پەرەگراف
عێراق و سووریا هاوكاری و هەماهەنگییەكانیان لە بواری وزەدا بە ئاراستەی ڕێككەوتنی گرنگ پێش دەخەن. زیندووكردنەوەی هێڵی بۆریی نەوتی كەركووك - بایناس و هەناردەكردنەوەی نەوتی عێراق لەو ڕێگەیەوە دوای زیاتر لە 40 ساڵ ڕاگرتنی، تەوەرێكی سەرەكیی كۆبوونەوەی وەزیرانی نەوت و وزەی هەردوو وڵات بووە.
عێراق كاراكردنەوەی هێڵەكەی پێ گرنگە و وەزیری نەوت دەڵێت "پێشهات و ڕووداوەكانی ئەمدواییەی ناوچەكە، ڕەنگە كاریگەرییان لەسەر هەناردەكردنی نەوتی عێراق هەبێت، ئەمەش وا دەكات گەڕان بەدوای دەرچەی بەدیلدا گرنگ بێت".
هێڵی بۆریی نەوتی بایناس، ساڵی 1952 كراوەتەوە. سەرەتا ڕۆژانە توانای هەناردەكردنی 300 هەزار بەرمیل نەوتی هەبووە و دواتر فراوانتر كراوە بۆ سەروو یەك ملیۆن بەرمیلی ڕۆژانە. ساڵی 1982 وەكوو پاڵپشتییەك بۆ ئێران لە جەنگی عێراق-ئێراندا، سووریا بۆییەكەی لەكار خست.
شەوی ڕابردوو 11-08-2025، محەمەد بەشیر، وەزیری وزەی سووریا گەیشتە بەغداد و ئەمڕۆ لەگەڵ حەیان عەبدولغەنی، وەزیری نەوت و جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بۆ كاروباری وزە، كۆبووەوە.
ئاژانسی هەواڵی فەرمیی توركیا (سانا) بڵاوی كردەوە "وەزیری وزەی سووریا ئاماژەی بەوە دا كە وڵاتەكەی مانگانە پێویستی بە هاوردەكردنی نزیكەی سێ ملیۆن بەرمیل نەوتی خاو هەیە بۆ پڕكردنەوەی پێداویستییەكانی ناوخۆ، جگە لە بەرهەمی ناوخۆ".
محەمەد بەشیر جەختی لە گرنگیی زیندووكردنەوە و پێكەوەبەستنەوەی هێڵەكانی بۆریی نەوتی نێوان عێراق و سووریا كردووەتەوە بۆ "بەرزكردنەوەی ئاستی هاریكاریی ئابووری".
یەكێك لە ئامانجە گرنگەكانی سەردانەكەی شاندی وزەی سووریا بۆ بەغداد، زیندووكردنەوەی هێڵی بۆرینی نەوتی كەركووك - بانیاسە، كە وەزیری وزەی سووریا پێی وابووە "تەمەنی بۆرییەكە گەیشتووەتە كۆتایی و پێویستی بە هەڵسەنگاندێكی گشتگیر هەیە".
وەزیری نەوتی عێراق، خواستی وڵاتەكەی بۆ كاراكردنەوەی هێڵەكە نیشان داوە و بە "دەرچەیەكی نوێی هەناردەكردنی نەوتی عێراق" وەسفی كردووە. پێشنیازیشی كردووە پشت بە لایەنێكی پسپۆڕ ببەسترێت بۆ هەڵسەنگاندنی دۆخی ئێستای بۆرییەكە، كە ئایا بە نۆژەنكردنەوە كارا دەبێتەوە، یان دەبێت هێڵێكی نوێ دروست بكەن.
عێراق و سووریا ڕێککەوتن لەسەر ڕاسپاردنی تیمی تەکنیکی و ڕاوێژکاریی هاوبەش بۆ هەڵسەنگاندنی دۆخی ئێستای هێڵی بۆیی نەوتی كەركووك - بانیاس و پێکهێنانی لیژنەیەکی سەرەکی بۆ بەڕێوەبردنی هەماهەنگیی ڕاستەوخۆی پڕۆژەکانی هاوکاریی هاوبەش.
دەستپێكردنی دانوستانەكانی بواری وزە لەنێوان عێراق و سووریا لە كاتێكدایە كە توركیا ڕەشنووسی پێشنیازێكی ئاراستەی وەزارەتی نەوتی عێراق كردووە بۆ نوێكردنەوەی ڕێككەوتنی بۆریی هەناردەكردنی نەوت. ئەم ڕەشنووسە نوێیە پاش ئەوە دێت كە كۆتاییهاتنی ڕێككەوتنە ٥٠ ساڵییەكە نزیكە و توركیا ڕایگەیاندووە كە هەمان ڕێككەوتن وەکوو خۆى نوێ ناكاتەوە. بۆرییەکە نەوتى هەرێمى کوردستان و کەرکووکى پێدا هەناردە دەکرا کە ماوەى زیاتر لە دوو ساڵە ڕاگیراوە.
ڕۆژى دووشەممە ٢١-٠٧-٢٠٢٥، بەرپرسێكی وەزارەتی نەوتی عێراق بە ئاژانسی هەواڵی عێرقی ڕاگەیاند، ئەو ڕەشنووسەی توركیا پێشنیازی كردووە، فراوانكردنی ڕێككەوتنی وزەی نێوان هەردوو وڵات لەخۆ دەگرێت، بە جۆرێك كە بوارەكانی نەوت، گاز، پترۆكیمیایی و كارەبا دەگرێتەوە.
ڕۆژنامەی فەرمیی توركیا ڕۆژی ٢١ـی ئەم مانگە بڕیارێكی بە واژووی ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆككۆماری توركیا، بڵاو كردەوە كە تێیدا هاتووە، ڕێككەوتنی بۆریی نەوتی خاو كە لە ساڵی ١٩٧٣ لەنێوان توركیا و عێراق واژوو كراوە، ساڵێكی دیكە و لە ٢٧-٠٧-٢٠٢٦ كۆتایی پێ دێت، توركیاش هەمان ڕێككەوتن نوێ ناكاتەوە.
بەپێی لێدوانی سەرچاوەكەی وەزارەتی نەوتی عێراق، ڕەشنووسەكە لەلایەن وەزارەتی وزەی توركیاوە ئاراستە كراوە و وەزارەتی نەوتی عێراق سەرقاڵی "گفتوگۆ و پێداچوونەوەی ڕەشنووسەكەیە بۆ گەیشتن بە داڕشتنەوەیەك كە لە بەرژەوەندیی هەردوولادا بێت".
هەناردەکردنى نەوت لە ڕێگەى ئەو بۆرییەوە زیاتر لە دوو ساڵە ڕاگیراوە. بۆرییەکە نەوتى هەرێمى کوردستان و کەرکووکى پێدا هەناردە دەکرا.