكینەكانی پاراستنی گەل(یەپەگە) لە عەفرین دەربكەن، توركیا سەرباری هێرشی چڕی ئاسمانیی، لە هێرشی زەمینیشدا پەنای بۆ پاشماوەی چەكدارانی ڕێكخراوی تیرۆریستیی داعش بردووەو بەكاریان دەهێنێت، بۆئەو مەبەستە ڕاهێنانی بە داعشەكان كردووەو داوای لێكردوون تاكتیكی هێرشەكانیان بگۆڕن‌و خۆیان نەتەقێننەوە بۆئەوەی دەرنەكەوێت كە داعشن.
یەپەگە كە هێزی چەكداریی كوردەو ئێستا بەرگری لە عەفرین دەكات دژی هێرشەكانی توركیا، بەهێزترین هێزی شەڕكەر بووە لە چەند ساڵی ڕابردوودا دژی تیرۆریستان‌و داعش لەسەر دەستی شەڕڤانان گورزی كوشندەی بەركەوتووەو چەندین ناوچەی لە دەستداوە.
هەرچەندە لە بۆردومان‌و هێرشەكانی توركیادا بۆ سەر عەفرین ژمارەیەكی زۆر خەڵكی مەدەنی كوژراون‌و برینداربوون، لە چەندین گوندو ناحیەش خانووی هاوڵاتییان كراونەتە ئامانجی بۆردومانەكان‌و خاپووركراون‌و زیانی مادییان پێگەیشتووە، بەڵام زۆرێك لە خەڵكی ناوچەكە سوورن لەسەر مانەوەو بەجێنەهێشتنی ماڵ‌و زەوی‌و زارەكانیان، ئەمەش ڕوبەڕوی كارەساتی مرۆیی كردوونەتەوە.
بەگوێرەی یاساكانی پاراستن‌و ڕێككەوتنەكان دەربارەی دۆخی سوریا، ڕۆژهەڵاتی ئاوی فورات ناوچەی ئەمەریكایەو ڕۆژئاواش هی ڕوسیایە‌و كانتۆنی عەفرین دەكەوێتە ڕۆژئاواو دەبوو ڕوسیا بیپارێزێت لە هەر هێرشێكی ئاسمانیی، بەڵام ئەوەی نەكردو ڕێگەیدا توركیا بۆردومانی چڕی بكات.
بەرلەوەی توركیا هێرش بكاتەسەر عەفرین، ڕوسیا كە پاراستنی ئەو ناوچەیەی لە ئەستۆیە فشاری خستووەتەسەر كورد عەفرین ڕادەستی سوریا بكات، بەڵام كورد ئەوەی ڕەتكردووەتەوەو ڕێگای بەرخۆدان‌و پاراستنی ناوچەكەی هەڵبژاردووە، ئەمەش بەوتەی وەزیری دەرەوەی كانتۆنی جەزیرە لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ پەرەگراف.
بەپێی ڕاپۆرتێكی ئەمڕۆی ڕۆژنامەی شەرقلئەوسەت، دوو رۆژ لەمەوبەر بەرپرسێكی باڵای سەربازیی ڕوسیا، بە نامەیەكی ڤلادیمێر پۆتینەوە چووەتە دیمەشق‌و نامەكەی گەیاندووەتە بەشار ئەسەد‌و داوای لێكردووە، ئەسەد هێزەكانی خۆی لە عەفرین بكشێنێتەوە.
لە نامەكەدا پۆتین داوای لە ئەسەد كردووە پرسی عەفرین بۆ گفتوگۆی نێوان ڕوسیا-توركیا-ئێران بەجێبهێڵێت.
ئەو بەرپرسە سەربازییەی نامەكەی گەیاندووە ناوی ڤالێری گراسیمۆڤەو ئەركی گەیاندنی نامەكانی پۆتینە بۆ بەرپرسانی باڵای سوریا، لە نامەكەدا داواكراوە، هێزەكانی سوپای سوریا، لە 10 خاڵی نزیك ئەعزاز‌و تەل ڕەفعەت‌و نوبل‌و زەهرا جێگیر بكرێن، لەگەڵ 7 خاڵی دیكە كە پێشتر دامەزرابوون، بە هاوكاری میلیشیاكانی نزیك لە ئێران، بەڵام نزیكی عەفرین نەكەونەوە.
بە گوێرەی ڕاپۆرتی ڕۆژنامەكە، لە بەرامبەردا سوپای توركیا 12-13 خاڵی چاودێریی لە گوندەكانی نزیك ئیدلب، حەما‌و حەلەب جێگیردەكات‌و ئۆپەراسیۆنی "چڵە زەیتوون(هێرشی سەر عەفرین)"یش بەردەوام دەبێت بۆ لكاندنی ناوچەكانی ئۆپەراسیۆنی "قەڵغانی فوڕات(پێشتر میلشیاكانی سەربە توركیا ئەنجامیاندا)" لە نێوان حەلەب، جەرابلوس‌و ناوچەكانی ئیدلب.
سیپان حەمۆ، فەرماندەی یەكینەكانی پاراستنی گەل(یەپەگە)، ئەو ڕێككەوتنە بە دەستبەرداربوون لە عەفرین‌و باكوری سوریا لە قەڵەم دەدات لەلایەن ئەسەدەوە بۆ توركیا.
ئەوەش دووپاتكردنەوەی دوایین نامەیە كە دراوەتە سیپان حەمۆ، بەوەی كە مۆسكۆ ڕێگەنادات سوپای ئەسەد بەرگری لە عەفرین بكات‌و دژی ئۆپەراسیۆنەكەی توركیا بوەستێت.
هەرچەندە ماوەی 3 هەفتەیە، كوردو حكومەتی بەشار ئەسەد، گەیشتوونەتە ڕێككەوتن‌و هێزەكانی سەربە ئەسەد چوونەناو عەفرین بەمەبەستی پاراستنی سنورەكانی لە هێرشی سوپای توركیا، بەڵام تائێستا كاریگەرییان نەبووە. بەپێی ڕاپۆرتەكەی ئەمڕۆی شەرقلئەوسەت هۆكاری ئەوەش ڕوسیایە كە هاوپەیمانی ئەسەدەو كاریگەریی هەیە بەسەر بڕیارەكانی سوریاوە.
وەك ڕۆژنامەكە باسیدەكات، هەرچەندە پێشتر سوریا هەوڵیداوە بگەڕێتەوە عەفرین، بەڵام مۆسكۆ ئەوەی قبوڵ نەبووەو بەرپرسە ڕوسییەكە بە سوریای ڕاگەیاندووە"لێكتێگەیشتنەكان لەگەڵ ئەنقەرە زۆر لە عەفرین گەورەترن."
دوای ئەو پەیامە، ئەسەد لەبری سوپای فەرمیی وڵاتەكەی، "هێزە میللیەكان"ی ڕەوانەی عەفرین كردو ئەوانیش لەلایەن توركیاوە بۆردومان كران، بەرپرسە ڕوسییەكە، بە هەریەك لە سیپان حەمۆ و بەرپرسانی سوریای وتووە، وڵاتەكەی پاڵپشتی هیچ ڕێككەوتنێكیان ناكات‌و جێبەجێكردنی ڕێككەوتنیش دەبێتە "مەترسییەكی گەورە."
ئەو نامەیەی بەرپرسە سەربازییە ڕووسییەكە بردوویەتی بۆ ئەسەد، وەك شەرقلئەوسەت بڵاویكردووەتەوە، بۆ ڕێگەخۆشكردە بۆ چوونە ناو عەفرین، لە چوارچێوەی ناوچەكانی كەمكردنەوەی توندوتیژی بە گوێرەی ڕێككەوتنی نێوان ڕوسیا-توركیا-ئێران.
ڕوسەكان مێژووی كۆماری كوردستان لە مەهاباد لە عەفرین دووبارە دەكەنەوە
"ڕوسیا لە شۆڕشی قازی محەمەدو كۆماری مەهابادیش بە هەندێك ڕێككەوتن‌و بازاڕكردن پەیوەندیی بە حكومەتی شاوە كردو پشتی كردە كورد، ئێستاش ئەوپرسە دووبارە دەبێتەوە" ئەمە وتەی عەبدولكەریم عومەر، وەزیری دەرەوەی كانتۆنی جەزیرەیە لە چاوپێكەوتنەكەیدا لەگەڵ پەرەگراف.
یەكێتی سۆڤیەت(ڕوسیا) بە ڕابەرایەتی جۆزێف ستالین، لە 1946 پشتیوان‌و پاڵنەری سەرەكیی كوردانی ڕۆژهەڵات بوو بۆ دامەزراندنی كۆماری كوردستان لە مەهاباد بە سەرۆكایەتی قازی محەمەد، كۆمار كەمتر لە ساڵێك مایەوەو سۆڤیەت پشتی تێكردو گۆڕییەوە بە نەوت لەگەڵ ڕژێمی شای ئێران.
دوای 72 ساڵ لەو ڕێكەوتە، ڕوسیا بە سەرۆكایەتی ڤلادیمێر پۆتین مێژووی وڵاتەكەی لە پشتكردنە كورد لە پارچەیەكی دیكەی كوردستان دووبارە دەكاتەوە، بەڵام ئەمجارە كوردانی ڕۆژئاوای كوردستان لە عەفرین، وادیارە پەندیان لە مێژوو وەرگرتووەو دوای دەستبەردانی ڕوسیا، تائێستا توانیویانە لەسەر پێی خۆیان بوەستن‌و نەكەون.
د.عەبدولكەریم عومەر باسیلەوەكرد، ئیرادەی خۆیان لە دەستی خۆیاندایە‌و كاتێك پەیوەندییان لەگەڵ ئەمەریكا لە ئاستێكی بەرزدابووە، لەو شوێنانەی ڕۆژئاواش كە ڕوسیای تێدابووە پەیوەندییان لەگەڵ ئەو دەوڵەتەشدا هەبووە.
لە عەفرین‌و دەوروبەری كە هێرشی چڕی توركیای لەسەرە، بنكەیەكی سەربازیی ڕوسیا هەبوو، بەڵام لەگەڵ هێرشەكانی توركیادا ڕوسیا سەربازەكانی لەو ناوچەیە كشاندەوەو ئەوەش وەك هەڵكردنی گڵۆپی سەوز بۆ ئەنقەرە خوێندنەوەی بۆكراو بەشێك لە بەرپرسانی كورد ڕوسیایان بە "خیانەت"كردن تۆمەتبار كرد.
وەزیری دەرەوەی كانتۆنی جەزیرە، پێیوایە ڕوسیا خیانەتی لە كورد نەكردووە، بەوپێیەی دەوڵەتێكی گەورەیەو خاوەن بەرژەوەندییەو بەرژەوەندیی ئەو وڵاتە ئەوەی خواستووە، وتیشی"مومكینە لە پاشەڕۆژدا ئەمەریكاش پشتبكاتە ئێمە، ئەوانە دەوڵەتی گەورەن‌و بەرەژەوەندیی خۆیان هەیە، ئێمەش بەرژەوەندیی خۆمان هەیە."