پەرەگراف
یەكێك لە سیما دیارەكانی كەنارەكانی دیجلە و فورات، بوونی چەندین شوێنی تایبەت بە برژاندنی ماسییە كە بووە بە بەشێك لە كولتووری عێراقییەكان و بەردەوام سەردانی ئەو شوێنانەیان كردووە بۆ خواردنی ماسی، ئەمە جگە لەوەی ماسی یەكێك بووە لە بەرهەمە پڕ خێرەكانی هەردوو ڕووبارەكە.
ماسیی برژاو كە لای عەرەبەكان بە مەسكوف ناسراوە، بە یەكێك لە دیارترین خواردنەكانی چێشتخانەی عێراقی دادەنرێت، چەندین وڵاتی دیكە چاویان لە عێراقییەكان كردووە بۆ ئامادەكردنی ماسی بەو شێوازە، ئەوەش بەهۆی تایبەتمەندیی تام و شێوەی ئامادەكردنەكەی.
دیمەنی ئامادەكردنی ماسی بەو شێوازە لە كەناری ڕووبارەكان، هەڕەشەی لەناوچوونی لەسەرە، ئەوەش بەهۆی كاریگەریی قەیرانی كەمئاوی و وشكەساڵی لەسەر ئاو و سامانی ماسی، هاوكات پێشبینیی بەرزبوونەوەی نرخەكەی دەكرێت و ڕێژەی خستنەڕووی لە بازاڕدا كەم دەبێتەوە.
ئێران و توركیا
ئێران لە چەند مانگی ڕابردوودا زۆرینەی ئەو سەرچاوانەی ئاوی گرتەوە كە لە وڵاتەكەیەوە دەڕژێتە عێراق، ئەوەش وشكەساڵیی ڕووبەڕووی وڵاتەكە كردەوە، بەتایبەت ناوچەكانی ڕۆژهەڵات.
40 ڕووبار لە ئێرانەوە دێنە خاكی عێراق و ڕووبەرە ئاوییەكانی پێك دەهێنن، ئەوانە بە ڕووباری نێودەوڵەتی ناسراون و ڕێكەوتنی نێودەوڵەتیی تایبەت لەبارەیانەوە هەیە و مافی بەشداریی وڵاتە هاوبەشەكان ڕێك دەخات.
هاوكات ئاستی ئاوی هاتووی دیجلە و فورات لە توركیا بە ڕێژەیەكی زۆر كەمی كردووە، ئەوە بووتە مەترسییەكی جیددی لەسەر یەكێك لە سامانە دەوڵەمەندەكانی عێراق كە سامانی ماسییە.
حەمید نایف، وتەبێژی وەزارەتی كشتوكاڵی عێراق، ئاشكرای كردووە "كەمبوونەوەی ئاو بە شێوەیەكی خێرا، كاریگەریی لەسەر دابەزینی بەرهەمی هەردوو كەرتی كشتوكاڵی و ئاژەڵی هەبووە، دوای ئەوەی پلانی كشتوكاڵی كەم كرایەوە و ڕێژەی چاندن لە زەوییە كشتوكاڵییەكاندا بۆ 50% دابەزی، ئەوەش كاریگەریی زۆری لەسەر ماسیی ناو ڕووبارەكە هەبووە".
"وەزارەتی سەرچاوەكانی ئاو تایبەتمەندە بە دۆسییەكانی ئاو، ڕێكاری خێرای گرتووەتە بەر، زیادەڕۆییەكانی نزیك ڕێڕەوی ئاوەكانی لابردووە، هۆشداریی داوە بەوانەش كە زیادەڕۆییان لەسەر ڕووبارەكە هەیە كە بە زووترین كات لای ببەن، بۆ ئەوەی بە تەواوی سوود لەو ئاوە وەربگیرێت كە دێت و كەمێك لە قەیرانەكە كەم ببێتەوە"، بەرپرسەكەی وەزارەت وا دەڵێت.
حەمید نایف جەخت دەكاتەوە لەسەر ئەوەی ئەو ئاوەی لە ئێرانەوە دێت، زۆر كەمی كردووە، پارێزگای دیالە نزیكە لەوەی بە تەواوی وشك ببێت، ئەگەر لە چەند ڕۆژی داهاتووشدا باران نەبارێت، دۆخەكە خراپتر دەبێت، ئەوەش بە خێرای بەسەر ماسییەكاندا دەشكێتەوە و كاریگەریی لەسەر ژمارەیان دەبێت.
وتەبێژی وەزارەتی سەرچاوەكانی ئاو بە گرنگی دەزانێت هەماهەنگی لەنێوان سەرجەم لایەنە پەیوەندیدارەكان بۆ ڕێكخستنی یەدەكی سامانی ماسی هەبێت، ڕووبەڕووبوونەوەی هەر مەترسییەك كە ببێتە هۆی كەمبوونەوەی ژمارەیان لە داهاتوودا.
وەستانی مۆڵەتەكان
ماوەی ڕابردوو وەزارەتی سەرچاوەكانی ئاو مۆڵەتی دا بە دروستكردنی حەوزی دەستكرد لەسەر ڕووبارەكانی دیجلە و فورات، ئەوەش وەك هەوڵێك بۆ كەمكردنەوەی كاریگەریی قەیران و هەوڵێك بۆ ڕزگاركردنی سامانی ماسی.
شارەزایانی بواری ئابووری پێیان وایە ئامانجی وڵاتانی دراوسێ لە بڕینی ئاو لە عێراق هۆكاری دیكەی هەیە، وەك زیادكردنی هەناردەی خۆیان بۆ عێراق، ئەوەش بە شێوەیەكی ئیجابی بۆ ئابووریی خۆیان دەشكێتەوە، بەتایبەت كە عێراق پێشتر چەند هەنگاوێكی بۆ بوژاندنەوەی ئابوورییەكەی و زیادكردنی بەرهەمی ناوخۆیی و كەمكردنەوەی بەرهەمی هەناردەكراو ناوە.
سامانی ماسی بە یەكێك لە سەرچاوە گرنگەكانی عێراق دادەنرێت، لە وڵاتێكدا كە نەوت تاكە سەرچاوەی سەرەكیی داهاتە.
سامانی ماسی ڕووبەڕووی كۆمەڵێكی زۆر ئاڵنگاری بووەتەوە، لەگەڵ كەمبوونەوەی ئاستی ئاو كێشەی ڕاوكردنی بێمۆڵەتیش هەیە، ئەوە بووەتە هەڕەشە بۆ یەكێك لە خواردنە بەناوبانگەكانی سەر سفرەی عێراقییەكان، هاوكات بەكارهێنانی تەقەمەنی و ژەهراویبوونیش یەكێكی دیكەیە لە گرفتەكان كە كاریگەریی زۆری لەسەر كەمبوونەوەی سامانی ماسی هەبووە.