دۆخی عێراق‌و خەباتی مەدەنی

23-12-2019 04:20


ڕاگرتنی دۆخی ئێستای عێراق و پاراستنی لە ئەگەری شەڕی ناوخۆی ماڵوێرانكەر، پێویستی بەحیكمەت و ئیرادەی هەموان هەیە، ئێستا چاوەكان هەمووی چوەتە سەر ئەوەی سەرۆككۆمار چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەو دۆخەدا دەكات، كە كۆمەڵگەی دابەشی دوو بەرە كردوە.

قەناعەتی گشتی خەریكە بەو ئاكامە دەگات كە لەنێوان ئەو دوو بەرەیەدا ئەبێت پردی پەیوەند بەتەواوەتی نەپچڕێت، ئەمەش بەو ئاڕاستەیەی كە نەخشەی سیاسی عێراقی دوای خۆپیشاندانەكان، ناكرێت جیاوازیەكی بەرچاوی نەبێت لە دۆخی پێش خۆپیشاندانەكان. ئەم تێڕوانینە، تەنها هەڵقوڵاوی ڕووداوە ناخۆشەكانی ناو خۆپیشاندان و زۆریی قوربانییەكان نییە، بەڵكو لە واقیعی نالەباری دۆخی شانزە ساڵەی ژیان و گوزەرانی خەڵكەوە هەڵقوڵاوە‌و بووەتە ڕاستی و یەقین لای خەڵك، كە بەڕێوەبردنی ئیدارەی سیاسی لە عێراق، نەك هەر پڕن لەكەموكورتی، بەڵكو لە ئاستێكی پر لە مەترسیدایەو ئایندەیەكی نادیار و تاریكیش بۆ عێراقیەكان دەهێنێت.

بەبێ‌ ڕێككەوتننامە و بەبێ‌ دروستكردنی هاوپەیمانی، بەرەی جەماوەری و خواستی گۆڕانكاری و چاكسازی، خەریكە ڕۆشنتر لەسەر شانۆی سیاسی دەردەكەون، هەنگاوەكان بەو ئاڕاستەیە، خەباتی نەرم و مەدەنی شەقام و هەوڵەكانی تر، ئاوێتەی یەكتر دەبن، داخوازی مەرجەعیەت و سەرۆكایەتی كۆمار، كە تاڕادەیەكی زۆر هاوسەنگییان تێدایە و خاڵین لە هەناسەی ڕادیكالیزم، بونەتە چەقی خەباتێكی مەدەنی و كاریگەر بۆ گۆڕانكاری، ئەوان بەبێ‌ ئەوەی ڕاستەوخۆ بەشدار بن، هێز دەبەخشن بەخواستی ڕەوای خۆپیشاندەران و پڕۆسەی چاكسازی، وەستان بە دووری یەك مسافە لەنێوان بەرژەوەندیە جیاوازەكان و دەستنان بەڕووی ناكۆكییە دەرەكیەكان تا عێراق نەكرێتە مەیدانی یەكلایكردنەوەی كێشەكان، دەرخەری هێزی ئاشتیانە و دڵنیاییە بۆ مەدەنیبوونی ڕەوتی چاكسازی و بەمەش هاوسەنگی یەكخستنەوە كۆمەڵگەی عێراقی دەپارێزێت و ڕێگری لەوە دەكات بەرژەوەندی خەڵكی عێراق بخرێتە خوار بەرژەوەندی دەرەكییەوە، ئەمە خاڵی هاوبەشی نێوان شەقام و هەموو ئەو لایەن و دەنگانەیە، كە دەیانەوێت، عێراق وڵاتی عێراقییەكان بێت و مافی هاوڵاتی بوون بەیاسا پارێزراو بێت و مافەكانیان بە خەباتی ئاشتیانە بۆ دەستەبەر بكرێت.

ئێستا بەدەر لە ڕوانگەی حیزبایەتی و لەبەرچاوگرتنی ئەوەی كارەكتەرەكان چەندە دور و نزیكن لێتەوە، ئەركی هەر هاوڵاتیەكی هوشیارو دڵسۆز بەدەر لە چوارچێوە فكری و سیاسی و حیزبیەكەی ئەوەیە، لەم دۆخەدا پشتیوانی لە بەرەیەك بكات، كە لەپێش هەرشتێكەوە مافی هاوڵاتی بوون و هەقی بەشداریكردنی پڕۆسەی سیاسی بۆ دەستەبەر ئەكات، دیارە بۆ ئەمەش ئەركی نیشتمانی دابڕاو نابێت، لە مافی داخوازی خۆشگوزەرانی و بەدەستهێنانی دادپەروەری كە بەدڵنیاییەوە ئەوەی جەماوەری ناڕازی هێناوەتە سەر شەقام، ئەو داخوازیانەیە نەك مەتڵەبێكی فكری و حیزبی دیاریكراو.

هەنگاوەكانی سەرۆككۆمار، بۆ دابینكردنی یاسایەكی گونجاوتر، بۆ هەڵبژاردنەكان، كار ئاسانی بۆ بەیەكگەیشتنی خواستی خەڵك و دەسەڵاتی جێبەجێكار، ڕاگرتنی هاوسەنگی نێوان لایەنەكان و دورخستنەوەی هێزی چەكدار لە كاروباری حكومەت گرنگیدان بە ئاشتی كۆمەڵایەتی، دەستبردن بۆ پرسی شەفافیەت و بەشداریپێكردنی ژنان و لەبەرچاوگرتنی هەلومەرجی هاوڵاتیان و گەنجان، دروستكردنی دۆخی لێكتێگەیشتن و چاودێریكردنی پرسە دەستورییەكان، هەموو ئەو هەنگاوانەیە، كە وادەكات، دۆخی ئێستای عێراق بەنەرمی و لەسەرخۆ بەئاڕاستەیەكی تەندروستدا بەرێت تا دور بێت لە ڕق و كینەو توندوتیژی، بۆیە ئەوەی پشتیوانی لەو هەنگاوانە نەكات، گەر بەمەبەستیش نەبێت ئەوە خزمەت بە دیوەكەی تری ئەم دنیابینیە دەكات، كە بەرهەمەكەی پشێویی و نادادپەروەری و گەندەڵی و سەرگەردانیە بۆ هەموان.