چارەنووسی هەڵبژاردن لە كوردستان چی دەبێت؟ پەرەگراف سیناریۆ 'بەهێز'ـەكە ئاشكرا دەكات
پەرەگراف
یاساناسێك ئەو دۆخەی هەڵبژاردنی هەرێم تێی كەوتووە بە "دیاردەیەكی سەیر" ناو دەبات و دەڵێت "هیچ دەقێكی یاسایی ڕوون نییە كە باس لە چارەسەری دۆخێكی لەم شێوەیە بكات". ئەو یاساناسە پێی وایە "سەرۆكی هەرێم ڕاستەوخۆ بڕیار لە دواخستنی هەڵبژاردن نادات" و "بەهێزترین" سیناریۆی دواخستنی هەڵبژاردن بۆ پەرەگراف دەخاتە ڕوو.
دوای ئەوەی پارتی دیموكرات پاش سێ جار درێژكردنەوەی وادەی پێشكەشكردنی ناوی كاندیدەكان لەلایەن كۆمیسیۆنەوە، ئامادە نەبوو لیستی ناوی كاندیدەكانی پێشكەش بكات، بەهۆی ئەو ڕەخنانەی لە پرۆسەكە و بڕیارەكانی دادگای فیدراڵی هەیەتی، لە ئێستادا دواخستنی هەڵبژاردن بووە بە بەهێزترین سیناریۆ بۆ هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی كوردستان.
سەرباری ئەوەیش، كۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەكانی عێراق بەردەوامە لە ڕێكارەكانی بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردن و بڕیارە ڕۆژی 7-4-2024 تیروپشك بۆ پێدانی ژمارە بە قەوارەكان بكرێت و بەزوویی كارمەند بۆ بەڕێوەبردنی پرۆسەكە بە گرێبەست دابمەزرێنێت.
دانا دارا، یاساناس و ڕاوێژكاری یاسایی خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان، بۆ پەرەگراف دەڵێت "دەسەڵاتی سەرۆكی هەرێمە ڕۆژی هەڵبژاردن دیاری بكات، لەم دۆخەدا هەر ئەویش دەتوانێت بە هەماهەنگی لەگەڵ كۆمیسیۆن دوای بخات و وادەیەكی نوێ بۆ هەڵبژاردن دیاری بكەن".
دانا دارا، بەشدارینەكردنی پارتی لە هەڵبژاردن بە "بایكۆتی پەكخەر نەك بایكۆتی هەڵوێستوەرگرتن" ناو دەبات و دەڵێت "لە شوێنێكی وەكوو كوردستان كە نە وڵاتە و نە دەستووری هەیە، كاتێك ئەو حیزبانەی نفوزیان هەیە بەشداریی هەڵبژاردن ناكەن، بەو هۆیەوە پەككەوتنی پرۆسەكە دەبێتە ئەمری واقیع".
ئەو یاساناسە بۆ پەرەگراف ڕوونی دەكاتەوە كە "بە سەرنجدان لە یاسای حیزبەكانی هەرێمی كوردستان ژمارە (17)ـی ساڵی 1993، یاسای هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی نیشتمانیی كوردستان ژمارە (1) ی ساڵی 1991ـی هەمواركراو، یاسای پارتە سیاسییەكانی عێراق ژمارە( 36)ـی ساڵی 2015، تەنانەت یاسای كۆمیسیۆنی سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق ژمارە (19)ـی ساڵی 2019، دەبینین هیچ دەقێكی ئاشكرا و ڕوونی تێدا نییە كە ئاماژە بەوە بدات لە ئەگەری بەشدارینەكردنی هێزێكی سیاسی، پرۆسەكە بەرەو چ ئاقارێك دەڕوات".
كۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەكانی عێراق دەیەوێت بە تەواوی تۆپەكە بخاتە یاریگای سەرۆكایەتیی هەرێمەوە و وتەبێژی كۆمیسیۆنەكە دەڵێت "دواخستنی هەڵبژاردن لە دەسەڵاتی سەرۆكی هەرێمدایە و تا ئێستا هیچ داواكارییەكی لەو شێوەیەمان بەدەست نەگەیشتووە".
بەڵام یاساناس دانا دارا پێی وایە "سەرۆكایەتیی هەرێم بە شێوەیەكی ڕاستەوخۆ هەڵبژاردن دواناخات" و ناچێتە ژێر باری ئەو بڕیارە، بەڵكوو "لە ڕێگەی داواكاریی چەند حیزب و قەوارەیەكەوە ژینگەیەك دروست دەكەن كە دواتر سەرۆكایەتیی هەرێم بە هەماهەنگی لەگەڵ كۆمیسیۆن، هەڵبژاردن دوادەخات و وادەیەكی نوێ دیاری دەكات".
"لە ڕێگەی قەوارەیەك یان چەند قەوارەیەكەوە داوایەك بۆ كۆمیسیۆن بەرز دەكەنەوە و داوا دەكەن هەڵبژاردن دوابخات و خشتەی بەڕێوەچوونی دەستكاری بكات"، ئەو یاساناسە دەڵێت "ئەمە بەهێزترین سیناریۆی دواخستنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانە" كە چاوەڕوان دەكرێت لە ئایندەیەكی نزیكدا ڕوو بدات.
لە ئەگەری دواخستنی هەڵبژاردندا، ئەم كۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەی ئێستای عێراقیش ناتوانێت لە وادەیەكی زۆر نزیكدا پرۆسەكە بەڕێوە ببات، بەو هۆیەی كە لە سەرەتای مانگی حەوتی ئەمساڵ وادەكەی بەسەر دەچێت و دەرفەتی نامێنێت.
دانا دارا دەڵێت "عێراق زۆ بە ئاسانی دەتوانێت وادەی كۆمیسیۆن درێژ بكاتەوە، ئەگەر ئیرادەی سیاسی هەبێت، هاوكات دەكرێت بەهۆی كێشەی پۆستی سەرۆكی پەرلەمان كە تا ئێستا یەكلا نەكراوەتەوە و ململانێی دیكەش، كۆمیسیۆنەكە بە زوویی كارا نەكرێتەوە".
بەڵام ئەو یاساناسە جەخت دەكاتەوە "لە هەموو حاڵەتێكدا هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لەلایەن كۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەكانی عێراقەوە ئەنجام دەدرێت، چ لە ئێستادا بێت، یان لە داهاتوودا".