خۆپیشاندانەكانی فەڕەنسا، لە سایكۆلۆژیستە ڕادیكاڵەكانی دوێنێوە بۆ هێلەك زەردە ڕیفۆرمخوازەكانی ئەمڕۆ

ڕێڕەوی مێژووی سیاسی فەڕەنسی، ڕەنگدانەوەی ئەو بەیەكداكێشانە بەردەوامەیە كە لە نێوان ماتریالیزمی سیاسی و ڕەهەندە لاهوتی‌و میتافیزیكی و ئایدیلیستەكاندا، تائەمڕۆ درێژەی هەیە، كەوایە ئەوەی ئەمڕۆ لە فەڕەنسا ڕوودەدات لە نموونەی خۆپیشاندانی هێلەك زەردەكان، باكگراوندێكی مێژوویی و ڕیشەیەكی فكریی، ڕۆڵێكی گرنگ لەم شڵەقانە سیاسیەدا دەبینێت.

بزووتنەوەی ڕۆشنگەریی فەڕەنسی، سەرەتای ئەو ململانێ توندە فكری‌و مادییە بوو كە بە سەرهەڵدانی بزووتنەوەی ماتریالیزمی فەڕەنسی دەستیپێكردوو لە سەدەی هەژدەهەمەوە بە دژایەتیكردنی میتافیزیكی مالبرانش و سپینۆزاو لیبنیزدا تێپەڕبوو، لە پاشاندا بە لێدانی لاهووتی مەسیحی گەیشتە لوتكە.

یاخیبوون و ناڕەزایەتی و هەڵچوونەكان لە مێژووی كۆن و نوێی ئەم وڵاتەدا، جگە لە گۆڕانكاری لەسەر ئاستی ناوخۆی ئەم وڵاتە، ڕەنگدانەوەیەكی بەرچاویان لەسەر ئاستی ئەوروپاو ناوچەكە بەگشتی درووستكردووە، چونكە كاتێك هەڵچوون و گروپە فشار ئامێزەكان خاوەنی باكگراوندو پاشخانێكی فكری‌و دونیابینییەكی ناشناڵیزەكراوبن، گومانی تێدانییە كە خاوەنی كۆمەڵێ‌ دەرهاویشتەو فاكتەریش دەبن كە كاریگەری لەسەر ناوچەكە دروستدەكات.

بەیەكداكێشانی عەقڵانیەتی ڕۆشنگەری لەگەڵ كۆنزەرڤاتیزم‌و لاهوتیەتی مەسیحی، سەرەتای ئەو ململانێ‌ و كێشمەكێشەیە كە بەرەنجامەكەی بەشكست و پاشەكشەی فێندەمێنتاڵیزمی لاهوتیەت لەبەردەم هەژموونی عەقڵانییەتی مۆدێرن‌و گۆڕانكارییە ڕادیكاڵەكانیدا دوایی هات، بەڵام كاریگەرییە نێگەتیڤەكانی كۆنزەرڤاتیزمی مەسیحی‌و جەبری دیسكۆرسی مەزهەبی كاسۆلیكی، لەسەر پانتایی گشتی كۆمەڵگای فەڕەنسی، ئاسەوارەكانی تاوەكو نیوەی دووەمی سەدەی ڕابردوو هەرمابوو.

خۆپیشاندان و ڕاپەڕینەكانی سەدەی ڕابردووی فەڕەنسا كە خۆێندكاران‌و ناوەندە ئەكادیمیستەكانی تری ئەم وڵاتە ڕێبەرایەتییان دەكرد، ڕەهەندی سایكۆلۆژی، بەشێكی دیارو بەرچاو بوو لە ستراتیجیەتی ئەم خۆپیشاندانانە، باڵی ئانارشیستەكانی فەڕەنسی و چالاكوانە ماوییەكان هەروەها سەرباری ناكۆكی‌و جیاوازی ئایدۆلۆژی، بەشێك لە چالاكوانانی سەربە ڕێكخراوەكانی ئەنتی ماركسیزم–لینینیزم، بەشداربوون‌و ڕۆڵێكی دیاریان هەبوو بەئامانجی ئاڕاستەكردنی بزووتنەوەكە ڕووەو ئاقارێكی ماددی و گۆڕانێكی ماتریاڵی لەكۆی بوونیادەكانی كۆمەڵگای فەڕەنسی، بەڵام ئەدگارو ئامانجە سایكۆلۆژیەكان، بەئومێدی ئازادكردنی ئیرۆسی تاكی فەڕەنسی وەك ئامانجی سەرەكی بزووتنەوەكە جێگیركران.

لەنیوەی دووەمی سەدەی ڕابردوودا، جۆرێك لە جیاوازیی تێگەیشتن‌و بۆچوونی جیاواز سەبارەت بە پراكتیزەكردنی تیۆرەكانی ماركسیزم لەنێو چەپەكانی فەڕەنسادا كەوتەوە كە دەكرێ‌ بەسەرەتای تەشەنەسەندنی ڕەوتی سۆسیال لیبراڵیزم لە فەڕەنسا بدرێتە قەڵەم، چونكە هەندێك لەو چەپانەی هەڵگری بەشێك لە هزری بونگەرایی بوون‌و ڕەخنەی توندیان لە بزووتنەوەی كۆمۆنیزم دەگرت، بە چەپی سەرشەقام ناسرابوون‌و بریتی بوون لە خوێندكاران‌و بەشێك لە ڕۆشنبیران‌و چالاكوانانی تر كە ئەوانە لەدەرەوەی ڕێكخستن و ئەوەی كە ماركس ناوی نابوو(ترەدیونیون) بوون. ئەوانە خاوەنی فۆندەمێنتێكی سایكۆلۆژی بوون‌و دەیانویست لە بناغەوە گۆڕانكاری لەناو كۆمەڵگای فەڕەنسیدا بەرپابكەن‌و پێیانوابوو ڕەوتی دەسەڵاتی سیاسی لە فەڕەنسا، بەشێكە لە فۆڕمی سیاسەتی بۆرژوازی نێودەوڵەتی‌و بەرپرسیارە لە تێكشكاندنی كۆمەڵگای فەڕەنسی لەڕووی سایكۆلۆژی‌و سەپاندنی گەورەسالاری‌و چەپاندنی مرۆڤی فەڕەنسی، ئەمە سەرباری كێشە ئابوورییەكان هەروەها ئەم ڕەوتە لە چەپەكانی سەرشەقام، لەو باوەڕەدا بوون كە پارتی كۆمۆنیستی فەڕەنسی و بزووتنەوەی چەپی ئینتەرناسیۆنال، بەرپرسیارێتی دەستەبەركردنی ئازادی‌و پەراوێز نەخستنی هەندێ‌ لە خوێندكاران‌و بەشێك لە كرێكاران‌و بێنازنەكەوتنیان لە پەراوێزی كۆمەڵگە دەكەوێتە سەرشانیان.

بەمشێوەیە ڕەوتێكی پێكهاتوو لە چەپە یاخی‌و خوێندكارە پشتگوێ‌ خراوەكان‌و كرێكارە بێنازو بێكارەكانی سەرشەقامی فەڕەنسی زیاتر فۆڕمی بزوتنەوەیەكی سایكۆلۆژیستی ڕادیكاڵی وەرگرتبوو.

ئەوەی ئەمڕۆ لە شەقامی فەڕەنسی ڕوودەدات، درێژكراوەی هەمان مێژووی سیاسی فەڕەنسییە، بەڵام جیاواز لە ڕادیكاڵێتی‌و هەڵگری ئامانجی گۆڕانكاریی بنەڕەتی، بەڵكو وەك ڕەوتێكی ڕیفۆرمخوازو بیرازكار هێلەك زەردەكان‌و چالاكوان‌و ڕێكخراوەكان‌و گرووپەكانی فشار، دەیانەوێت دەست بۆ ڕیفۆرمی سیستم‌و چاكسازی لە ژێرخانی ئابووری فەڕەنسادا ببەن. پێدەچێت ئەم ناجێگیری و بزاوتە ماددی‌و مەعنەویەی وجوودی تاكی فەڕەنسی هەڵگرییەتی، وەك میراتێكی سیاسی بۆ نەوەكانی داهاتووی فەڕەنسا بمێنێتەوە.