پەرەگراف- كەركوك ناو
"خۆزگە دراوسێ بوینایە‌و هەموو بەیانییەك بمبینیتایە" كچە ئێزدییەكی ڕزگاربووی دەستی داعش بەوشێوەیە قسەی لەگەڵ ڕیتا بەهنام توێژەرە كۆمەڵایەتییەكەیدا كرد‌و ئەویش لە وەڵامدا وتی"تۆ خۆشكی بچوكی منی، بەردەوام لە تەنیشتت دەمێنمەوە."
ڕیتا توێژەرە لە كەمپی ئاوارەكانی دهۆك‌و لەگەڵ ئەو كچەدا بوون بە هاوڕێ، دەڵێت"سەرەتا لە ڕووی دەرونییەوە شێواو بوو بەهۆی دەستگیركردن و مامەڵەی خراپی چەكدارانی داعشەوە، كێشەی زۆر بوو لە قسەكردن و تەنانەت خەوتنیش، وەهمی ئەوەی هەبوو داعش بگەڕێتەوە بۆ ڕفاندنی، بەڵام وەڵامدانەوەی خێرای هەبوو بۆ چارەسەر و ڕاهێنانی چڕی دەرونی."
"بەپێكەنینەوە پێشوازی لێدەكردم و لەباوەشی دەگرتم، پێویستی بە كەسێك هەبوو لێی تێبگات، سەرەتا وشەكانی ڕوون نەبوون‌و چاودێری زۆری دەویست تا وردەوردە چاك بۆوە، ئەوەش منی دڵخۆش كرد."
ڕیتا بەهنام لە دەیەی دووەمی تەمەنیدایە، لە موسڵ لە دایكبووە و گەورە بووە، ساڵی 2007 لەگەڵ خێزانەكەی بەهۆی خراپی دۆخی ئەمنییەوە بۆ دهۆك ماڵەكەیان گواستۆتەوە‌و لەوێ، بەشی پەروەردە‌و زانستی دەرونی زانكۆی خوێندووە.
دوای تەواوكردنی زانكۆ، دەستیكردووە بە كاركردن‌وو لەگەڵ تیمێكدا، هاوكاریی‌و پاڵپشتییان پێشكەش بە ئێزدییەكان كردووە لە تشرینی دوەمی 2016دا، بە تایبەت ئەو كچ‌و ژنانەی لە دەستی داعش ڕزگاربوون.
"هیچ ئەزمونێكم نەبوو لە كارەكەمدا جگە لەو زانیارییانەی لە زانكۆ خوێندبووم، لە سێ مانگی یەكەمدا ڕوبەڕوی بارگرانی بومەوە چونكە لاوازبووم لەو لەهجە كرمانجییەی ئێزدییەكان قسەیان پێدەكرد و جیاواز بوو لە شێوەزاری خەڵكی دهۆك، تا دواتر فێری بوم‌و هەوڵمدا نزیكبم لە ڕزگاربووانی ئێزدی."
ڕیتا پەیوەندیكرد بە ڕێكخراوی وادی ئەڵمانییەوە، دوای ئەوەی زانی ڕێكخراوی ژیندا-ی هاوبەشی وادی پێویستی بە توێژەری دەرونی هەیە، هەڵبژاردنی ئەو بوارە هەم پسپۆڕی خۆی‌و هەمیش كارێكی مرۆیی بوو، بۆیە هەوڵدەدات بۆ هاوكاری خەڵك‌و دەڵێت، ڕەنگە ڕۆژێك بێت ئەویش پێویستی بە هاوكاری هەبێت.
هەندێجار تا كاتژمێر 7ی ئێوارە كاردەكات، لە هەندێ حاڵەتدا شەوانیش پشو نادات‌و ئەگەر كەسێك ڕەوانەی نەخۆشخانە بكرێت، پێویستە تا 9ی شەو بمێنێتەوە.
لە كەمپەكانی شاریا، خانكی‌و باعزری لە دهۆك، ڕیتا چاودێری حاڵەتی دەرونیی ئاوارەكان دەكات‌و هەندێكجار، خزمەتی كۆمەڵایەتی‌و دەرونی پێشكەش بە ئاوارەی نیشتەجێی هەیكەلەكانیش دەكات لە دەرەوەی كەمپەكاندا.
ریتا لە خێوەتی خێزانێكی ئاوارەدا دانیشتووە.
ڕیتا دەربارەی قورسی كاركردن لەگەڵ ئاوارەكان دەڵێت"هێشتا ترسیان تێدا ماوە، متمانەی تەواویان بە خەڵك نیە بۆیە هەندێك خێزان ژمارە مۆبایلی تایبەتیان نادەن، هەروەها هەیە دوو ژمارە دەدات‌و دەڵێت ئەگەر یەكێكیان داخرابوو پەیوەندی بەوی تریانەوە بكە."
ئەو هەوڵدەدات متمانەی خێزانەكان بە دەستبهێنێت‌و بەردەوام پێیاندەڵێت"لە خۆتان بە گرنگترم مەزانن، من خوشكی ئێوەم، ئەگەر وەكو خوشكێك قبوڵم بكەن سوپاستان دەكەم"، وەكو ڕیتا باسیدەكات"زۆرینە ئەوەیان قبوڵە‌و دەڵێن هیچ شتێك لە خوشك باشتر نییە."
"لە قسەكردن لەگەڵیاندا دەڕۆم و ڕایانناگرم، تێیاندایە زۆر قسە دەكات، زۆر لە من نزیكدەبنەوە‌و لە تەنیشتمەوە دادەنیشن، بە جۆرێك سنوری نێوان من و ئەوان نامێنێت"ڕیتا وای وت.
ئەو زانیارییانەی لە نێو خێزانە ئاوارەكاندا كۆدەكرێنەوە، حاڵەتی دەرونی، بارودۆخ‌و كێشەكانی پێیدا تێپەڕیوون لەگەڵ جۆری فشارەكانن، هەندێك پرسیاریش هەیە بەشێك لێی تێناگەن بۆیە بە نمونە بۆیان ڕوون‌و نزیكدەكاتەوە.
زۆرینەی ئاوارەكان لە پارێزگای دهۆك لە پێكهاتەی ئێزدیی، كریستیان‌و كەمایەتیەكانی تری نیشتەجێ نەینەوان، دوای هێرشەكانی داعش لە ناوەڕاستی 2014و بەهۆی دەستبەسەرداگرتنی ماڵ و موڵك، كوشتن و ڕفاندنیانەوە ناوچەكانی خۆیان جێهێشتووە.
ڕیتا باسی حاڵەتێكی كرد لە باعزری، كە خێزانەكە دەریانكردبوو، كاتێك لە نەخۆشەكەی پرسیوە"بۆ ناتەوێت قسەم لەگەڵ بكەی؟ من وەكو خوشكی تۆم"، نەخۆشەكە وتویەتی"هەمو ڕێكخراوەكان دێن‌و پرسیاری بارودۆخم دەكەن، منیش بێهۆش دەبم‌و بە زەویدا دەكەوم."
دوای دوو ڕۆژ جارێكیتر سەردانی خێزانەكەی كردۆتەوە، لەگەڵ بینینی داوای لێبوردنیان كردوە‌و وتویانە "نەمانزانیووە تۆ لە ڕێكخراوی وادی-ت"، دواتر ڕێگەیانداوە بە بینینی نەخۆشەكە‌و دایكی كە لە دۆخێكی باشدا نەبووە.
دەربارەی زۆربەی ئەو حاڵەتانەی ڕوبەڕوی دەبێتەوە، ڕیتا دەڵێت"كچ و ژنی ئاوارە هەیە توشی قەلەقی‌و بێخەوی بوون، بیر دەكەنەوە لەو تانە‌و تەشەرانەی پێشتر لەلایەن دەوروبەرەوە ئاڕاستەیان كراوە(موڕتاح دەژی، منداڵ‌و هاوسەرت لە دەستی داعشدایە، دەڕۆیت‌و دێیت‌و دەخۆیت‌و دەخۆیتەوە) بۆیە لە ماڵەكانیان دەمێننەوە‌و نایەنە دەرەوە تا گوێیان لەو قسانە نەبێت."
"كاتێك دەگەڕێمەوە بۆ ماڵەوە بیردەكەمەوە لە حاڵەتەكە‌و دۆزینەوەی چارەسەری كێشەكە، دەچمە سەر ئینتەرنێت، خۆم دەخەمە شوێنی ئەو حاڵەتەو بیرلەوەدەكەمەوە چۆن مامەڵە بكەم لەكاتی بیستنی تانەوتەشەر، چۆن ڕوبەڕوی كەسەكان ببمەوە، دەچمە لای پزیشكی سەرپەرشتیار لە هارتلاندو ئیتر ئیشەكە ئاسان دەبێت."
پێكهاتەی ئێزدی، لەلایەن داعشەوە ڕوبەڕوی كوشتنی بەكۆمەڵ بوونەوە، زیاتر لە 400 هەزاریان ئاوارەبوون، شەش هەزار‌و 417 كەسیان لە ژن‌و كچ‌و منداڵ‌و پیاو ڕفێنران، لەو ژمارەیە تائێستا زیاتر لە سێ هەزاریان ڕزگاركراون‌و نیوەیان چارەنووسیان دیارنییە، ئەوەش بەپێی ئامارەكانی بەڕێوەبەرایەتی گشتی كاروباری ئێزدی لە وەزارەتی ئەوقاف‌و كاروباری ئاینی حكومەتی هەرێمی كوردستان.
ڕیتا بەهنام، كۆتایی قسەكانی بەوەهێنا كە زۆر دڵخۆشە بە كارەكەی، سەرباری بارگرانی‌و بەربەستەكان، بەڵام پاڵنەری مرۆیی هانی دەدات كاربكات بۆ كەمكردنەوەی بەشێك لەو مەینەتییانەی كچ و ژنانی ئێزدی پێیدا تێدەپەڕن.