پەرەگراف – دیمەن ئیسماعیل
پەروین هێشتا لەتەمەنی مێردمنداڵی تێر نەبوو، لەژێر فشار و چەپۆكی زۆرداریی باوكیدا، بارێكی قورسی خستە سەرشانی و بە ناچاری هاوسەرگیری كرد، بەبێ ئەوەی پێشوەختە كوڕەكە بناسێت.
"ئێوارانێك باوكم لەگەڵ خۆی كوڕێكی هێنایەوە بۆ ماڵەوە، كاتێك كوڕەكە ڕۆیشت وتی دەبێت شوی پێبكەیت، چونكە كوڕێكی باشە و چەندجارێك خوازبێنی تۆی لێكردوم" پەروین كە ناوی خوازراوی كچێكی (18 ساڵ)ـە وای وت.
ئەو داواكارییەی باوكی، پەروین دەخاتە بارودۆخێكی زۆر دژوارەوە، چونكە ئەوكات تەمەنی تەنیا 13 ساڵ بووە، جگە لەوەی سەرەتای قۆناغی مێردمنداڵی بووە، هیچ شارەزاییەكی لەسەر ژیانی هاوبەشی و ئەركی بەڕێوەبردنی خێزان نەبووە.
"من بەلامەوە زۆر قورس بوو، كوڕەكەم خۆش نەدەویست و ڕەتمكردەوە، چەند مانگێكی برد و هەر ڕازینەبوم، بۆیە باوكم دەستیكرد بە زۆرلێكردن، سەرباری لێدان و ئازاری دەرونی، لە خوێندنەكەشم بێبەشی كردم".
كات تێپەڕیی و فشارەكانی سەر پەروین زیاتر بون، تەنانەت براكانیشی نەیانتوانی زۆرداریی باوكی ڕابگرن، ئاژاوەكە تەواوی خێزانەكەی گرتەوە، پەروین وەك زۆرێك لە كچانی تر، بوو بە قوربانی ئاشتەوایی ماڵەكە و ئاوی بە ئاگری شەڕ و ئاژاوەكەدا كرد.
پەروین دەڵێت "بەناچاری ڕازی بوم بەو هاوسەرگیریە، دوای ساڵێك خۆگونجاندن لەگەڵ مێردەكەم دوگیان بوم، بەڵام ژیانێكی سەختم هەبوو".
ئەگەرچی بەراورد بە ساڵانی ڕابردوو هاوسەرگیری بە زۆر كەمیكردووە، بەڵام هێشتا بنەبڕ نەبووە و لە چەندین ناوچەی هەرێمی كوردستان، لە نێویاندا لە گەرمیان بونی هەیە، لە كاتێكدا بەیاسا قەدەغە كراوە.
بەپێی یاسای بەرەنگاربونەوەی توندوتیژی خێزانیی لە هەرێمی كوردستان، بەشودانی كچان بەزۆر دەچێتە چوارچێوەی توندوتیژییەوە و سزای بۆ دانراوە.
دانا ئەحمەد، پارێزەر بۆ پەرەگراف ڕونیكردەوە "یاسا دوو جۆر سزای بۆ ئەو كەسانە دیاریكردوە كە ئەو جۆرە پڕۆسەیە ئەنجامدەدەن؛ یەكەمیان لەڕوی مادییەوەیە و سزای یەك ملیۆن بۆ پێنج ملیۆن دینارە، دوەمیشیان لەڕوی سزای بەندكردنەوەیە و تا شەش ساڵ زیندانی دانراوە".
بەشێك لەو هاوسەرگیرییانەی بەزۆر ئەنجامدەدرێن، دەرەنجامەكەی بە جیابونەوە گەیشتووە و چەندین كێشەی خێزانی لێكەوتۆتەوە.
پەروین تا لەتوانایدا بوو، لەژێر فشاری باوكیدا دوای هاوسەرگیریش ناچاربوو بەرگەی ئازار و كێشەكان بگرێت، "زۆرجار دەتۆرام و نەمدەتوانی بچمەوە ماڵی باوكم، چونكە لێی دەدام و منی تاوانبار دەكرد"، ئەو ژیانە زەحمەتەی پەروین درێژەی كێشا، تا لە ڕوداوێكدا بەیەكجاری لە هاوسەرەكەی جیابووەوە.
"تا ڕۆژێك بیستم ژنی دوەمی هێناوە و بەیەكجاری بڕیاری هاتنەوەمدا بۆ ماڵەوە و جیابومەوە" پەروین دەڵێت، لەوێوە ژیانی سەختتر بوو، چونكە لەوكاتەوە تەنانەت ڕێگەی بینینی منداڵەكەیشی پێنادرێت، سەرباری بەردەوامیی فشار و ئازاردانی باوكی.
بەشێكی زۆر لەو هاوسەرگیرییانەی لە دەرەوەی خواستی كچەكە ئەنجامدەدرێن، لەڕێی مامۆستای ئاینییەوە دەكرێت، بەپێی ئاینی ئیسلامیش چەند بۆچونێك هەیە و بەشێكی لەگەڵ ئەو جۆرەدا نیە.
مامۆستا محەمەد ئێنەیی، ئەندامی لیژنەی فەتوا لە هەرێمی كوردستان بۆ پەرەگراف وتی "لە قورئاندا باس لەهاوسەرگیری كراوە كە دەبێت لەسەر خواستی هەردولا بێت، ئەو هاوسەرگیرییەی خواستی یەكلایەنەی لەسەربێت ڕێگەپێنەدراوەو تاوانە".
بەپێی ئامارەكانی ئەنجومەنی دادوەری لە هەرێم، لە ساڵی ڕابردوودا زیاتر لە سێ هەزار مارەبڕینی دەرەكی، لە دەرەوەی دادگاكان ئەنجامدراون و دواتر لەڕێی دادگاكانەوە پەسەندكراون.
قوربانیدانی كچان تەنیا بەزۆر بە شودان نیە، زۆر دیاردەی تر هەیە و ئێستا بەشێكیان كەمبووەتەوە، لە نێویاندا ژن بەژن، بەشودان لەبری خوێن، هاوسەرگیری پێشوەختە.
مینا، ناوی خوازراوی ژنێكی تەمەن 30 ساڵی تری قوربانی نەریتە كۆنەكانی كوردەوارییە و دوای ئەوەی هاوسەرەكەی كۆچی دواییكردووە، ناچاركراوە شوو بە برای هاوسەرەكەی بكاتەوە.
"بۆ هەشت ساڵ لەگەڵ هاوسەرەكەم بەخۆشی ژیام و بوین بە خاوەنی سێ منداڵ بەڵام لە ڕوداوێكدا هاوسەرەكەم لەدەستدا، ئەوەش ژیانی منی سەختكرد، بەتایبەت منداڵەكانم، بۆیە ناچاریانكردوم شوو بە شوبراكەم(برای هاوسەرەكەم) بكەمەوە لە پێناو منداڵەكانمدا، ئەوەش لەژێر هەڕەشەی مامەكانمدا" مینا وای وت.
بەشودانی بە زۆر و ئەو دیاردانەی تری كچان تێیدا دەبنە قوربانی، كاریگەری درێژخایەنی لەسەر باری دەرونییان هەیە، جگە لە لێكەوتە كۆمەڵایەتییەكان.
ئاسۆ محەمەد، توێژەری كۆمەڵایەتی لە گەرمیان بۆ پەرەگراف ئەوەی ڕوونكردەوە، هاوسەرگیری بەزۆر "كاریگەری دەرونی خراپ بەجێدەهێڵێت، كەسەكە توشی گۆشەگیری و خەم و خەفەت دەبێت"، هەرچەندە پێیوایە ئەو حاڵەتانە لە ئێستادا كەمبونەتەوە.
بەبڕوای ئەو توێژەرە هۆكارەكانی بەشودانی بە زۆر، كلتوری كۆمەڵگەی كوردییە، بەوپێیەی ئازادی ناداتە كچ كە خۆی لەبارەی ژیانی داهاتوویەوە بڕیاربدات، لەگەڵ هۆكارەكانی تری وەك خراپی باری دارایی، كە هەندێكجار كچان ناچاردەكات شوو بە كەسانێك بكەن كە دڵخوازی خۆیان نین.
هەرچەندە بەپێی یاسا، ئەو جۆرە لە هاوسەرگیریی قەدەغەیە و كچان دەتوانن لەڕێی دادگاكانەوە مافەكانی خۆیان وەربگرنەوە، بەڵام هێشتا سكاڵاكردن نەبووەتە ئەو ڕێگایەی قوربانییەكان پشتی پێببەستن.
پەروین، سەرباری ئەو نەهامەتییانەی بەسەریدا هات ئامادەنەبوو سكاڵا تۆمار بكات، ئەوەش لە ترسی قسەی كۆمەڵگا و باوكی، "بەخۆمم دەوت ئاخۆ چیم بەسەردێت ئەگەر شكات لە باوكم بكەم یان خێزانەكەمان و كۆمەڵگا چیم پێدەڵێن و چیم پێدەكەن" پەروین هێشتا لەنێو ئەو پرسیارانەو بەدەم ئازارەكانی بەشودانی بەزۆرەوە دەژی.