لەم ماوەیەی دواییدا كە خیلافات لەنێوان پارتی و یەكێتیدا توندتربوو پرسی ( یەك ئیدارەیی) و ( دوو ئیدارەیی) كەوتە سەرزاری زۆركەس لە هەرێم. كەباس لەم پرسە دەكرێ زۆرینەی خەڵك دوو ئیدارەیی سەردەمی نەوەدەكانی سەدەی پێشوویان بیردەكەوێتەوە كە لە ئەنجامی شەڕی چڕی براكوژیدا، هەرێم بەم بچوكییەی خۆی بوو بە دوو دەوڵەتۆكە لە بواری سەربازی و جوگرافی و ئابووری و ئیداریدا، سەرۆكێكیان مەسعود بارزانی‌و ئەویدی جەلال تاڵەبانی .
پێش نەوەدەكانیش، لەساڵانی خەباتی چەكداریدا، ئەم دوو ئیدارەییە پێشینەی هەبوو: لە شەڕی براكوژی نێوان مەلایی‌و جەلالیدا، لەساڵی ١٩٦٤، مەلایی سەركەوتن و جەلالی هیچ جێگەیەكیان لە كوردستاندا بۆنەماو ناچار چوون بۆ ئێران-هەمەدان. دواتر بوو بەیاسا كە لایەنی سەركەوتوو، لە جەولەكانی شەڕدا، دەستبگرێ بەسەر ئەوناوچەیەداو لایەنی دۆڕاویش هەڵێت. ئەوەی ڕوویدا دوای ڕاپەڕینی ١٩٩١ هەر درێژەی ئەو شەڕانە بوو، بەڵام لە دۆخێكی دیكەدا كە دەسەڵاتی سەدام لەشارەكانی هەرێم نەمابوو. تائێستا كە باسی دوو ئیدارەیی بكرێ ئەم خەڵكە شێوازی دوو ئیدارەیی نەوەدەكانیان دێتەبیر و مووچڕكە بە لەشیاندا دێت. لەمەدا هەقیانەو دەبێ ئەوجۆرە لە دوو ئیدارەیی ڕەتبكرێتەوە، بەڵام دەپرسرێ: ئایا هیچ شێوازێكیتر لە دوو ئیدارەیی نییە؟ بۆچی ناكرێ بەبێ شەڕی براكوژی دوو ئیدارەیی دامەزرێندرێ؟.
ئەو دوو ئیدارەییەی لە نەوەدەكانی شەڕی براكوژیدا لەم هەرێمەدا بەرپاكرا تا ئەم چركەیەش هەر زیندووە لە چەند پێگەیەكی سەرەكیدا لە نێو ئەم كۆمەڵگەیەدا:
- هەردوولا هێزی چەكداری -میلیشیایی- خۆیان پاراستووەو هەركات پێویستبێ بەكاری دەهێنن بۆ بەرگری لە دەسەڵاتی خۆیان.
- هەروەها ناوچەی جوگرافی -ئیداریی خۆیان پاراستووە- زۆنی زەرد و زۆنی سەوز.
- سیستمی بانكی و ئابووری و كۆمپانیای تایبەتی خۆیان پاراستووە. خۆشبەختانە ئێستا بەس شەڕە تفەنگ نییە. ئەگینا هیچ كام لەو دوو لایەنە دەسەڵاتی گواستنەوەی پۆلیسێكی نییە لە زۆنەكەیتر.
ئاخر ئەمەچیە ئەگەر دوو ئیدارەیی نەبێ؟ ئایا ئێمە، هەموو هاوڵاتیانی هەرێم، بە درێژایی ئەم 20 ساڵەی ڕابردوو لە سایەی دوو ئیدارەییدا نەژیاوین؟ ئایا لەم 20 ساڵەدا هیچ چاكسازییەكمان بۆ كرا؟ حوكمڕانیی قەرەقوشی گۆڕدرا بە دیموكراسی؟ ئەم یەك ئیدارەییە ڕووكەشە، كە هەر بەناو یەك ئیدارە بوو، بە ناوەڕۆك دوو ئیدارەیی بووە، تەنها لە خزمەتی دەسەڵاتداراندا بووە، هیچ كەڵكێكی بۆ ئەم میللەتە بەشخوراوە نەبوو .
هەموو كەسێ دەزانێ كە باشترین بژاردە یەك ئیدارەیی دیموكراتی شارستانییە، دوور لە قۆرخكاری و خۆسەپاندن و گەندەڵكاری. دەبێ خەبات بەردەوام بێ بۆ ئەم جۆرە حوكمڕانییەو حەتمەن لە كۆتاییدا هەرئەمەش سەردەكەوێ. بەڵام دوپاتی دەكەمەوە كە ئەم هەرێمە لەنەوەدەكانەوەو تا ئەم چركەیەش بە قۆناخی دوو ئیدارەییدا تێدەپەڕێت.
ئاخر كە دوو تاقمی جیا جیا لە وڵاتدا حوكم بكەن، بە دوو هێزی چەكداری جیاوازەوە، لە دوو ناوچەی جوگرافی جیاوازدا، بە دوو سیستمی بانكی-ئابوورییەوە، بە هەوڵ و كۆششێكی چڕەوە هەركەسێ لە پێناوی قورسكردنی سەنگی خۆیدا دژبەویتر، ئەگەر ئەمە دوو ئیدارەیی نەبێ ئەی چی دوو ئیدارەییە؟.
بەڵێ برادەرینە ئەمە بەكردار دوو ئیدارەییەكی زەق‌و زیندووە. بەڵام بەسەرپۆشێكی چڵكن و خۆڵاوی داپۆشراو، بەهیوای شاردنەوەی. هیچ سوودێكیش لەم شاردنەوەدا نابینرێ. بەپێچەوانەوە سوودی بۆ حوكمڕانان بووەو بەس. بارزانی سوودی لەو سەرپۆشە وەرگرت بۆ تێپەڕاندنی بڕیاری ڕیفراندۆمە كارەساتەكەی ٢٥ی ئەیلولی ٢٠١٧. لەژێر ئەو سەرپۆشە چڵكنەدا بەرپرسیارێتی لە هەندێ هەڵەو پۆخڵەواتی گەورە بزركراوەو دەكرێ. لە هەموو شتیش خراپتر ئەوەیە كە ئەو سەرپۆشە تۆزاوییە ڕێگرە لە هەموو كێبڕكێیەكی سوودبەخش لە نێوان هەردوو تاقمی حوكمڕاندا كە بەرژەوەندیی ئەم جەماوەرەی تێدابێ. بۆنموونە؛ كام لایەن دەتوانێ كێشەی كارەبا چارەسەر بكات یان، لانیكەم، سووكتری بكات؟.
من لە قۆناخی ئێستادا دوو ئیدارەییەكی بێسەرپۆشی ئاشكرام پێباشترە لەمەی ئێستا هەیە. ئەوە لەبەرژەوەندیی میللەتدایەو تەنانەت بەرژەوەندیی هەندێ دەسەڵاتداریشی تێدایە. ئەمە ڕێگە بەرەو دیموكراسی كورت دەكاتەوە. ئەمە دوو ئیدارەیی داپۆشراو دەكات بە دوو ئیدارەییەكی سادەو ئاشكرا وەكو لەواقیعدا هەیە.
دوو ئیدارەیی ڕۆژانی شەڕی براكوژیمان تاقی كردەوە، دوو ئیدارەیی بێشەڕی سەرپۆش بەسەرمان تاقی كردەوە، دەبا دوو ئیدارەیی سادەی ئاشتیانەش تاقیكەینەوە!