پەرەگراف- ڕێنوار نەجم
كاتێك لە ناوەڕاستی مانگی ئەیلولی 2014 چەكدارانی داعش چاویان بڕییە كۆبانێ و گەمارۆیان خستەسەری، جۆن كێریی وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا لەو كاتەدا ڕایگەیاند "ئەو شارە ڕزگاری نابێت"، بەڵام دوای 134 ڕۆژ بەرگریی و بەرخۆدان، كۆبانێ ڕزگاركرا و ئەوەش بووە سەرەتای دانانی سنورێك بۆ پێشڕەوییەكانی داعش و دواجار كۆتاییهێنان بە خەلافەتە ڕاگەیەندراوەكەیشی.
سێ مانگ بەرلە هێرشی داعش بۆ سەر كۆبانێ، چەكدارانی ئەو ڕێكخراوە لە ماوەیەكی كەمدا شاری موسڵیان كۆنتڕۆڵكرد، لە كاتێكدا دەیان هەزار سەربازی سوپای عێراق لەو شارەدابوون بە چەكی قورسەوە، چەند مانگێك دواتریش پێشڕەوییەكانی داعش بەردەوامبوون و نزیكەی 40 كیلۆمەتر لە بەغدای پایتەختەوە دووربوون، هەر ئەوەش بوو وای لە جۆن كێریی كردبوو كە پێی وابێت شاری كۆبانێی ڕۆژئاوای كوردستان، كە تەنها چەند سەد شەڕڤانێك بە چەكی سووك‌و مامناوەندەوە بەرگریی لێ دەكەن، بە ئاسانی بكەوێتە ژێر كۆنتڕۆڵی داعشەوە.
كۆبانێ كە یەكێك لە شارە گەورەكانی ڕۆژئاوای كوردستان و دەكەوێتە باكوری سوریا و هاوسنورە لەگەڵ توركیا، لە ڕۆژی 19ی حوزەیرانی 2012 بەتەواوی لەلایەن یەكینەكانی پاراستنی گەل(یەپەگە) كۆنتڕۆڵكراو خۆبەڕێوەبەریی تێدا ڕاگەیەندرا، ئەوەش لە بەرئەنجامی ئەو شۆڕش و ڕاپەڕینەی گەلانی سوریا دژی ڕژێمی بەشار ئەسەد لە ساڵی 2011 دەستیان پێ كردبوو.
لە سەرەتای ساڵی 2014 چەكدارانی داعش هەوڵی هێرشێكیان دا بۆ سەر كۆبانێ، بەڵام هێرشەكەیان سەركەوتوو نەبوو و زوو كشانەوە. بەڵام لە ئەیلولی هەمان ساڵ، جارێكی دیكە داعش هێرشێكی بەرفراوانی كردەسەر كۆبانێ و ناوچەكانی دەوروبەری، لە ماوەیەكی كەمدا چەكدارانی ڕێكخراوەكە 350 گوندی سنوری شارەكەیان كۆنتڕۆڵكرد و لە هەردوو لای باشور و ڕۆژئاواوە گەمارۆیان خستەسەر كۆبانێ، بەهۆی ئەوەی سنورەكانی دیكەی شارەكە لەگەڵ توركیادا بوو، گەمارۆیەكی تەواوەتی كەوتەسەر شارەكە.
هەرچەندە لە سەرەتادا بە ڕوانین لە پێشڕەوییەكانی داعش لە هەردوو وڵاتی سوریا و عێراق پێشبینی دەكرا كۆبانێ لەماوەی چەند هەفتەیەكدا بكەوێت، بەڵام بەرخۆدانی شەڕڤانان سەرنجی جیهانی ڕاكێشاو بووە ڕۆژەڤی زۆربەی میدیا جیهانییەكان، لەو كاتەشدا و لە 27ی ئەیلولی 2014 باراك ئۆباما سەرۆكی ئەمەریكا بڕیاری دا بە فڕۆكەی جەنگی بۆردومانی داعش بكات لە كۆبانێ، بەڵام ئەوە نەبووەهۆی ئەوەی پێشڕەوییەكانی ئەو چەكدارانە بۆ ناو شارەكە بوەستێنێت، بە ڕادەیەك شەڕ لەنێوان شەڕڤانانی یەپەگە و یەپەژە لەگەڵ داعشدا چووە ناوجەرگە و چوارگۆشەی ئەمنیی شارەكە، لەوێشدا چیتر فڕۆكە جەنگییەكان ڕۆڵێكی ئەوتۆیان نەما.
خاپووربوونی باڵەخانەكانی كۆبانێ لە شەڕی داعش دا. وێنە؛ جۆی ل.
لە 20ی تشرینی یەكەمدا، فڕۆكە جەنگییەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش، هاوكاریی سەربازیی و پزیشكییان بۆ شەڕڤانان لەڕێی پەڕەشووتەوە خستەخوارەوە، كە پێكهاتبوو لە 20 تۆن پارچە چەكی بچووك و پێداویستی سەربازیی، هەروەها 10 تۆن پێداویستی پزیشكی.
لە سەرەتای مانگی تشرینی دووەمدا پێشڕەوییەكانی داعش لە كۆبانێ وەستا، چوار هەوڵی فراوانی ئەو چەكدارانە بۆ كۆنتڕۆڵكردنی خاڵی سنوری نێوان كۆبانێ-توركیا شكستی هێنا، بۆیە داعش داوای هێزی زیاتری كرد لە ناوچەكانی دیكەی سوریاوە كە لەژێر دەسەڵاتیدا بوون، لەو كاتەدا لەسەدا 60ی شاری كۆبانێ لەژێر دەسەڵاتی داعشدا بوو.
ئاڵاو پاشماوەی داعش لە كۆبانێ. وێنە؛ جۆی ل.
لە كۆتاییەكانی هەمان مانگدا، 150 پێشمەرگەی سەر بە وەزارەتی پێشمەرگەی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەڕێی توركیاوە بۆ كۆبانێ نێردران تا پاڵپشتی یەپەگە و یەپەژە بكەن، لە 30ی تشرینی دووەمدا ئەو هێزە چووە ناو كۆبانێ و زیاتر وەك هێزێكی پاڵپشت پشتگیریی هێزەكانی دیكەی ئەوێیان دەكرد، دوای نەمانی مەترسی داعش لەسەر شارەكە، 149 پشمەرگە گەڕانەوە خاكی هەرێم و پێشمەرگەیە شەهید بوو.
دوای چەند مانگێك لە شەڕی شەقام بە شەقام، شەڕڤانان توانییان پاشەكشە بە چەكدارانی داعش بكەن و كۆبانێ كە لە لێواری كەوتندابوو، بەتەواوی ڕزگاربكەنەوە.
لە ڕۆژی 17ی كانونی دووەمی 2015، یەپەگە گردی ستراتیژی مشتەنور-یان لە باشوری كۆبانێ كۆنتڕۆڵكردەوە، بەوەش ئەو ڕێگایەیان بڕی كە داعش لە ڕەقەو حەلەبەوە پاڵپشتییەكانی بەدەست دەگەیشت بۆ شەڕی كۆبانێ.
لە ڕۆژەكانی دواتری هەمان مانگدا، شەڕڤانان بەخێرایی سەرجەم شەقام و گەڕەكەكانی دیكەی كۆبانێیان لە داعش پاككردەوە و ناچار بە پاشەكشەیان كردن، بەو شێوەیەش لە ڕۆژی 27ی كانونی دووەمی 2015. كە دەكاتە چوار ساڵ پێش ئێستا، كۆبانێ بەتەواوی ڕزگاركرا و دواتر دەستكرا بە هەڵمەتی پاككردنەوەی گوندەكانی سەر بە كۆبانێ لە چەكدارانی داعش.
هەرچەندە ئامارێكی ورد لەبارەی ژمارەی قوربانییەكانی شەڕی كۆبانێ لەبەدەستدا نییە، بەڵام چەند سەرچاوەیەك باسلەوە دەكەن 561 شەڕڤان لەو شەڕدا شەهیدبوون، هەروەها 1442 چەكداری داعشیش كوژراون كە 60ـیان خۆیان تەقاندبوویەوە.
ئەمڕۆ لە شاری كۆبانێ لە ڕۆژئاوای كوردستان، لە مەڕاسیمێكی بەرفراواندا یادی ڕۆژی ڕزگاركردنی كۆبانێ كرایەوە و تێیدا سارا خەلیل، هاوسەرۆكی كانتۆنی فورات لە باكوری سوریا ڕایگەیاند، ئەوان بەردەم دەبن لە بەرخۆدان و بەم نزیكانەش ئاهەنگی ڕزگاركردنی عەفرین دەگێڕن.
بەهۆی ئەو شەڕەی ماوەی نزیك بە چوار مانگی خایاند، زیانێكی زۆر بەر شاری كۆبانێ كەوت و زۆربەی باڵەخانە و ماڵەكانی وێران بوون، بەڵام سەرەڕای نەبوونی هیچ هاوكارییەكی دەرەكیی، لە ئێستادا بەشێكی زۆری شارەكە ئاوەدان كراوەتەوەو ژیان تێیدا ئاسایی بووەتەوە.