پەرەگراف- ڕێنوار نەجم
باشبوونی پەیوەندییەكانی واشنتۆن و ئەنقەرە تەنها چەند هەفتەیەكی كەمی خایاندو لە ئێستادا دووبارە گرژی كەوتووەتە نێوانیان، هۆكاری سەرەكیی تێكچوونی پەیوەندییەكانی ئەو دوو وڵاتە زلهێزەش، پشتگیریكردنی كوردانی ڕۆژئاوای كوردستانە لەلایەن ئەمەریكاوە.
گرژی پەیوەندییەكانی نێوان توركیا و ئەمەریكا ئەمڕۆ بە ئاشكرا دەركەوت، كاتێك ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا ئامادەنەبوو لەگەڵ جۆن بۆڵتن ڕاوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی ئەمەریكا كۆببێتەوە و ئەمەی دووەمیان ڕاستەوخۆ ئەنقەرەی جێهێشت.
هەر ئەمڕۆ ئەردۆغان لە وتەیەكیدا لە پەرلەمانی توركیا ڕەخنەی لە جۆن بۆڵتن گرت كە مەرجی بۆ كشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكا لە توركیا داناوە، مەرجەكەش تێكشكاندنی تەواوەتی داعش و گەرەنتی پاراستنی هێزە كوردییەكانە دوای كشانەوەی ئەمەریكا، ئەمەش توركیای توڕە كرد. ئەردۆغان مەرجەكانی بۆڵتن بە "هەڵەیەكی جددی" ناو دەبات، وتی"توركیا ناتوانێت قبوڵت بكات".
ستیڤ هۆڵاند، پەیامنێری كۆشكی سپی ئاژانسی ڕۆیتەرز لە تویتەری خۆی بڵاویكردوەتەوە، بۆڵتن بە توركیای وتووە، ئەمەریكا دژی هەر مامەڵەكردنێكی خراپە بەرامبەر ئەو هێزە كوردییانەی هاوپەیمانی ئەمەریكان، هەروەها ڕاوێژكاری ئاسایشی نیشتیمانی ئەمەریكا بە بەپرسانی توركیای ڕاگەیاندووە، كە وتارەكەی ئەردۆغان لە ڕۆژنامەی نیویۆرك تایمز هەڵە و هێرشكەرانەبووە. هەر ئەوەش وای كردووە دوای كۆبوونەوە لەگەڵ ئیبراهیم كاڵن وتەبێژی سەرۆكایەتی كۆماری توركیا، بەرپرسانی توركیا نەیانویستبێت بۆڵتن چاوی بە ئەردۆغان بكەوێت و هەمان قسەی لەبەرامبەردا بكات، هەربۆیە كۆبوونەوە چاوەڕوانكراوەكەیان هەڵوەشاندەوە.
لە وتارەكەیدا بۆ ڕۆژنامەی نیویۆرك تایمز كە كاردانەوەی زۆری بەدوای خۆیدا هێنا، ئەردۆغان ستایشی بڕیارەكەی ترەمپی كردووە بۆ كشانەوە لە سوریا، هەروەها داوای پێكهێنانی هێزێكی هاوبەشی كردووە لە پێكهاتە جیاوازەكانی سوریا، باسی لەوەش كردووە ئەوان هیچ كارێكیان لەگەڵ هێزە كوردییەكانی ئێستای سوریا نییە و بە باڵی پەكەكەی دەزانن و ڕەتیدەكەنەوە.
بەپێی زانیارییەكان، ئەمەریكا ڕازی بووە بەوەی ڕێگە بە توركیا بدات هێزی سەربازیی ڕەوانەی بەرەكانی شەڕی داعش بكات كە ئێستا نزیكەی 300 كیلۆمەتر لە سنوری توركیاوە دوورە بەبێ ئەوەی هیچ زیانێك بە كوردەكان بگەیەنێت، ئەنقەرەش زۆر نیگەرانە لەم هەنگاوە و دەیەوێت ئۆپەراسیۆنی فراوان لە ڕۆژهەڵاتی ڕووباری فورات ئەنجام بدات كە مەبەستی شەڕە دژی شەڕڤانانی یەپەگە.
مانگی هەنگوینی توركیا و ئەمەریكا ئەوكاتە دەستیپێكرد كە لە ناوەڕاستی مانگی ڕابردوودا و لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا لەگەڵ ئەردۆغان، دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمەریكا بەشێوەیەكی كتوپڕ و چاوەڕواننەكراو بڕیاری كشانەوەی هێزەكانی وڵاتەكەی دا لە سوریا، ئەوەش كاردانەوەیەكی فراوانی بەدوای خۆیدا هێنا و بووە هۆی دەستلەكاركێشانەوەی جەمیس ماتیس وەزیری بەرگریی ئەمەریكا و برێت ماكگۆرك نێردەی تایبەتی سەرۆكی ئەمەریكا لە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی شەڕی دژی داعش.
نزیكەی دوو هەزار سەرباز و ڕاوێژكاریی ئەمەریكیی لەسەر خاكی سوریان، ناوچەی جێگیربوونیشیان ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی هێزەكانی سوریای دیموكرات-ە، كە لەلایەن كوردەكانی سوریاوە بەڕێوەدەبرێن.
بڕیارەكەی ئەمەریكا بۆ كشانەوە لە سوریا، دوای هەڕەشەكانی توركیا هات بۆ پەلاماردانی ڕۆژئاوای كوردستان، ئەوەش بە مەترسی دادەنرێت بۆسەر كورد، لە دوای بڕیارەكەی ترەمپ، هەڕەشەكانی توركیا زیاتربوون.
خۆپیشاندانی دوێنیی هاوڵاتیانی قامیشلۆ دژی هەڕەشەکانی تورکیا کە تیایدا وێنەی شەهیدەکانیان بەرزکردوەتەوە. وێنە؛ هاوار نیوز.
لیندزی گراهام، سیناتۆری كۆمارییەكان لە كۆنگرێسی ئەمەریكا، لەسەرەتاوە بە توندی دژی بڕیارەكەی سەرۆكی ئەمەریكا وەستایەوە و بەردەوام باسی لە پێویستی پاراستنی هێزە كوردییەكانی هاوپەیمانی ئەمەریكا دەكرد لە سوریا كە لەژێر هەڕەشەی توركیادان، سیناتۆرەكە چووە كۆشكی سپی تا دڵنیانەبوو لە پاراستنی كورد لە سوریا، دەستبەرداری ئەو پرسە نەبوو.
گراهام لە ڕۆژی 30ی كانونی یەكەمی ساڵی ڕابردوو، لە دوای كۆبوونەوەی لە كۆشكی سپی لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ، بە ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاند، ترەمپ سوورە لەسەر بڕیاری كشانەوەی لە سوریا، بەڵام پەلە ناكات لەو كارە و دەبێت دڵنیابێتەوە لە تێكشكاندنی داعش و كەمبوونەوەی هەژموونی ئێران و پاراستنی كوردەكان.
ئەو وتانە هەر زوو لەلایەن بەرپرسانی توركیاوە ڕەتكرایە و نیگەرانیی لێ كەوتەوە، بەڵام دواتر مایك پۆمپیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا و خودی ترەمپیش دوپاتی پاراستنی كوردەكانی سوریایان كردەوە، بەوەش پەیوەندییەكانی ئەنقەرە و واشنتۆن جارێكی دیكە گرژییان تێكەوتەوە.
لەو كاتەوەی واشنتن لە مانگی تشرینی یەكەمی 2015 بڕیاری دا یارمەتیی سەربازیی هێزە كوردییەكان بدات و چەند مانگی دواتریش ژمارەی هێز و ڕاوێژكارە ئەمەریكییەكانی لە سوریا بۆ هاوكارییكردنی هێزەكانی سوریای دیموكرات-یەپەگە پێكهێنەری سەرەكییەتی- زیاد كرد، پەیوەندییەكانی توركیا و ئەمەریكا گرژی و ئاڵۆزی زۆری تێكەوت.
دواتریش بەهۆی ئاشكرابوونی ئەنجامدانی بازرگانی لەگەڵ ئێران لەلایەن توركیاوە كە دژی سزا سەپێندراوەكانی واشنتۆن بوو بەسەر تاران، هەروەها زیندانیكردنی قەشەیەكی ئەمەریكی لە توركیا، پەیوەندییەكانی ئەنقەرە و واشنتۆن گەیشتە خراپترین ئاست، بەڵام داواتر لەگەڵ ئازادكردنی قەشە ئەمەریكییەكە و بڕیارەكەی ترەمپ بە كشانەوە لەسوریا، جارێكی دیكە پەیوەندییەكان بەرەو هێوربوونەوە چوون.
لە چەند ساڵی ڕابردوودا توركیا بەردەوام بووە لە فشارەكانی بۆ سەر ئەمەریكا بە ئامانجی دوورخستنەوەی لە شەڕڤانانی یەپەگە، تەنانەت هەركاتێك سەربازانی ئەمەریكاو شەڕڤانانی یەپەگە پێكەوە دەردەكەون، توركیا تای بەرزدەبێتەوەو ناڕەزایی پیشاندەدات.
توركیا، یەپەگە(باڵی سەربازی پەیەدە) لە ڕۆژئاوای كوردستان بە بەشێك لە پەكەكە لەقەڵەم دەدات‌و بە "تیرۆریست" ناویان دەبات، بەڵام ئەمەریكا پەیوەندییەكی بەهێزی لەگەڵ یەپەگە هەبووەو گوێی بە ناڕەزاییەكانی توركیا نەداوە.
داعش ناوچەیەكی كەمی لە خاكی سوریا بە دەستەوە ماوەو لەسەر دەستی شەڕڤانانی كورد گورزی كوشندەی بەركەوتووە، یەپەگە كە هێزی سەربازیی كوردە لە ڕۆژئاوا، بەهێزترین هێزی شەڕكەر بووە دژی داعش‌و توانیویەتی تەواوی خاكی ڕۆژئاوای كوردستان‌و هەندێك ناوچەی دیكەش لە تیرۆریستان پاكبكاتەوە، ئەوەش بە هاوكاریی ئەمەریكاو هاوپەیمانان.
دوای بڕیارەكەی ئەمەریكا بۆ كشانەوە، كورد ڕوویكردە ڕوسیاو سوریا بۆ پاراستنی ڕۆژئاوای كوردستان لە هێرشی توركیا، تائێستا چەند خولێكی گفتوگۆ لەنێوان كوردو سوریا ئەنجامدراوەو بە نێوەندگیریی ڕوسیا كاربۆ ڕێككەوتنی ئەو دوو لایەنە دەكرێت، بەجۆرێك ئەركی پاراستنی سنورەكانی ڕۆژئاوای كوردستان بە هێزی سوریا بسپێردرێت بەوپێیەی بەشێكە لە خاكی ئەو وڵاتە.