پەرەگراف
موراد قەرەیلان، ئەندامی كۆمیتەی بەڕێوەبەریی پارتی كرێكارانی كوردستان هۆشداریی لە هەڵگیرسانی شەڕی ناوخۆیی ناو كورد دەدات‌و داوا لە ھەموولایەک دەکات ڕێگریی بکەن، دەڵێت: لە چیای مەتینا دۆخێكی مەترسیدار هەیە‌و هەموو ساتێك ئەگەری ئەوە هەیە لە نێوان ئێمەو پەدەكەدا شەڕ رووبدات.
"من داوا لە هەموو حیزبە سیاسییەكانی هەر چوار پارچەی كوردستان دەكەم، بە ڕاستی ئێستا دۆخێكی جدی هەیە. ئێمە نامانەوێت شەڕی كوشتنی خوشك و برا رووبدات، بەڵام خۆیان خستووەتە ناو شەڕەكەی ئێمە، كە بەرامبەر دەوڵەتی توركی داگیركەر دەیكەین. ئێستا چوونەتە ناو هەڤاڵان. هەموو ساتێك ئەگەری روودانی شتێك هەیە، كە من نامەوێت و میللەتی كورد و رای گشتیی كوردیش نایانەوێت. بۆ ئەوەش من تكا دەكەم هەموو حیزبەكان و هەموو هێزەكان لە بەرامبەر ئەوەدا بێدەنگ نەبن و دەستێوەردان بكەن" قەرەیلان لە چاوپێكەوتنێكی لەگەڵ میدیای پەكەكە وادەڵێت.
ئەو بەرپرسە باڵایەی پەكەكە ڕەتیدەكاتەوە ئەوان هێرشیان كردبێتەسەر پێشمەرگەو هیچ بڕیارێكیان هەبێت بۆ شەڕ لەگەڵ كورد، دەڵێت "ئێمە هیچ فەرمانێكمان نەداوە كە لەدژی پێشمەرگە شەڕ بكرێت و تەڤگەرەكەمان بە هیچ شێوەیەك بڕیارێكی بەم شێوەیەی نەداوە. ئێمە شەڕی كورد و كورد لەم سەردەمەدا وەك كارەسات دەبینین. وەك گەورەترین هەڵە دەبینین. واتە هیچ هەڵوێستێكی بەم شێوەیەمان نییە. هیچ فەرمانێكی بەم شێوەیەمان نەداوە و بیر لە بڕیارێكی بەم شێوەیەش ناكەینەوە".
قەرەیلان ئەوەش ئاشكرا دەكات، ڕەجەب تەیب ئەردۆغان پەیامی بۆ ناردوون كە لە باكوری كوردستان ئاگربەست ڕابگەیەنن‌و شەڕ لەگەڵ پارتی بكەن، "بەرلە چەند مانگێك لە رێگەی هەندێك دۆست، دەوڵەتی تورك هەتا تەیب ئەردۆغان خۆی، داوای لە ئێمە كردبوو كە لەناو توركیا واتە باكوری كوردستان ئێوە ئاگربەست رابگەیەنن، ئێوە لە بەشەكانی دیكەی كوردستان هەرچیەك دەكەن، ئێمە سەرقاڵی نابین'. واتە لەگەڵ ئێمەدا ئاگربەست رابگەیەنن، ئەوەتە شەڕتان لەگەڵ پەدەكە هەیە، بڕۆن لەگەڵ وان شەڕ بكەن. ئەمە یاری دوژمنە. پێویستە ئێمە لەبەرانبەر ئەم یاریەی دوژمن هوشیار بین".
ڕووداوی شەهیدبوونی 5 پێشمەرگەكە
بەرەبەیانی 5ی ئەم مانگە لە ڕووداوێكدا كە پەكەكەو پێشمەرگە گێڕانەوەی جیاوازیان بۆی هەیە، لە چیای مەتینا لە قەزای ئامێدی 5 پێشمەرگە شەهیدبوون‌و ژمارەیەكی دیكەش برینداربوون، پارتی‌و وەزارەتی پێشمەرگە دەڵێن "بە هێرشی پەكەكە شەهید كراون"، پەكەكەش ئەوە ڕەتدەكاتەوە.
قەرەیلان ڕووداوەكە بەمشێوەیە دەگێڕێتەوە: بەپێی راپۆرتی فەرمیی هەڤاڵانمان لەوێ و بەپێی ئەو رووداوەی لەوێ روویداوە و بەپێی شتە بەرچاوەكان وادیارە رووداوەكە بەمشێوەیە روویدابێت؛ ئەو هێزە لەلای باكوورەوە یانی لەلای كانی ماسییەوە قۆڵێكی دەستی بە جموجوڵ كرد و قۆڵێكی تریشی لەلای ئامێدییەوە دەستی بە جموجوڵ كرد. ئەو قۆڵەی لە كانی ماسییەوە دێت، هەڤاڵان لەسەر رێگە بۆ ئەوەی رایانبگرن و نەڕوات، بۆ هۆشیاركردنەوە و ئاگاداركردنەوەیان گولـلەیان تەقاندووە، بەڵام راناوەستن و تێدەپەڕن. لەوێ بە دواوە ئەو ئۆتۆمبێلە زرێپۆشە دەتەقێتەوە. ئێمە لێكۆڵینەوەمان لەسەر كرد و جارێكیتر پرسیارمان لەسەری كرد. هەڤاڵانمان هیچ چەكێكی وەك مووشەك، كە ئەو ئۆتۆمبێلە بتەقێنێتەوە و پارچەی بكات و مرۆڤی تیادا بكوژێت، بەكار نەهێناوە. هەڤاڵانی ئەوێش سەریان سوڕماوە، ئەو رووداوە چۆن روویداوە، بەڵام لەو كاتەدا ٥ بۆ ٦ فڕۆكەی چاودێری بە ئاسمانی ئەو ناوچەیەوە بوون. ئێمە لەو ئۆتۆمبێلەمان نەداوە، بەڵام ئەوان ئێستا دەڵێن، 'پەكەكە خۆی دانی بەوەدا ناوە، كە تەقەی كردووە' ئێمە بە چەكی كەسی تەقەمان كردووە نەك تەقەیەك، كە زرێپۆشێك تێكبشكێنێت. جگە لەوەش ئەو مرۆڤانە بە پارچەی بۆمب یان بەهۆی تەقینەوەكەوە زیانیان بەرنەكەوتوە، بەڵكو ئەوەندەی ئێمە بە دوایدا چوون، ئەو كەسانە سوتاون. لەبەر ئەوشە دیارە بەرامبەریان مووشەك، یان رۆكێتی ئاگرین بەكارهاتووە.
قەرەیلان دەشڵێت: لەبەر ئەوەش ئێمە داوامانكرد دەستەیەك لە هەردوو لایەن پێكبهێنرێت، یان دەستەیەكی سەربەخۆ بێت و لە رووی تەكنیكییەوە لێكۆڵینەوەی لەسەر بكات. ئێمە لەو كەسانەمان نەداوە. رێك لەو كاتەدا روودانی رووداوێكی لەو شێوەیە گومانی ئەوەی لەلا دروستكردووین، كە ئەو رووداوە پلانە، كارێكی تێكدەرانەیە. ئێمە ئەو لێكۆڵینەوەیەمان دەوێت و پێویست ناكات ئەو داوایە رەتبكرێتەوە. لە پێناو ئەو مرۆڤانەدا، كە گیانیان لە دەستداوە دەبێت مرۆڤ ئەو لێكۆڵینەوەیە بكات. من ئەوە دەڵێم، كە ئەو كەسانە بێ تاوانن. ئێمە ئەوەشمان بۆ روون بووەتەوە، كە زۆرێك لەو كەسانە نازانن دەیانبەن بۆ كوێ، بێگومان ئەوانە مرۆڤی بێ تاوانن، كە ژیانی خۆیان لە دەستداوە و شەهیدن. من سەرەخۆشی لە بنەماڵەكانیان، لە كەسوكارەكانیان دەكەم. بۆ هەموو بریندارەكان هیوای چاكبوونەوە دەخوازم. ئەو رووداوە ئێمەی غەمگین كرد. بەڕاستی ئەوە شتێكە، كە هیچ كەسێك خوازیاری نەبوو. ئێمە نامانەوێت لە نێوانماندا شەڕێك رووبدات. ئەو رووداوە بەو شێوەیە پێكهات. لەبەر ئەوەش ئێمە دەمانەوێت لێكۆڵینەوەی لەسەر بكرێت.
"سەرەتا راگەیاندنەكانی سەر بە پەدەكە بڵاویانكردەوە، كە فڕۆكە لێیداوە. دوای ئەوەی ئێمە وتمان، 'راستە تەقەكردن بۆ هۆشیاركردنەوەی روویداوە، بەڵام رووداوێكی لەو شێوەیەش رووی نەداوە' رێك هاتن ئەوەیان گۆڕی و وتیان، 'پەكەكە هێرشی كردووە'. ئەوە ناهەقییەكە، كە لە پەكەكە دەكرێت. بەڕاستی رای گشتیی باشووری كوردستان هەست بەوە دەكات و لەوەدا هۆشیارە. ناهەقیمان بەرامبەر دەكرێت، تۆمەتێك و كارێك كە ئێمە ئەنجاممان نەداوە، دەیخەنە ئەستۆمان. ژیانی ئێمە دیارە، هەڵوێستی ئێمە دیار و روونە. ئێمە لە كوردەواریدا دەژین و ئێمە بۆ كوردان هەین. بۆ نمونە دەڵێن، ئەوە پلانێكی دوژمنانی كوردە. هەموو دوژمنانی كورد لە دژی پەكەكەن. ئێمە دەمانەوێت ئەو رووداوە روون ببێتەوە. بەپێی نیشانەكانی بەردەست ئەوە لەهێرشێكی ئاسمانی دەچێت، یان لە ناو خودی ئۆتۆمبێلەكەدا تەقینەوەكە روویداوە. لەبەر ئەوەیە ئێمە دەڵێن، پێویستە ئەو رووداوە روون ببێتەوە" قەرەیلان وا دەڵێت.
دۆخی چیای مەتیناو ئەگەری شەڕی ناوخۆ
قەرەیلان دۆخی چیای مەتینا بە مەترسیدار ناودەبات بۆ ڕوودانی شەڕی ناوخۆ لەگەڵ پارتی، دەڵێت "لەسەر مەتینا دۆڵ و كەندێكی زۆر گرنگ هەیە، كە مەتینا دەكات بە دوو بەشەوە. هێزەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان (پەدەكە) لەوێ جێگیر بوون. لەوێ لە ٧ شوێن و خاڵدا خۆیان جێگیركردووە. هێزەكانی ئێمەش لەو شوێنانەوە نزیكن. ئەمڕۆ زانیارییان پێدام، كە 'بەرەو ئێمە رێگا دروست دەكەن. نێوانمان ٢٠٠ بۆ ٣٠٠ مەترە'، هێزەكانمان لێمان دەپرسن و دەڵێن، 'ئێمە چی بكەین؟' ئێمەش وتمان، 'هەڤاڵ ئێستا راوەستن. یانی بڵێیت كارێك بكەن، كە رێگاكە بهێنن تاوەكو شوێنەكەی ئێوە؟' یانی بابەتێكی هەستیاری لەو جۆرە لە گۆڕێدایە. لەوێ سەنگەری شەڕ دروست دەكەن. حەفارە و شۆفڵ و زرێپۆشیان هێناوە. لە هەمان كاتدا بەرەو كامپەكانی هەڤاڵانمان دەڕۆن. ئێمە جارێكیتر زانیاریمان بۆ هات، كە لەگەڵ حكومەتی عێراق دا رێككەوتنێكیان كردووە. ئەو رێككەوتنە چەند رێككەوتنی ناوەندییە، یان نا، ئێمە نازانین، بەڵام دەیانەوێت هەندێك لە هێزەكانی عێراقیش بەشداری ئەو شەڕە بكەن. لەوێ شاخی چارچەل هەیە و دەیانەوێت ئۆپراسیۆن و هێرش بكەنە سەر ئەوێ. شاخی چارچەل ساڵەهای ساڵە گەریلای تیادایە و شوێن و واری گەریلا لەوێیە. گەریلا بە گوشاری سەربازی و بە زۆرداری پاشەكشە ناكات. ئەوە لە بیر و هۆش و عەقڵییەتی ئێمەدا نییە".
ئەندامەکەی کۆمیتەی بەڕێوەبەریی پەکەکە داواشدەکات ڕایگشتی بە باشی لە ڕووداوەکەی مەتینا تێبگەن، دەڵێت "كاتژمێر ٤ی سەرلەبەیانی لە دوو لاوە، بە هەموو ئامێرێكی شەڕ و بە ئۆتۆمبێڵی زرێپۆش، خۆیان بۆ شەڕ ئامادە كرد و هاتنە ناو هەرێمەكانی گەریلا، بە راستی هیچ واتایەكی نییە. ئەو هەرێمانە هەرێمی سەربازین و ٢٥ ساڵە پێشمەرگە نەچووەتە ئەو هەرێمانە و هەرێمێكە كە لەژێر كۆنتڕۆڵی گەریلادایە. بێ ئەوەی ئاگادریەك بدەن هەڵیانكوتایە سەر هەرێمەكە. لە راستیدا پەیوەندی هەیە. دەتوانن زانیاری بدەن. ئێستا وەها پیشانی دەدەن كە كارێكی یاساییان كردووە و شتێكی ئاشكرایە. ئەگەر شتێكی یاسایی و ئاشكرا دەكەن، دەتوانن زانیاریمان پێبدەن. یان ٢ – ٣ ئۆتۆمبێڵ بنێرن. ئایا ١٠٠ ئۆتۆمبێڵی سەربازی زرێپۆش ڕاستە؟ دەڵێن، 'ئێمە لەوێ سەروەرین. بۆ ئەوەی لە گردێك بچین بۆ گردێكی دیكە، یان بچینە شوێنێكی پێویست، فەرمان لە كەس وەرناگرین. ئێمە لێرەین و ئێمە سەروەرین.' سەر سەری من باشە تو سەروەری. كاكی خۆم ٥ كیلۆمەتر نزیكی. لەوێ شەڕ هەیە. ئێستا بچوو لایەكەوە. بۆچی هاوكاری توركیا دەكەی. تو سەروەربە باشە. دۆخێكی نائاسایی هەیە، وا دەیبینی لەبەرانبەر دوكەڵ هەیە، زەویەكان دەسووتێن و فڕۆكە دەگەڕێت، تۆپ كار دەكات و توش هاتوویت و لە پشتەوە دەستت بە جووڵە كردووە. ئەمە تا چ ڕادەیەك دۆخێكی مرۆڤیە، ئەمە تا چ ڕادەیەك یاساییە و تا چ ڕادەیەك كوردپەروەریە؟".
قەرەیلان لە وەڵامی بوونی پەکەکە لەو ناوچەیە کە خاکی ھەرێمەو لەژێر سەروەریی حکومەتی ھەرێمدایە، دەڵێت "ئێمە ٤٠ ساڵە لێرەین. بۆ تاوەكو ئێستا ئەوەتان نەدەوت. بابەتی دووەم ئەوەیە، لە ئاگربەستی ٢٠١٣دا، كە رۆڵی كاك مەسعودیشی تێدا بوو، بە رەزامەندیی ئەوان و بە قبوڵكردن و پەسەندكردنی هەمووان ئێمە گەریلاكانمان لە باكوورەوە كشاندەوە بۆ باشووری كوردستان. ئەو كاتە هەموویان ئەوەیان قبوڵ بوو. دوای ئەوە دەوڵەتی تورك پرۆسەی ئاشتیی تێكدا و خواستی بە شەڕ كۆتایی بە ئێمە بهێنێت، لە باكوور و باشوور لە هەموو شوێنێكدا هێرشی كردە سەرمان. هەموو كەسێك دەزانێت ئێمە بەپێی پەیمانێك هاتووینەتە ئێرە، ٤٠ ساڵە ئێمە لێرەین. لە ١٩٩٥دا دوبارە پەیمان دروست بوو لەنێوانمان و لەو پەیمانەدا هاتووە كە شوێن و جێگەی پەكەكە، حەفتانین، زاپ و خواكوركە. باشە، لە ٢٠١٣دا بە رازیبونی ئێوە لە باكور نەكشاینەوە؟ وەك تر خۆ پەكەكە لە ئەفریقا نەهاتووە. لە ساڵی ١٩٩١ كاتێك لە باتیفا و بێگۆڤای بادینان یەكەم گولە لەبەرانبەر زۆردەستی سەدام تەقێنرا، پەكەكە لەوێ بوو. موشتەشاری ئەو كاتە شایەدحاڵە. كێ لەگەڵ ئەواندا هەڵیكوتایە سەر سەنگەرەكانی سەدان و لەناوی برد و لە بادینان راپەرینی دروست كرد. باشە ئێمەش كەركوك، مەخمور و شەنگالمان لەبەرانبەر داعش نەپاراست. بەرلەوەش هەیە. پەكەكەش كوردە. راستە، ئێوە دەڵێن ئێمە بەرپرسیاری ئێرەین. باشە كێشە نییە ئێوە بەرپرسیارن. بەڵام هەندێك چیا هەیە كە ٤٠ ساڵە پەكەكەی لێیە. بەڵام ئێوە جارێكیتر هاتوون و دەڵێن بۆچی ئێوە دێن بۆ ئێرە. وەك ئەوەی بە تەنها لەو شاخانە سەروەریان ماوە و لە هەموو جێگەیەكی دیكە دەسەڵاتیان نەماوە، شتێكی بەم شێوەیە نییە".
"ئێمە هەرگیز لە دژی سەروەریی حكومەتی هەرێمی كوردستان نین، بەڵام وەك وتم، دیالكتیكی كوردستان هەیە. ئێستا هەلومەرجی ئاوارتە و نائاسایی هەیە، دوژمن دێتە سەرمان و هێرش دەكاتە سەرمان. من داوا لە هەموو كەسانی خاوەن ویژدان دەكەم. داوا لە وڵاتپارێزان و دیموكراتەكان دەكەم. داوا لە هەموو ئەو كەسانە دەكەم، كە نایانەوێت خوێنی گەنجانی كورد بڕژێت، داوایان لێدەكەم، ئەو كارە بەو شێوەیە نابێت. ئێمە لە بەرامبەر دوژمنی داگیركەردا شەڕ دەكەین. بەو شێوەیە هاتوونەتە سەرمان و هەڵگیرساندنی شەڕێكی ناوخۆیی خزمەت بەو گەلە ناکات".
لەبارەی ھێرشەکانی تورکیاش لە ناوچەکە، قەرەیلان دەڵێت "شەڕی ٤٦ رۆژە ئەوەی سەلماندووە و ئێستا دوژمن ناتوانێت پێشڕەوی بكات و ناتوانێت ئەو شاخانە بگرێت، كە دەیەوێت و پلانی بۆ داناوە. راستە، بە فڕۆكە هەموو شوێنێك بۆردومان دەكات، بەڵام ئێمە خاڵی هەستیاری ئەوانمان گرتووە و دوژمن بە بنبەست گەیشتووە".