توركیا دەڵێت ئۆپەراسیۆن لە دژی كورد ئەنجام دەدەن ئەگەر كشانەوەی ئەمەریكا لە سوریا دوابكەوێت

پەرەگراف

وەزیری دەرەوەی توركیا ڕایدەگەیەنێت، ئەگەر كشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكا لە سوریا دوابكەوێت، ئەوان ئۆپراسیۆن لە دژی هێزە كوردییەكانی باكوری سوریا ئەنجام دەدەن.

"ئەگەر كشانەوەكە بە بیانووی پێكەنیناوی وەك ئەوەی توركەكان كۆمەڵكوژی كوردەكان دەكەن دوابخرێت، كە لەڕاستیدا وانییە، ئێمە بڕیارەكە(هێرشەكە) جێبەجێ دەكەین،" مەولود چاوشئۆغڵۆ وەزیری دەرەوەی توركیا وای بە كەناڵی ئێن تیڤی توركی وتووە.

چاوشئۆغڵۆ تەئكید لەوەدەكاتەوە، توركیا بەپێی ئەو پلانە دەڕوات كە خۆی بۆ هێرشەكەی داناوە، وتیشی"ئێمە سوورین لەسەر بڕیارەكەمان، هەم لە مەیداندا و هەم لەسەر مێزی گفتوگۆش... ئێمە بڕیار لە كاتەكەی دەدەین و مۆڵەت لە هیچ كەس وەرناگرین."

وەزیری دەرەوەی توركیا ئەوەشی خستەڕوو، هەندێك لە بەرپرسانی ئیدارەی ئەمەریكا دەیانەوێت ترەمپ لە بڕیاری كشانەوەی پەیشمان بكەنەوەو "بیانو" دروست بكەن، وەك ئەوەی توركیا كۆمەڵكوژی كوردەكان دەكات. ئەوەش وەك ئاماژەیەك بۆ وتەكانی پۆمیۆی وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا.

چاوشئۆغڵۆ باسی لەوەش كرد كە ئەنقەرە شەڕی یەپەگە دەكات ئەگەر ئەمەریكا لە سوریا بكشێتەوە یان نەكشێتەوە.

هەرچەندە نزیكەی مانگێكە ترەمپ بڕیاری كشانەوەی هێزەكانی لە سوریا داوە، بەڵام بەرپرسانی ڕۆژئاوای كوردستان دەڵێن، تائێستا هیچ هێزێكی ئەمەریكا نەكشاوەتەوە.

ساڵح موسلیم، بەرپرسی كۆمیتەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی بزوتنەوەی كۆمەڵگەی دیموكراتیك(تەڤدەم)و هاوسەرۆكی پێشووی پەیەدە بە دەنگی ئەمەریكای وتووە"لەدوای بڕیاری كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە سوریا بەپێی وتەی بەرپرسانی ئەوێ تا ئێستا هیچ كشانەوەیەكی هێزەكانی ئەمەریكا لەسوریا نەبووە جموجۆڵێكی "نۆرماڵ" هەیە لە هاتوچۆكردن، هەتا ئێستا ئەو هێزانە لە شوێنەكانی خۆیان لەگەڵ هێزەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژ بە داعش لەجێگاكانی خۆیان ماونەتەوە."

گەرموگوڕیی پەیوەندییەكانی واشنتۆن و ئەنقەرە تەنها چەند هەفتەیەكی كەمی خایاندو لە ئێستادا دووبارە گرژی كەوتووەتە نێوانیان، هۆكاری سەرەكیی تێكچوونی پەیوەندییەكانی ئەو دوو وڵاتە زلهێزەش، پشتگیریكردنی كوردانی ڕۆژئاوای كوردستانە لەلایەن ئەمەریكاوە.

گرژی پەیوەندییەكانی نێوان توركیا و ئەمەریكا بە ئاشكرا دەركەوت، كاتێك 8ی ئەم مانگە ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا ئامادەنەبوو لەگەڵ جۆن بۆڵتن ڕاوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی ئەمەریكا كۆببێتەوە‌و بۆڵتن ئەنقەرەی بەجێهێشت.

ئەردۆغان لە وتەیەكیدا لە پەرلەمانی توركیا ڕەخنەی لە جۆن بۆڵتن گرت كە مەرجی بۆ كشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكا لە توركیا داناوە، مەرجەكەش تێكشكاندنی تەواوەتی داعش و گەرەنتی پاراستنی هێزە كوردییەكانە دوای كشانەوەی ئەمەریكا، ئەمەش توركیای توڕە كرد. ئەردۆغان مەرجەكانی بۆڵتن بە "هەڵەیەكی جددی" ناو دەبات، وتی"توركیا ناتوانێت قبوڵت بكات".

بۆڵتن بە توركیای وتووە، ئەمەریكا دژی هەر مامەڵەكردنێكی خراپە بەرامبەر ئەو هێزە كوردییانەی هاوپەیمانی ئەمەریكان، توركیا نیگەرانە لەو هەڵوێستەی ئەمەریكاو دەیەوێت ئۆپەراسیۆنی فراوان لە ڕۆژهەڵاتی ڕووباری فورات ئەنجام بدات كە مەبەستی شەڕە دژی شەڕڤانانی یەپەگە.

مانگی هەنگوینی توركیا و ئەمەریكا ئەوكاتە دەستیپێكرد كە لە ناوەڕاستی مانگی ڕابردوودا و لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا لەگەڵ ئەردۆغان، دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمەریكا بەشێوەیەكی كتوپڕ و چاوەڕواننەكراو بڕیاری كشانەوەی هێزەكانی وڵاتەكەی دا لە سوریا، ئەوەش كاردانەوەیەكی فراوانی بەدوای خۆیدا هێنا و بووە هۆی دەستلەكاركێشانەوەی جەمیس ماتیس وەزیری بەرگریی ئەمەریكا و برێت ماكگۆرك نێردەی تایبەتی سەرۆكی ئەمەریكا لە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی شەڕی دژی داعش.

نزیكەی دوو هەزار سەرباز و ڕاوێژكاریی ئەمەریكیی لەسەر خاكی سوریان، ناوچەی جێگیربوونیشیان ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی هێزەكانی سوریای دیموكرات-ە، كە لەلایەن كوردەكانی سوریاوە بەڕێوەدەبرێن.

بڕیارەكەی ئەمەریكا بۆ كشانەوە لە سوریا، دوای هەڕەشەكانی توركیا هات بۆ پەلاماردانی ڕۆژئاوای كوردستان، ئەوەش بە مەترسی دادەنرێت بۆسەر كورد، لە دوای بڕیارەكەی ترەمپ، هەڕەشەكانی توركیا زیاتربوون.

لیندزی گراهام، سیناتۆری كۆمارییەكان لە كۆنگرێسی ئەمەریكا، لەسەرەتاوە بە توندی دژی بڕیارەكەی سەرۆكی ئەمەریكا وەستایەوە و بەردەوام باسی لە پێویستی پاراستنی هێزە كوردییەكانی هاوپەیمانی ئەمەریكا دەكرد لە سوریا كە لەژێر هەڕەشەی توركیادان، سیناتۆرەكە چووە كۆشكی سپی تا دڵنیانەبوو لە پاراستنی كورد لە سوریا، دەستبەرداری ئەو پرسە نەبوو.

گراهام لە ڕۆژی 30ی كانونی یەكەمی ساڵی ڕابردوو، لە دوای كۆبوونەوەی لە كۆشكی سپی لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ، بە ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاند، ترەمپ سوورە لەسەر بڕیاری كشانەوەی لە سوریا، بەڵام پەلە ناكات لەو كارە و دەبێت دڵنیابێتەوە لە تێكشكاندنی داعش و كەمبوونەوەی هەژموونی ئێران و پاراستنی كوردەكان.

ئەو وتانە هەر زوو لەلایەن بەرپرسانی توركیاوە ڕەتكرایە و نیگەرانیی لێ كەوتەوە، بەڵام دواتر مایك پۆمپیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا و خودی ترەمپیش دوپاتی پاراستنی كوردەكانی سوریایان كردەوە، بەوەش پەیوەندییەكانی ئەنقەرە و واشنتۆن جارێكی دیكە گرژییان تێكەوتەوە.

لەو كاتەوەی واشنتن لە مانگی تشرینی یەكەمی 2015 بڕیاری دا یارمەتیی سەربازیی هێزە كوردییەكان بدات و چەند مانگی دواتریش ژمارەی هێز و ڕاوێژكارە ئەمەریكییەكانی لە سوریا بۆ هاوكارییكردنی هێزەكانی سوریای دیموكرات-یەپەگە پێكهێنەری سەرەكییەتی- زیاد كرد، پەیوەندییەكانی توركیا و ئەمەریكا گرژی و ئاڵۆزی زۆری تێكەوت.

لە چەند ساڵی ڕابردوودا توركیا بەردەوام بووە لە فشارەكانی بۆ سەر ئەمەریكا بە ئامانجی دوورخستنەوەی لە شەڕڤانانی یەپەگە، تەنانەت هەركاتێك سەربازانی ئەمەریكاو شەڕڤانانی یەپەگە پێكەوە دەردەكەون، توركیا تای بەرزدەبێتەوەو ناڕەزایی پیشاندەدات.

توركیا، یەپەگە(باڵی سەربازی پەیەدە) لە ڕۆژئاوای كوردستان بە بەشێك لە پەكەكە لەقەڵەم دەدات‌و بە "تیرۆریست" ناویان دەبات، بەڵام ئەمەریكا پەیوەندییەكی بەهێزی لەگەڵ یەپەگە هەبووەو گوێی بە ناڕەزاییەكانی توركیا نەداوە.

داعش ناوچەیەكی كەمی لە خاكی سوریا بە دەستەوە ماوەو لەسەر دەستی شەڕڤانانی كورد گورزی كوشندەی بەركەوتووە، یەپەگە كە هێزی سەربازیی كوردە لە ڕۆژئاوا، بەهێزترین هێزی شەڕكەر بووە دژی داعش‌و توانیویەتی تەواوی خاكی ڕۆژئاوای كوردستان‌و هەندێك ناوچەی دیكەش لە تیرۆریستان پاكبكاتەوە، ئەوەش بە هاوكاریی ئەمەریكاو هاوپەیمانان.

دوای بڕیارەكەی ئەمەریكا بۆ كشانەوە، كورد ڕوویكردە ڕوسیاو سوریا بۆ پاراستنی ڕۆژئاوای كوردستان لە هێرشی توركیا، تائێستا چەند خولێكی گفتوگۆ لەنێوان كوردو سوریا ئەنجامدراوەو بە نێوەندگیریی ڕوسیا كاربۆ ڕێككەوتنی ئەو دوو لایەنە دەكرێت، بەجۆرێك ئەركی پاراستنی سنورەكانی ڕۆژئاوای كوردستان بە هێزی سوریا بسپێردرێت بەوپێیەی بەشێكە لە خاكی ئەو وڵاتە.