بۆچی بەرگرییكردن لە ڕۆژاڤا گرنگە؟

19-10-2019 09:33


بەرگریكردن لە ڕۆژاڤا تەنها لەبەر ئەوە گرنگ نییە كە كیانێكی كوردییە و كەوتووەتە بەر هەڕەشەیەكی دڕندانەی دەوڵەتێكی فاشیستی وەك توركیاوە، بەڵكو هێزی ڕۆژاڤا لەو مۆدێلە نوێیە حوكمڕانییەوە دێت كە لە ناوچەیەكی پڕ لە ستەمكاریی و جیاكاریی وەك ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە پێشكەشی دەكات.

لەدوای دەستپێكردنی شۆڕشی گەلانی سوریاوە (كە دواتر لەوە كەوت شۆڕش بێت و بووە شەڕێكی ناوخۆیی)، وەك ئەوەی لەمێژبێت خۆیان بۆ ڕۆژێكی وەها ئامادەكردبێت، هێزێكی كوردی دێت و بە پلان و بەرنامە و ئایدۆلۆژیایەكی دیارییكراو و كۆنكرێتییەوە، كۆنتڕۆڵی ئەو ناوچانە دەكات كە زۆرینەی كوردنشینن. ئەم هێزە (كە تاكە هێزبوو لە سوریای ئەو كاتەدا دەیزانی بۆچی چەكی هەڵگرتووە و چ دونیایەكی دەوێ) لە یەك كاتدا بە دوو ئاڕاستە ئیش دەكات، یەكێكیان پێكهێنانێكی هێزێكی تۆكمەیە بۆ پارێزگارییكردن لەو ناوچانەی بەدەستیانەوەیەو دوورخستنەوەی هەڕەشەی گرووپە توندڕەوەكانە، ئاڕاستەكەی دیكەیان بوندیادنانی سیستمێكی حوكمڕانیی دیموكراسیی قووڵە، سیستمێك كە جێگای هەموو پێكهاتە نەتەوەیی و ئاینییەكانی تێدا ببێتەوە و ژنیش ڕۆڵێكی باڵای تێدا ببینێت، ژن لەو جوغزە دەربكات كە پیاو داوای "تۆزێك" مافی بۆ بكات، بەڵكو خۆی لە هەموو ناوەندەكانی بڕیاردا بێت و مافی خۆی بسەنێت. دامەزراندنی سیستمێكی پەروەردەیی ئامانجدار و دوو زانكۆی جیاواز و نموونەیی. پەرەپێدانی هۆشیارییەكی ژینگەیی فراوان. ڕۆژاڤا لەوە زیاترە كە تەنها لە وێنەی شەڕڤانێكی قارەمان بە چەكێكەوە كورتبكرێتەوە، بەڵكو هاوتەریب لەگەڵ ئەوەدا، پێشكەشكردنی نموونەیەكی نوێیە لە ناوچەكەدا.

ماوەی زیاتر لە پێنج ساڵە بە وردی، لە كاتی شەڕ و ئاشتیدا، ئاگاداری ڕووداوەكانی ڕۆژاڤا و ئەو خۆبەڕێوەبەرییەم كە لەوێ بەڕێوەدەچێت. هەرچەندە میدیای كوردی، لە بێ ئاگاییەوە بێت یان لە ئەنقەست، خۆی لە پیشاندانی مۆدیلی نوێی حوكمڕانی ڕۆژاڤا دزیوەتەوە، بەڵام میدیا جیهانییەكان كەم تا زۆر تیشكیان خستووەتەسەری و بە مۆدێلە تاقانەكەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ناوی دەبەن. چەند كتێبێكی گرنگیش لەم بارەیەوە بە زمانی ئینگلیزیی نووسراون. وەك ئۆسۆ سابیۆ لە كتێبەكەیدا دەڵێت، دەكرێت ئەزموونی ڕۆژاڤا جێگرەوەیەك بێت بۆ ئیمپیرالیزم و ناسیۆنالیزم و ئیسلامیزم لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.

سەرەڕای ئەو هەموو ئاڵۆزیی و شەڕ و هەڕەشەیەی لەماوەی چەند ساڵی ڕابردوودا لە ڕۆژاڤادا هەبووە، بەڵام دەسەڵاتدارانی ئەوێ ئامادەنەبوون دەستبەرداری بونیادنانی ئەو دونیایە ببن كە خۆیان دەیانەوێت، بەردەوام هەڵبژاردنەكان لەكاتی خۆیدا دەكەن، تا دێت ژن زیاتر جێ پێی خۆی لە حوكمڕانیدا قایم دەكات، یاساكانیان كۆمەڵێك یاسای مرۆڤدۆستانە و مۆدێرنن. لەو دۆخەشدا سازش لەسەر سزادانی گەندەڵكاران ناكەن، وەك ڕۆژنامەنووسی ناوداری شارەزا لە پرسی كورد ڤلادیمێر ڤان ویلگێنبێرگ باسی دەكات، لە گەرمەی شەڕی داعشدا لە یەكێك زیندانەكاندا چەند كەسێكی بینیووە كە لەسەر گەندەڵی و كەمترخەمی ئیداریی دەستگیركرابوون.

گەر نمونەی حوكمڕانیی ڕۆژاڤا لە پارچەیەكی كوردستانیش نەبووایە، بەڵكو لە ئەفەریقا، ئەمەریكا یان ئاسیای دووریش بوایە، ئەوا بۆ هەر كەسێك كە ئازادیی و مافی ژن و دیموكراسییەكی قووڵی دەوێت، پێویستە پشتگیریی بكات و هەرچییەكی لەدەست بێت بۆ پاراستنی ئەو ئەزموونە، درێخی نەكات.

چیدی ڕۆژاڤا بە تەنها جوگرافیایەكی دیارییكراو نییە، چەند شار و شارۆچكەیەك نییە و بەس، بەڵكو پتر خەونێكە، ئەزموونێكی دانسقەیە. با توركیا سەرباز لە بست بە بستیدا بڵاوبكاتەوە و داگیری بكات، با سوریا نەهڵێت ئەو حوكمڕانییە سەرپێ بكەوێت و درێژە بكێشێت، با زلهێزانی دونیا حوكمڕانییەكەی تێكوپێك بشكێنن، بەڵام ئێمە تووند دەست بەم خەونەوە دەگرین. ئێستایش نەبێت، دوای دە، بیست، سەد ساڵی تریش بێت لەهەمان شوێن بێت یان شوێنێكی دیكە، هەمان ئەزموون دادەمەزرێنینەوە و گەشەی پێ دەدەین.