حكومەتی هەرێم: دەبێت مووچەخۆران لەڕێگەی وەزارەتی دارایی و هەژماری منەوە مووچە وەربگرن
پەرەگراف
لە وەڵامێكی ناڕاستەخۆدا بۆ وەزیری دارایی عێراق، ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێم ڕایدەگەیەنێت "دەبێت مووچەخۆرانی هەرێم لەڕێگەی وەزارەتی دارایی هەرێم و پرۆژەی هەژماری منەوە مووچە وەربگرن".
پاش كۆبوونەوەی ئەمڕۆی، ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێم لە ڕاگەیەندراوێكدا جەختی لەوە كردووەتەوە كە "پڕۆژەی (هەژماری من) پڕۆژەیەكی گرنگ و پێشكەوتووی بانكییە و هاوشێوەی پرۆسەی (تەوتین)ـە، تێچووەكەشی كەمترە و خزمەتگوزاریشی زیاتر و باشترە و لەژێر سەرپەرشتی و ڕێگەپێدانی بانكی ناوەندی عێراق كراوە".
ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم دەشڵێت "چۆن مووچەخۆرانی عێراق ئازادن لە هەڵبژاردن و دەستنیشانكردنی ئەو بانكانەی حیسابی لێ دەكەنەوە، پێویستە مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستانیش ئازاد بن كە لە چوارچێوەی (هەژماری من)دا لە چ بانكێك حیساب بكەنەوە".
دەقی ڕاگەیەندراوی ئەنجوومەنی وەیرانی هەرێم:
ئەمڕۆ چوارشەممە 3/13، بە سەرپەرشتی سەرۆكوەزیران مەسرور بارزانی، ئەنجوومەنی وەزیرانی هەرێمی كوردستان كۆبووەوە.
لە دەستپێكی كۆبوونەوەدا، سەرۆكوەزیران تیشكی خستەسەر سەردانی شاندی باڵای هەرێمی كوردستان بەسەرۆكایەتی سەرۆكوەزیران بۆ ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا و دیدار و كۆبوونەوەكانی لە واشنتن لەگەڵ بەرپرسانی باڵای كۆشكی سپی و وەزارەتی دەرەوە و بەرگری و گەنجینە و كۆنگرێس لەڕۆژانی 2/26 تا 2024/3/5.
سەرۆكوەزیران ڕوونیكردەوە كە لە كۆبوونەوە و دیدارەكانیدا لەگەڵ بەرپرسانی ئەمەریكا، گفتوگۆ لە بارەی پەرەپێدانی زیاتری پەیوەندیی دۆستانە و تایبەتی دوولایەنە و گرنگیی چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و حكومەتی فیدراڵ و دابینكردنی ماف و شایستە داراییەكانی هەرێم و پاراستنی قەوارەی دەستووری و فیدراڵی هەرێمی كوردستان و مافی پێكهاتەكانی كوردستان و پێكهێنانی ئەنجومەنی فیدراڵی كرا.
پاشان شۆڕش ئیسماعیل وەزیری كاروباری پێشمەرگە، ئاماژەی بەوەدا كە سەردانەكە زۆر سەركەوتوو بوو و لەلایەن بەرپرسانی باڵای ئەمەریكاوە گرنگییەكی زۆر بە شاندەكە درا و بەردەوامبوونی پشتیوانیكردنی هەرێمی كوردستان و هێزی پێشمەرگەی كوردستان دووپات كرایەوە .
بڕگەی دووەم بریتی بوو لە خستنەڕووی یەكەمین ڕاپۆرتی دەستەی دەستپاكی هەرێم سەبارەت بە هەڵسەنگاندنی ئاستی جێبەجێكردنی (ستراتیژی نیشتمانی ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی لە هەرێمی كوردستان ) كە پێشتر لە مانگی ئەیلوولی ساڵی 2021 لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە پەسەند كرابوو لە پێناوی هێنانەكایەی چەند ئامانجێكی دیاریكراو بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی و برەودان بە شەفافیەت و لێپرسینەوە، لە ڕێگەی چەند میكانیزمێكی دیاریكراو، پوختەی ڕاپۆرتەكە لەلایەن ئەحمەد ئەنوەر سەرۆكی دەستەی دەستپاكییەوە خرایەڕوو. ڕاپۆرتەكە چەندین ڕاسپاردە و پێشنیاری دامەزراوە فەرمییەكانی لەخۆ گرتبوو لە چوارچێوەی ستراتیژەكە، لە ناویشیاندا بواری هۆشیاركردنەوەی دژە گەندەڵیی و پەرەپێدان بە چاودێری ناوخۆیی و هەمواركردنەوەی چەند یاسا وڕێنماییەك و برەودان بە توانای فەرمانبەران وڕاهێنانیان و هەروەها هێنانەكایەی دادگایەكی تایبەت بە تاوانەكانی گەندەڵی لە هەرێمی كوردستان.
ئەنجومەنی وەزیران وێڕای دەستخۆشی لەبەرامبەر پێشكەشكردنی ڕاپۆرتەكە، هەڵوێستی خۆی دووپات كردەوە لە بەردەوامبوون لە ڕێكارەكانی پەرەپێدانی شەفافیەت و لێپرسینەوە و ڕووبەڕوبونەوەی گەندەڵی و لە هەمانكاتدا وەزارەت و لایەنە پەیوەندیدارەكان ڕاسپێردران بۆ بەدواداچوونی جێبەجێكردنی ئەو ڕاسپاردە و پێشنیارانەی خرانەڕوو.
پاشان لەلایەن ئاوات شێخ جەناب ، وەزیری دارایی و ئابووری ، هەنگاو و ڕێكارەكانی ئەم دواییەی وەزارەتی دارایی و ئابووری و وەزارەت و لایەنە پەیوەندیدارەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان سەبارەت بە مووچەی مووچەخۆرانی لە بەر ڕۆشنایی دوا پێشهات و گۆڕانكارییەكان خرایەڕوو.
وەزیری دارایی وئابووری ئاماژەی دا بەوەی كە وەزارەتەكەی، داوای تەمویلكردنی تەواوی مووچەی مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستانی لەلایەن وەزارەتی دارایی حكومەتی فیدڕاڵ كردبوو بە بێ جیاوازیی بۆ مانگی شوباتی 2024 بە بڕی ( 949,813,146,170) ملیار دینار.
بەڵام وەزارەتی دارایی حكومەتی فیدڕاڵ تەنیا بڕی 569 ملیار و 219 ملیۆن دیناری تەمویل كردووە كە دەكاتە ڕێژەی تەنیا (%59) لە كۆی گشتی مووچەی هەرێم و ئەمەش وا دەكات كە كورتهێنان لە پێدانی مووچەی هەرێم بۆ مانگی شوبات دروست ببێت.
وەزیری دارایی وئابووری ڕوونیكردەوە كە هەرێمی كوردستان لە چوارچێوەی پڕۆژەی (هەژماری من)، لە مێژە دەستی كردووە بە پرۆسەی (تەوتین ) لەژێر سەرپەرشتی بانكی ناوەندی عێراق.
ئەنجومەنی وەزیران وێڕای دەستخۆشی لە وەزارەتی دارایی وئابووری و شاندی دانوستانكاری بودجە بۆ ئەو ڕێكارانە، لە هەمانكاتدا ئەنجومەنی وەزیران دووپاتی كردەوە كە نابێت هیچ لەم ڕێكارانەی وەزارەتی دارایی حكومەتی فیدڕاڵ، ببنە مایەی بێبەشكردنی مووچەخۆرانی هەرێم لە لەمووچەكانیان كە شایستەی دارایی خۆیانە و دەبێت هاوشێوەی مووچەخۆرانی ناوچەكانی دیكەی عێراق، مامەڵەیان لەگەڵدا بكرێ، بۆیە جەخت دەكەینەوە كە پێویستە مووچەی تەواوی مووچەخۆرانی هەرێم خەرج بكرێت و نابێت مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان، بێبەش بكرێن لە ماف و شایستەی دارایی خۆیان، چونكە ئەمە مافی دەستوریی و یاسایی مووچەخۆرانی هەرێمە و نابێت تێكەڵی هیچ ناكۆكیەكی نێوان هەردوو حكومەت بكرێ و كۆسپ و تەگەرە بخرێتە بەردەم خەرجكردنی.
ئەنجومەنی وەزیران هەروەها جەختی كردەوە كە هیچ ڕێگرییەك نیە بۆ پشت بەستن بە پڕۆژەی (هەژماری من) كە پڕۆژەیەكی گرنگ و پێشكەوتووی بانكییە و هاوشێوەی پرۆسەی (تەوتین)ـە و تێچووەكەشی كەمترە و خزمەتگوزاریشی زیاتر و باشترە و لەژێر سەرپەرشتی و ڕێگەپێدانی بانكی ناوەندی عێراق كراوە، بۆیە دەبێ مووچەخۆرانی هەرێم، لە ڕێگەی وەزارەتی دارایی هەرێمی كوردستان و (هەژماری من)ـەوە مووچەی خۆیان وەربگرن و سوودمەند بن لە زۆر خزمەتگوزاریی بانكی و پێدانی پارە و تەنانەت وەرگرتنی ئاسانكاریی قەرز، پرۆسەكەش بەردەوامە و بڕیارە تا كۆتایی ئەمساڵ، هەموو مووچەخۆرانی هەرێم حیسابی بانكیان بۆ بكرێتەوە، ئەو بانكانەی لە ( هەژماری من )یش بەشدارن، مۆڵەتپێدراوی بانكی ناوەندی عێراقین و بەشێكن لە پرۆسەی ( توگین) كە لە ناوچەكانی دیكەی عێراق كراوە.
ئەنجومەنی وەزیران جەختیشی كردەوە كە وەك چۆن مووچەخۆرانی عێراق ، ئازادن لە هەڵبژاردن و دەستنیشانكردنی ئەو بانكانەی حیسابی لێ دەكەنەوە، بە هەمانشێوە، پێویستە مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستانیش، ئازادبن كە لە چوارچێوەی (هەژماری من)دا، لە چ بانكێك حیساب بكەنەوە. كە ئێستا پێنج بانك بەشدارن لە پرۆژەكە و لە ماوەیەكی نزیكیشدا، چەندین بانكی تریش دەبنە بەشێك لە پرۆژەكە.