پێكهاتەكانی كوردستان ڕازی نین و زیاتریان دەوێت

28-02-2020 08:32
سەردانی مەسرور بارزانی بۆلای پارتێكی كرستیان لە هەولێر. 22-6-2019/ وێنە؛ كوردستان 24.


پەرەگراف- مەسعود هادی

پێكهاتە نەتەوەیی و ئاینییەكانی هەرێمی كوردستان، چاوەڕێی پێدانی ڕۆڵی زیاتر و گەیشتن بە تەواوی مافەكانیان دەكەن، تاوەكو لە ئیدارەدان و بەڕێوەبردن بەتایبەت لە ناوچەكانی خۆیاندا بەشداربن.

لە ناوچە جیاوازەكانی هەرێمی كوردستان؛ مەسیحی، توركمان، ئێزیدی، شەبەك، كاكەیی، مەندائی و چەندین پێكهاتەی ئایینی دەژین، كە بەپێی یاسا مافەكانیان دانی پێدانراوە.

"ئەگەر بەراوردێك بكەین لە نێوان عێراق و هەرێم، ئەوا جیاوازییەكی زۆر هەیە، چونكە هەرێمی كوردستان تا ڕادەیەكی باش مافی بە مەسیحییەكان داوە" هەیسەم پترۆس، چالاكوانی مەسیحی لە دهۆك بۆ پەرەگراف وای وت.

لەگەڵ ئەوەشدا، پترۆس گلەیی و ناڕەزایی هەبوو، لە باسی وردەكارییەكاندا‌و پێیوایە مافەكانیان پێشێل دەكرێت.

بەپێی ئەو ئامارانەی دەست پەرەگراف كەوتون، لە هەرێمی كوردستان زیاترلە 220 هەزار مەسیحی نیشتەجین، زۆرینەش دەكەونە پارێزگاكانی دهۆك و هەولێر.

"تا ڕادەیەك لە گوند و ناوچەكانی دەوروبەر پێشێلكاری و زیادەڕۆیی بۆ سەر مافەكانی مەسیحی هەیە، لە ڕوی كۆمەڵایەتی و ئاینییشەوە" بەوتەی هەیسەم پترۆس.

ئەو چالاكوانە مەسیحییە نمونەی ئەوە دەهێنێتەوە تەنیا لە سنوری دهۆك و لە سەرەتای نەوەدەكانی ڕابردودا، "زیاتر لە 50 گوندی مەسیحی داگیركراون".

هەروەها "لە پێدانی مافەكانماندا لەلایەن هەموو حیزبەكانەوە مافەكانمان دەخورێت و دەستوەردەدنە كاروبارمان، بێبەشیش دەكرێین لە وەرگرتنی پۆستی حكومی، لە دهۆك سەرباری زۆری ژمارەی مەسیحی بەڵام لە پۆستی باڵای ئیداریدا نین".

لە ئەنجومەنی وەزیراندا، مەسیحی وەزیرێكی هەیە‌و جگە لە سەرۆكی دەستەی مافەكانی مرۆڤیش، لە وەزارەتی ئەوقاف بەڕێوەبەرایەتیەكی تایبەت بەو ئایینە كراوەتەوە.

لە پەرلەمانی كوردستانیش، لە كۆی 111 پەرلەمانتار، 11 كورسی بۆ پێكهاتەكان تەرخانكراوە بە كۆتا، پێنج بۆ توركمان، پێنج بۆ مەسیحی و یەك كورسیش بۆ ئەرمەن.

ئایدن مەعروف، وەزیری هەرێم بۆ كاروباری پێكهاتەكان لە پشكی توركمان بۆ پەرگراف وتی "مافی پێكهاتەكان لە كوردستان تاڕادەیەك باشە، بەڵام ئەوەش ناگەیەنێت كە هەموو مافەكانیان پێدراوە".

لە سەرەتای ئەمساڵدا، پەرلەمانی كوردستان پڕۆژە بڕیاری ڕۆژانی بۆنە فەرمییەكانی نەتەوەی توركمانی بە زۆرینەی دەنگ پەسەند كرد، كە پەیوەستن بە بۆنەی زمان و یادی ڕۆژنامەگەریی ئەو پێكهاتەیە.

ئایدن مەعروف دەڵێت، هەرچەندە پشوی ڕۆژی زمانی توركمانی لە یاسای مافی پێكهاتەكانیشدا هەبووە، بەڵام لە بڕیارەكەدا جێگیركراوە و لەمەودوا 17ی 11ی هەموو ساڵێك بۆ ئەو بۆنەیە دانراوە.

یاسای پاراستنی مافی پێكهاتەكان لە كوردستان، ساڵی 2015 لەلایەن پەرلەمانەوە پەسەندكراوە، تێیدا هەر جیاكارییەك دژی پێكهاتەكان بەهۆی جیاوازی نەتەوە و ئاینییەوە قەدەغە دەكات، لەگەڵ پێدانی مافی ئیدارەدان و بەشداری لە دەسەڵاتی یاسادانان و جێبەجێكردن بە پێكهاتەكان، جگە لە فەراهەمكردنی مافە بنەڕەتییەكان لە زمانی دایك و خوێندن و گرنگیدان بە بۆنەكانیان و ڕێزگرتن لە جیاوازی بیروباوەڕ.

كاروان باعەدرێ، چالاكوانی ئێزدیی بە پێویستی دەزانێت بە یاسا ئەوەش ڕێكبخرێتەوە چیتر هیچ پێكهاتەیەكی نەتەوەیی و ئایینی بۆی نەبێت هێرشبكاتە سەر ئایین و پیرۆزیی و باوەڕی یەكتریی.

"ئاینەكانی هەرێمی كوردستان ئێستا لەسەردەمی خۆكۆكردنەوەو ئینتیقالیدان، لە دوای ڕزگاركردنی عێراقەوە، هێشتا پێكهاتەكان بە تەواوی نازانن مافەكانیان چیە نە لە عێراق و نە لە كوردستانیش"، باعەدرێ بۆ پەرەگراف ئەوەشی وت كە پێیوایە لە هەرێم مافەكانیان پارێزراوە لە ڕوی ئاینیی و مەراسیمەكانی تریانەوە.

ئەوەش لە كاتێكدایە ئێزدییەكان هیچ پۆستێكی دیاریكراویان نیە لە ئەنجومەنی وەزیران و لەپەرلەمانیشدا كورسی كۆتایان بۆ دانەنراوە، هەرچەندە زیاد لە جارێك ئەو پێكهاتەیە داوایانكردووە ڕۆڵیان پێبدرێت.

"بەراورد بە عێراق، حكومەتی هەرێم توانیویەتی مافی پێكهاتەكان بپارێزێت و پێویستە زیاتریش گرنگی پێبدات، چونكە ڕوویەكی جوانی كوردستان نیشانی جیهان دەدات" كاروان باعەدرێ وای وت.

بەپێی كارنامەی ئەم كابینەیەی حكومەتی هەرێمی كوردستان، پێداگری دەكەن لەو پێكەوەژیانەی هەیە، هەر جیاكارییەك ڕەتدەكەنەوە، جەختیشكراوەتەوە لە ڕۆڵی هەموو پێكهاتەكان.