ڕەخنە و هۆشداریی نەتەوەیەكگرتووەكان بۆ هەرێم لەبارەی زۆنی زەرد و سەوزەوە: وا مەزانن ئەم ئوتۆنۆمییە مسۆگەرە

پەرەگراف

نوێنەری تایبەتی سكرتێری گشتیی نەتەوەیەكگرتووەكان بۆ عێراق، جەخت دەكاتەوە كە "چیتر نابێ هەرێمی كوردستان بەسەر دوو ناوچەی زەرد و سەوز، یان بەسەر هەر ڕەنگێكی تردا دابەش بێت". هۆشداریش دەدات كە "هەرگیز وا مەزانن ئەم جۆرە ئوتۆنۆمییە هەر بە مسۆگەریی هەتاهەتایی دەمێنێتەوە". هەروەها دەڵێت "جێگەی سەرسوڕمان نییە گەر خەڵك متمانەی بەوە نەمابێت كە پرۆسەی سیاسی لە خزمەتی ئەواندا بێت".

لە كۆنفرانسی یەكڕیزی و دەستوور كە زانكۆی كوردستان لە هەولێر سازی كردبوو، جینین پلاسخارت، نوێنەری تایبەتی سكرتێری گشتیی نەتەوەیەكگرتووەكان بۆ عێراق، وتارێكی پێشكەش كرد كە هەر لە سەرەتادا خۆی بە "زۆر ڕاشكاو"انە وەسفی كردووە و وتی "ڕەنگە هەندێكتان ئەم ڕایانەی من لە ڕادەبەدەر بە ڕاشكاو بزانن، بەڵام وەك كورد دەڵێت: دۆست ئەو كەسەیە بتگریەنێت".

نێردەی تایبەتی سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان هەر لە سەرەتای وتارەكەیەوە ئاماژەی بەوە كرد كە "ئەم قەوارە ئۆتۆنۆمییەی ئێستا كات و قوربانییەكی زۆری ویستووە"، بەڵام هۆشداریی دا و وتی "هەرگیز وا مەزانن ئەم جۆرە ئوتۆنۆمییە هەر بە مسۆگەری هەتاهەتایی دەمێنێتەوە. هەر بۆیە یەكڕیزی بۆ مانەوەی ئەم قەوارەیە لەوپەڕی پێویستیدایە".

جینین پلاسخارت ڕوو لە بەرپرسانی هەرێم وتی كە دەبێت "قسە بۆ كردار بگۆڕدرێت، هەر لە بەرەنگاربوونەوەی تیرۆرەوە تا دەگاتە وازهێنان لە بەرژەوەندیی تەسكی حیزبایەتی بۆ هەنگاونان بۆ یەكخستنەوەی هێزی پێشمەرگە و ئەنجامدانی چاكسازی".

"هەرێمی كوردستان چیتر نابێ بەسەر دوو ناوچەی زەرد و سەوز، یان بەسەر هەر ڕەنگێكی تردا دابەش بێت. هەر بە ڕاستی كاتی ئاشتبوونەوە و یەكگرتن هاتووە بۆ ئەوەی سەقامگیریی سیاسیی بێتە ئاراوە"، نێردەی سكرتێری نەتەوەیەكگرتووەكان بۆ عێراق وای وت.

جینین پلاسخارت جەختی لەوە كردەوە كە "دوا ئامانجی سەركردایەتی پێویستە بریتی بێت لە دابینكردنی خزمەتگوزاری بۆ هاووڵاتییەكانی. چەقەكە پێویستە لەسەر ئەو چارەسەرانە بێت كە نوێنەرایەتی بەرژەوەندییەكانی هەموو خەڵكی هەرێمی كوردستان دەكەن".

هەروەها وتی "شەڕی سیاسی و حیزبحیزبێنێ تا ئێستاش هەر پەتایە و هەموو كون و كەلەبەرێكی گرتووەتەوە بەشێوەیەك كە جێگەی سەرسوڕمان نییە گەر خەڵك متمانەی بەوە نەمابێت كە پرۆسەی سیاسی لە خزمەتی ئەواندا بێت، یان ببێتە مایەی هیچ گۆڕانكارییەك".

ناوبراو تیشكی خستە سەر ئەوەی كە "ئێستا هەرێمی كوردستان بژاردەی یەكگرتن"ی لەبەردەستدایە تا "ڕێزی خۆی سەبارەت بە ماف و ئازادییە بنەڕەتییەكان بەهێز بكات و پێشڤەچوونی بەرچاو لە چاكسازیی ئابوری و ئاسایشدا، كە ئاواتی لەمێژینەی خەڵكن، ئەنجام بدات"، بە پێچەوانەشەوە "یانیش ڕەنگە لە دروستكردنی تەبایی و یەكڕیزیدا شكست بهێنێت و هەموو دەسكەوتەكان بخاتە مەترسییەوە".

سەبارەت بە پرسی نووسینەوەی دەستووری هەرێم، نوێنەری سكرتێری گشتیی نەتەوەیەكگرتووەكان ئاماژەی بە شكستەكانی ڕابردوو كرد و وتی "گەر ئێوە دەتانەوێت پرۆسەكە سەرلەنوێ چالاك بكەنەوە، ئەوە پێویستە بە ڕێكی و دروستی ئەنجامی بدەن. بەڵێنی بۆش و جێبەجێنەكراو دەبێتە مایەی بێمتمانەیی زیاتر".

ئەمڕۆ زانكۆی كوردستان لە هەولێر، كۆنفرانسی یەكڕیزی و دەستووری بۆ كەسی یەكەمی حیزبەكانی هەرێم، سێ‌ سەرۆكایەتییەكەی هەرێم، بە بەشداریی نوێنەری تایبەتی سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان و دەیان كەسایەتیی سیاسی و پەرلەمانتاری هەرێم ڕێك خست.

مەسرور بارزانی، سەرۆكی حكوومەتی هەرێم، لە سەرەتای كۆنفرانسەكەدا وتارێكی پێشكەش كرد و وتی "ناتوانین بۆچوونی تەنیا لایەنێك بكەین بە بنەما بۆ نووسینەوەی دەستوورێك كە پێویستە نوێنەرایەتیی هەموو خەڵكی كوردستان بكات".

مەسرور بارزانی وتیشی "ئاساییە بیروبۆچونی جیاوازمان هەبێت، بەڵام دەبێت چوارچێوەیەك هەبێت كەپێكەوەمان ببەستێتەوە، ئەو چوارچێوەیە دەكرێت لە دەستووردا دەستنیشان بكرێت".
سەبارەت بە ماف و ئازادییەكانیش لە هەرێم، سەرۆكی حكوومەتی هەرێم وتی "ئازادیی بیروڕا و خواپەرستی و سیاسی مافی هەموو كەسێكە، بەڵام نابێت ئازادی و بەرەڵایی لێك جیا نەكەینەوە".

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی هەرێمی كوردستان، لە كۆنفرانسەكەدا جەختی لەوە كردەوە كە "دەبێت هەموو لایەنەكان لەسەر دەستوور یەكدەنگ بن. بەم پەرتەوازەییەوە نە دەتوانین یارمەتیی خۆمان و نە یارمەتیی بەغدا بدەین".

سەرۆكی ھەرێم وتیشی "دەستوورمان بۆ ئەوە دەوێت سیستەمی سیاسی ڕێكبخەینەوە. جیاوازیمان زۆرە، دەبێت لەسەر شتێك ڕێكبكەوین كە هەموومان كۆبكاتەوە".

هەروەها ڕێواز فایەق، سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان، وتی "دەمەوێت ڕاشكاو بم، هەندێك جار گوێم لە هەندێك لە ساسییەكان دەبێت دەڵێن با دەستوورمان نەبێت و هەلومەرج لەبار نییە، دەیەوێ ئەو ئازادییەی هەیەتی لە هەڵسكەوت لەوەی كۆتی لەسەر نییە و دەستێوەردان دەكات و هێزی هەیە و گەندەڵی دەكات، دەیەوێ شتێك نەبێت ڕایبگرێت، من دیوەكەی تری دەخوێنمەوە، وەكو هاووڵاتییەك دەیخوێنمەوە، نەك وەك سەرۆكی پەرلەمان".

هاوكات بافڵ تاڵەبانی هاوسەرۆكی یەكێتی، داوای لە حیزبە كوردستانییەكان كرد هەر لە ئێستاوە ڕێكبكەون كە بە یەكگرتوویی بچنە بەغدا.

"با دانیشین بە یەكەوە كورسی‌ و دەنگەكانمان بكەین بە یەك لۆبیی كوردی‌ و پێكەوە شان بەشان بچینە بەغدا. ئەمە هەنگاوێكی زۆر سانایە و میللەتەكەشمان دڵی پێی خۆش دەبێت، دەستیش دەكەین بەوەی پیشانی خەڵك بدەین كە بەڵێ ئێمە هەموومان هەڵەمان كردووە، زۆریش ئاساییە هەڵە بكرێ، بەڵام لە ئەمڕۆوە كار دەكەین‌ و هەڵەكانمان دووبارە نابنەوە"، هاوسەرۆكی یەكێتی وای وت.

عومەر سەید عەلی ڕێكخەری گشتیی بزووتنەوەی گۆڕانیش لەگەڵ ئەوەی ڕەخنەی لە دۆخی دارایی هەرێم گرت بەوەی كە "خەڵك دەستووری بۆ چییە لە كاتێكدا ٣٠ ڕۆژ جارێك مووچە وەرنەگرێت"، بەڵام هاوكات وتی "خوا هەڵناگرێت سەرۆكی هەرێم بە ئەركی خۆی هەستاوە و كۆبوونەوەی لەگەڵ حیزبەكان كردووە، ئەمە ماستاویش نییە بۆی بكەم، بەڵام كۆبوونەوەكان ئەنجامیان نەبووە و ئەگەر چینی سیاسی‌ و حوكمڕانان باوەڕیان نەبێت كە ئەم دۆخە واناگوزەرێت، ئەمە چاك نابێت".