ئەوكاتەی مرۆڤ دەستی دەچێتە خۆی؛ پەرەگراف نهێنی بازرگانییەكی مەترسیدار لە كوردستان بڵاودەكاتەوە

پەرەگراف- عەمار عەزیز

كۆمەڵێك باندی تاوانكاری رێكخراو، لە هەرێمی كوردستانەوە بەرەو پارێزگاكانی عیراق شارە و شار بەدوای خەڵكی زۆر هەژار و لێقەوماودا دەگەڕێن؛ بە بڕێك پارە مامەڵەی كڕینی یەكێك لە گورچیلەكانی دەكەن، لە ژێر ناوی خۆبەخشیدا بەقازانجێكی خەیاڵی دەیفرۆشنەوە بە نەخۆشێك، كە بۆ چارەسەر گەیشتۆتە سەرەمەرگ.

"ئەوانەی گورچیلەی خۆیان دەفرۆشن، بەهۆی هەژارییەوەیە" بازرگانێكی مامەڵەكردن بە جەستەی مرۆڤ وادەڵێت.

كڕین و فرۆشتنی گورچیلە، بووەتە بازرگانییەكی پڕ قازانج و لە تاریكیدا تادێت زیاتر پەرەدەسەنێت، بەپێی لێكۆڵینەوەیەكی پەرەگراف، كە گەیشتووە بە دەیان چیرۆك و سەرچاوەی جیاواز، لەو بازرگانییەدا، باندەكان بەدوای قۆستنەوەی خاڵی هەرە لاوازی فرۆشیار و كڕیارەوەن، بۆ ئەوەی مامەڵە بەبێ هیچ بەربەستێك رێكبخەن.

فرۆشیاری گورچیلە، زۆرینەیان لەو كەسانەن هەژاریی لە ژیاندا زۆری بۆ هێناون و روبەڕوی بارودۆخی دژوار بونەتەوە، كە هەندێكیان ئەو بڕە پارەیە، بەشێكی بچوك لە كێشەكانیان بەكاتیی چارەسەر دەکات، لە بەرانبەردا كڕیار، كە هیچ بژاردەیەك بۆ درێژەپێدانی ژیانی بەدەستەوە نەماوە، ناچارە بە پارە گورچیلە بكڕێت لەكاتێكدا هیچ كەسێكی نزیكی ناتوانێت وەكو بەخشەرێك فریای بكەوێت.

مامەڵەكانی ئەو بازرگانییە بە جەستەی مرۆڤەوە، لە نێوان شەش تا سەروو 50 ملیۆن دیناردایە، تەنیا بۆ یەك گورچیلە، بە نەشتەرگەری و خەرجی دیكەوە، زۆر زیاتر دەكەوێت، ئەوەش تەنیا سێیەك یان كەمتری بۆ قوربانییەكە دەڕوات.

"هەر كەسێك پێویستی بە گورچیلە بێت، پرسیار دەكات و كەسوكاری نەخۆش دەیكڕن، ئەمە نكۆڵی لێناكرێت و ئەم جۆرە بازرگانییە هەیە" بەوتەی عەمید نەسرەدین سلێمان، بەڕێوەبەری نوسینگەی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی بەرەنگاربوونەوەی تاوانە ڕێکخراوەکان لە دهۆك.

یاسا و لایەنی ئەمنی و ئیداری، تا رادەیەك دەستەوەستانن لە ئاست ئەو بازرگانییەدا، چونكە فریودان و فێڵی تێدایە، زۆرینەیان لە چوارچێوەی دەستەواژە یاساییەكاندا و بەناوی بەخشەرەوە بەڕێوەدەبرێن، بەبێ ئەوەی كەمترین بەڵگە لەسەر هەبونی مامەڵەی كڕین و فرۆشتن، بەدەستەوە بدەن.

هەردوكیان گرفتارن؛ كڕیار و فرۆشیار

پەروین مزوری، لە دهۆك نیشتەجێیە، چەند ساڵێك لەمەوبەر برایەكی پێویستی بە گورچیلە بووە و مامەڵەی كڕینیان بۆ كردووە بە بڕی 10 هەزار دۆلار (یەك دەفتەر)، دواتر لە نەخۆشخانەیەكی ئەهلی گورچیلەكەیان چاندووە، "كۆی ئەو پارەیەی خەرجمانكرد گەیشتە سەرووی دوو دەفتەر دۆلار".

ئەو نەشتەرگەرییە تەنیا سێ ساڵ ئەنجامەكەی درێژەی كێشا، گورچیلە چێنراوەكە سودی نەما و لەكاركەوت، لەبری ئەوەی لە دەرەوە و لە هاوڵاتییەكی هەژار گورچیلەیەكی تر بكڕن، هاوسەری براكەی بوو بە بەخشەر، گورچیلەی خۆی پێدا و كێشەكە چارەسەر بوو.

"ناچاربوین سەرەتا گورچیلەی بۆ بكڕین، ... بۆ جاری دووەم خێزانەكەی گورچیلەی پێبەخشی، ئێستاش هەر بارودۆخی هێندە باش نییە، لە دەرەوەی وڵاتە و لەسەر دەرمان دەژی" مزوری بۆ پەرەگراف وای وت.

نابێت گواستنه‌وه‌ی هه‌ر ئه‌ندامێك یان به‌شێك له‌ ئه‌ندام یان شانه‌یه‌ك له‌ جه‌سته‌ی مرۆڤێكی زیندوو بۆ چاندنی له‌ جه‌سته‌ی مرۆڤێكی دیكه‌ ئه‌نجام بدرێ ته‌نها به‌ به‌خشین نه‌بێت، بەپێی یاسای به‌خشین و چاندنی ئه‌ندامه‌كانی له‌شی مرۆڤ له‌ كوردستان، ژماره‌ (1)ـی ساڵی 2018.

هەر لەو یاسایەدا هاتووە؛ پێویسته‌ به‌خشینه‌كه‌ له‌ ویستێكی ئازاد و جێگیركراو به‌ نووسراوێكی فه‌رمی سه‌رچاوه‌ی گرتبێت، مامه‌ڵه‌كردن به‌ هه‌ر ئه‌ندامێك له‌ ئه‌ندامه‌كانی جه‌سته‌ی مرۆڤـ، یان به‌شێكی، یان یه‌كێك له‌ شانه‌كانی له‌شی له‌سه‌ر شێوه‌ی فرۆشتن، یان كڕین، یان به‌ به‌رامبه‌ر كه‌ سرووشته‌كه‌ی هه‌ر شتێك بێت، قه‌ده‌غه‌ ده‌كرێت.

"بەهۆی قەرزارییەوە پەنای بردە بەر فرۆشتنی گورچیلەی خۆی، دوای فرۆشتنی گورچیلەكەی ماوەیەك خۆی ونكرد، بەڵام دواتر دەزگا ئەمنییەكان دەستگیریان كرد" ئەوە بەسەرهاتی هاوڵاتییەكی خەڵكی دهۆكە، كە لە تەمەنی 40 ساڵیدا و بە ماوەیەك دوای فرۆشتنی گورچیلەی، گیانی لەدەستدا.

كەسێكی نزیكی ئەو هاوڵاتییە چیرۆكەكەی بۆ پەرەگراف گێڕایەوە، كە چۆن بە كاسبی دوكان و كارێكی باشی بنیاتناوە و پڕۆژەی هەبووە، تا پاشان روبەڕوی بارودۆخێك بووەتەوە و هەموو شتێكی لەدەستداوە، كەوتۆتە ژێر قەرزی زۆریشەوە، "بۆیە پەنای بردە بەر فرۆشتنی گورچیلەی، كە وتی پارەیەكی باشی دەستدەكەوێت".

"دوای ونبوونی بە ماوەیەك پاش نەشتەرگەرییە، بەڵام سەرەنجام دەستگیركرا، حوكمدراو كاتێك ئازادبوو، دوای دوو ساڵ گیانی لەدەستدا، دوای خۆی خێزانەكەی و پێنج منداڵی بەجێهێشت، بێ هیچ داهاتێك و لەخانوی كرێدان" سەرچاوەكە وای وت.

لە بەدواداچوونی پەرەگراف دەركەوتووە؛ تەنیا لەشەش مانگی ساڵی رابردوودا 15 كەس لە دهۆك گورچیلەی خۆیان فرۆشتووە، بەشی زۆری ئەو حاڵەتانە بەهۆی هەژارییەوە بووە. بەپێی ئامارەكانی دەستەی ئاماری هەرێمی كوردستان و ناوەندی ئاماری بەغدا، دهۆك هەژارترین پارێزگای عێراقە.

بەپێی یاسا نابێت چاندنی ئه‌ندام یان به‌شێكی یان یه‌كێك له‌شانه‌كانی ببێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی كه‌سی به‌خشه‌ر، یان هه‌ر یه‌كێك له‌میراتگره‌كانی هیچ سوودێكی ماددی یان عه‌یینی له‌كه‌سی وه‌رگر، یان كه‌سوكاری به‌ده‌ستبهێنێت.

هەرێمی كوردستان، بەیاسا و رێنمایی بەخشینی گورچیلە و چاندنی رێكخستووە؛ لیژنەی تایبەتمەند لە پزیشكانی نەشتەرگەری، دەروونی، گورچیلە، ئەندامێتی نوێنەرانی وەزارەتی ناوخۆ، داواكاری گشتی و بەرەنگاربوونەوەی تاوانە رێكخراوەكان هەن، تا تەواو دڵنیاببنەوە بازرگانی پێوەناكرێت.

بەڵام بەپێی بەدواداچوونی پەرەگراف، هەموو مامەڵەی كڕین و فرۆشتنی گورچیلە، بەناوی بەخشینەوە دەكرێت، بەپێی رێككەوتنی نێوان هەردوو بەرەی فرشیار و كڕیار، لەگەڵ نێوەندگیردا كە باندە بازرگانییەكەیە. مەرجە یاساییەكانی بەخشەر ئەوەیە تەمەنی 18 ساڵ زیاتر بێت، نەخۆشی دەروونی و درێژخایەنی دیكەی نەبێت، لەڕووی یاساییەوە كامل ئەهلییە بێت و هەركاتێكیش ویستی پێش نەشتەرگەرییەکە دەتوانێت پاشگەزببێتەوە.

بازرگانییەك لە تاریكیدا

"زیاتر لە بەغدا و كەربەلا گورچیلە دەكڕین، دواتر لە شارەكانی هەرێمی كوردستان دەیفرۆشینەوە، نرخەكەش لەنێوان 25 تا 30 ملیۆن دینارو و زیاتریش دەڕوات" بازرگانێكی كڕین و فرۆشتنی گورچیلە بۆ پەرەگراف وای وت، لە ترسی لێپێچینەوەی یاسایی ئامادەنەبوو ناوی بهێنرێت.

بەپێی راپۆرتێكی لیژنەی ئەمن و ئاسایشی پەرلەمانی عیراق، كە سەرەتای ئەمساڵ بەشێك لە ناوەڕۆكەكەی بڵاوكرایەوە، تیایدا ئاماژە بە هەڵوەشاندنەوە و دەستگیركردنی شەش تۆڕی بازرگانیكردن بە ئەندامانی جەستەی مرۆڤەوە دەكات، بە تایبەت دەركردن و چاندنی گورچیلە، لەو راپۆرتەدا كە پشت بە لێكۆڵینەوەكانی وەزارەتی ناوخۆ دەبەستێت، هاتووە؛ باندەكان فریوی گەنجان لە چینی هەژار دەدەن و هانیان دەدەن بچنە پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان یان وڵاتانی دراوسێ، بۆ بەخشینی گورچیلە لە بەرانبەر حەوت تا 12 ملیۆن دیناری عیراقی.

"نازانم چەند گورچیلەمان فرۆشتووە، بەڵام هەر كەسێك تەلەفۆن بكات بۆی پەیدا دەكەین، هەموو كاتێك گورچیلە بەردەستە، بەپێی رێككەوتن لەگەڵ كڕیار و بەپێی جۆری خوێن، نرخی گورچیلەكەش دیاریدەكەین"، بازرگانەكە دەشڵێت، فرۆشیارەكان لە چینی هەژارن و بۆپارە ناچارن ئەو كارە بكەن.

"دەزگای ئەمنی تەنیا لە یەك حاڵەتدا دەستتێوەردان دەكات و رێكاری یاسایی دەگرێتەبەر، ئەگەر فێڵ لە كەسێك بكەین یان پارەی بخۆین، بەڵام ئێمە زۆر بە ئەمانەتەوە ئەم كارە دەكەین"، ئەو بازرگانە كە لە هەرێمی كوردستانە، ئاشكرایكرد "پێشتر لە هەرێمی كوردستانیش گورچیلەمان دەكڕی، بەڵام لە دوای ساڵی 2018ـەوە ئاسایش رێگە بەو كارە نادات، هەرچەندە زانیاریم هەیە لە(پارێزگایەكی هەرێم) مامەڵەی كڕین و فرۆشتنی گورچیلە دەكرێت".

ئاماری ورد و نوێ لەسەر بازرگانیكردن بە جەستەی مرۆڤەوە دەگمەنە یان نییە، بەپێی ئامارێكی حكومەتی هەرێمی كوردستان، لە ساڵانی 2019، 2020 و 2021ـدا، حاڵەتەكانی بازرگانی بە ئەندامانی جەستە 33 حاڵەت تۆماركراوە، ئەوەش لەكاتێكدایە كە بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی تاوانە رێكخراوەكان لە هەر پارێزگا و ئیدارەیەكی سەربەخۆدا نوسینگەی هەیە، كە ئەركێكیان چاودێری و نەهێشتنی بازرگانی گورچیلەیە.

یوسف خالد، بازرگانی كرین و فرۆشتنی گورچیلە بووە، زیاتر لە 100 گورچیلەی كڕیوە و دواتر فرۆشتوویەتی، بەڵام دوو ساڵە بەوتەی خۆی وازی لەو بازرگانییە هێناوە، "ئەو گورچیلانەی من دەمكڕین، زیاتر لە بەغداد بوون، بە 10 تا 12 ملیۆن دینار دەمانكڕی" ئەو بۆ پەرەگراف وتیشی "دواتر دەمانفرۆشتەوە و لە هەر گورچیلەیەكدا بڕی پێنج تا حەوت ملیۆن دینار قازانجمان دەكرد".

ئەو قازانجە بەدەرە لەو پارەیەی بۆ پشكنینە پێویستەكانی گورچیلە دەیكەن، كە هەندێكیان دوو ملیۆن دینار زیاتری خەرجییەتی.

دەستەی سەربەخۆی مافەكانی مرۆڤ لە هەرێمی كوردستان، لە راپۆرتی ساڵی 2021ـیدا، بە روونی و ئاشكرایی دانبەوەدا دەنێت كڕین و فرۆشتنی ئەندامانی جەستەی مرۆڤ، بە تایبەتیش كڕین و فرۆشتنی گورچیلە، هەیە و بنبڕنەكراوە.

یوسف دەڵێت، هیچ كاتێك لە كڕین و فرۆشتنی گورچیلەدا، "كەس نەمردووە و تەندروستییان باشە"، بەڵام بە بازرگانییەكە ئاسودە نەبووە بۆیە وازیهێناوە، "تەنیا لەبەر خودا وازمێهێنا، جگە لەمە هیچ هۆكارێكی تر نەبوو"، زانیاری ئەوەشی هەیە خەڵك لە هێزی سەربازی و چەكداری هەرێمی كوردستان ناچاربوون گورچیلەیان بفرۆشن، ئەوەش ساڵانێك لەمەوبەر بووە و بووەتە هۆی چڕكردنەوەی هەوڵەكان بۆ نەهێشتنی ئەو دیاردەیە.

نێوانگیریی له‌و تاوانەدا هەمان ئەو سزایانەی بۆ دانراوە، كە فرۆشیار و بازرگانی بە گورچیلەوە بۆیان دانراوە، بەپێی یاسا بەركارەكان، ئەگەر لەسەر تاوانەكە زانیاری بە لایەنی دەسەڵات بدات، ئەوكات لە سزاكە دەبوردرێت.

"دەزانم لە كوردستانیش خەڵك هەیە گورچیلەی دەفرۆشێت، بەڵام نازانم ژمارەكە زۆرە یان كەم، چونكە من لە هاوڵاتیانی عەرەب گورچیلەم دەكڕی و بە هاوڵاتیانی كوردم دەفرۆشتەوە" بەوتەی یوسف خالد. ئەوەش لەكاتێكدایە هەرێمی كوردستان هێشتا بە قەیرانی داراییدا تێدەپەڕێـت و سەرباری سستی بازاڕ و وەستانی هەزاران پرۆژە و نەبوونی هەلیكار، موچەی مانگانە لە وادەی خۆیدا نادرێت.

لەسەر ئاستی جیهانیش بازرگانی بە ئەندامانی جەستەوە پەرەیسەندووە، بەپێی ئامارێكی رێكخراوی تەندروستی جیهانی، ساڵانە بازرگانی نایاسایی بە گورچیلەوە دەگاتە 10 هەزار حاڵەت، لە نێویاندا كڕین و فرۆشتنی لە بازاڕی رەشدا، واتە لە هەر كاتژمێرێكدا زیاتر لە مامەڵەیەك رێكدەخرێت.

تەحەدای یاسا دەكەن

بەپێی بەدواداچوونەكانی پەرەگراف، زۆرێك لە مامەڵەكانی گورچیلە، بەناوی بەخشینەوە دەكرێن، ئەوەش وەكو تەحەدایەك بۆ یاسا كە لەوكاتەدا ناتوانێت هیچ رێكارێك بگرێتەبەر ئەگەر بەڵگەی تەواوی دەستنەكەوێت.

گواستنەوە و چاندنی ئەندامی جەستە لە كەسێكەوە بۆ كەسێكی تر ئەگەر لە حاڵەتی زۆر پێویست، بە بەخشین و بە ویستێكی ئازاد نەبێت، ئەوا سزاكەی دەگاتە زیندانی تا حەوت ساڵ و غەرامەی 10 بۆ 20 ملیۆن دینار. بەپێی یاسای به‌خشین و چاندنی ئه‌ندامه‌كانی له‌شی مرۆڤ. ئەگەر لەو پڕۆسەیەدا كەسی بەخشەر بمرێت، ئەوا زیندانییەكە دەگاتە 10 ساڵ و غەرامەكەش 30 تا 50 ملیۆن دینار.

هەڵات مزوری، پارێزەری راوێژكار رونیكردەوە كە فرۆشتنی گورچیلە یاسا بەتەواوی رێكیخستووە، ئەگەر كەسێك گورچیلەی خۆی بفرۆشێت یاخود ببەخشێت پێویستی بە ڕازیبوونی تەندروستی و خێزانیی ئەو كەسەیە كە دەیبەخشێت، "ئەگەر بە نایاسایی بێت و كەسێك ئیستیغلال بكرێت لە فرۆشتنی گورچیلەی، ئەوا كڕیارەكە سزا دەدرێت".

هەروەها وتی، لە بارێكدا ئەگەر مامەڵە بە ئەندامی جەستەوە بكرێت و لە كاتێكیشدا ئەگەر بەخشەر گیانی لەدەستدا، ئەوانە دەبێتە تاوان. "دوو كەیسم هەبوو لە دهۆك، یەكێكیان بە شەش  مانگ و ئەوەی تر بە ساڵێك زیندانی سزا دران، چونكە بەرێگای نایاسایی گورچیلەیان كڕی بوو" بەوتەی هەڵات.

لە هەرێمی كوردستان، یاسای نه‌هێشتنی بازرگانیكردن به‌ مرۆڤ كە عیراق دەریكردووە بەركارە، لەو یاسایەشدا ئیستغلالكردنی هەر كەسێك بۆ چەندین كاری جیاواز لە نێویاندا بازرگانی بە ئەندامانی جەستەیەوە، قەدەغەیە و سزای توندی زیندانی و غەرامەی بۆ دانراوە.

عەمید نەسرەدین سلێمان، بەڕێوەبەری نوسینگەی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی بەرەنگاربوونەوەی تاوانە ڕێکخراوەکان لە دهۆك بە پەرەگراف-ـی وت "ئەوانەی گورچیلەی خۆیان دەفرۆشن، زیاتر لە پارێزگاكانی خوارووی عیراقن، لە نەخۆشخانەی دهۆك هەر كەسێك پێویستی بە گورچیلە هەبێت لە دەرەوە پرسیار دەكات و كەسوكاری نەخۆش دەیكڕن، ئەم جۆرە بازرگانییە هەیە".

ساڵی رابردوو شەش كەس لە دهۆك لەسەر دۆسیەكانی پەیوەست بە بازرگانی گورچیلە دەستگیركراون. "هەر حاڵەتێك ئەگەر بوو بە سکاڵاتۆمارکردن، ئێمە بەدواداچوون دەكەین".

هەربەپێی یاسای به‌خشین و چاندنی ئه‌ندامه‌كانی له‌شی مرۆڤ، سزای تا 10 ساڵ زیندانی و غەرامەی تا 100 ملیۆن دینار دانراوە بۆ هه‌ر كه‌سێك نه‌شته‌رگه‌رییەك له‌ نه‌شته‌رگه‌رییه‌كانی گواستنه‌وه‌ یان چاندن له‌ دامه‌زراوه‌یه‌ك جگه‌ له‌و دامه‌زراوه‌ پزیشكییانه‌ی مۆڵه‌تدراون، ئه‌نجام بدات. ئەگەر مردنی لێبكەوێتەوە ئەوا سزاكە توندتر دەبێت.

"كێشەی سەرەكی ئەم بابەتە، یاسای بەخشینە كە لە پەرلەمانی كوردستان دەرچووە، چونكە یاساكە خۆی ڕوون و ئاشكرا نییە، ئەوەی هەیە باسی بەخشین دەكات، بەخشینیش زیاتر لە كەسە نزیكەكانە، بەڵام ئەوەی ئێستا دەكرێت بەخشین نییە، چونكە ئەوانەی لە خوارووی عیراقەوە دێن، گورچیلەی خۆیان نابەخشن، بەڵكو دەیفرۆشن" بەوتەی عەمید نەسرەدین سلێمان.

عەمید نەسرەدین پێشنیازی ئەوەیكرد لە نەخۆشخانە حكومییەكاندا، وەرگرتنی ئەندامانی جەستە كە دەبەخشرێت وەربگیرێت، لە هەر كەسێك كە تووشی روداو دەبن و پێشتر وەسیەتیان كردووە، تا دواتر بە كەسانێك بدرێت كە پێویستیان پێی هەیە.

نەخۆشییەكی بەربڵاو

پزیشكێكی پسپۆڕ لە نەخۆشییەكانی گورچیلە و چاندن، دەڵێت نەخۆشی گورچیلە وەك هەموو نەخۆشییەكانی تر زیاد بووە، نۆرەی چاندنی گورچیلەش لای ئەو زۆر درێژ بووەتەوە، ئەوەی تائێستاش كردویەتی، سەدا 85ـی سەركەوتوو بووە.

دكتۆر عەبدولغەنی رەشید، پسپۆڕی نەخۆشییەكانی گورچیلە و چاندنی گورچیلە لە دهۆك بۆ پەرەگراف وتی "زیادبوونی نەخۆشییەكانی گورچیلە بە دوو هۆكارە، یەكەم ئەوەیە ژمارەی خەڵك زیادبووە، دووەمیش ئەوەیە شێوازی خواردن و خواردنەوە و هەموو شتێكی مرۆڤ گۆڕاوە بەراورد بە رابردوو".

لە هەرێمی كوردستان 14 سەنتەری گورچیلەی دەستکرد هەن، رۆژانە خزمەتگوزاری پێشکەش بەو نەخۆشانە دەکەن کە گورچیلەکانیان لە کارکەوتوون و کێشەیان هەیە.

"چاندنی گورچیلە هیچ كێشەیەكی نییە، لەسەدا 85ـی باشە، سەدان كەسمان هەیە گورچیلەیان بۆ چێنراوە، ئێستا هاوسەرگیرییان كردووە، منداڵیان هەیە و بێ كێشەن" بەوتەی دكتۆر عەبدولغەنی، تەنیا لە یەك حاڵەتدا لەوانەیە گورچیلەكەی لەكاربكەوێت، ئەویش ئەگەر نەخۆش دەرمانی پێویست بەكارنەهێنێت یان كۆنتڕۆڵی رێژەی شەكرە و فشاری خوێنی نەكات.

هەر نەخۆشێك دوای چاندنی گورچیلە سێ دەرمانی سەرەكیی هەیە و ئەگەر بەكارینەهێنێت، ئەوا سودی لێوەرناگرێت، واتە ئەوانەی چاندنی گورچیلەیان بۆ دەكرێت، لەسەر دەرمان دەژین.

شەش تیمی حكومی لە هەرێمی كوردستان نەشتەرگەری چاندنی گورچیلە دەكەن، لەگەڵ شەش تیمی دیكە لە نەخۆشخانە ئەهلییەكاندا. بەپێی یاسا و رێنمایی، ده‌كرێت حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان تێچووی نه‌شته‌رگه‌رییه‌كانی چاندنی ئه‌ندامه‌كان به‌بێ به‌رامبه‌ر له‌ دامه‌زراوه‌ پزیشكییه‌ حكومییه‌كان له‌ ئه‌ستۆ بگرێت.

شەهاب بۆتانی ، رۆژنامەنوسە و كوڕی قوربانییەكی نەخۆشیی گورچیلەیە، دەڵێت سەرباری ئەوەی قەدەغەیە، بەڵام "باندی بازرگانی بە گورچیلەوە هەیە، زۆربەی ئەوانەی گورچیلەيان دەفرۆشن عەرەبن، بەڵام كوردیش هەیە گورچیلەی خۆی فرۆشتووە، زانیاریم هەیە پێش چەند ساڵێك لە قەزای بەردەڕەش سێ‌ كەس گورچیلەی خۆیان فرۆشت و دەستگیریش نەكران".

"بازرگانەكان ئەو كەسانە دەناسن كە لەبەر هەژاری گورچیلەی خۆیان دەفرۆشن، فێڵیشیان لێدەكرێت، بازرگانەكە لەوانەیە بە 10 ملیۆن دینار گورچیلەكە بفرۆشێت، نیوەی پارەكە بە خاوەنی گورچیلەكە دەدات"، بۆتانی دەشڵێت، هەندێك لە بازرگانانی گورچیلە وەكو خێرخواز خۆیان دەناسێنن، "هەندێك پزیشكیش دەیانناسن و كەسێك پێویستی بە گورچیلە هەبێت، پزیشكەكە ئاڕاستەی ئەو كەسانەیان دەكەن كە گورچیلەیان لا دەستدەكەوێت".

بەپێی رێنماییەكانی وەزارەتی تەندروستی، پێویستە لیستێك لە كەسانی بەخشەر و ئەو نەخۆشانەی پێویستیان بە وەرگرتنی ئەندامانی جەستەی خەڵكی تر هەیە دروستبكرێت، تا لەو رێگایەوە، پڕۆسەی گواستنەوە و چاندنی ئەندامانی جەستە لە نێویاندا گورچیلە ئەنجام بدرێت.