تارا بەخۆشەویستی ڕۆیشت و لەئازاردا ژیا؛ چیرۆكێكی پڕ لەكێشە لەناو هەزاران دۆسیەی تەڵاقدا

پەرەگراف- فەرمان حەمەدئەمین

تارا ئەحمەد لە تەمەنێكی زۆر گەنجدا بوو، بەخەونی گەورەوە ماڵی باوكی بەجێهێشت و نیازی وابوو تا كۆتایی لەخۆشەویستیدا بمێنێتەوە، هەوڵی زۆری دا و بەرگەی هەرچی ئازار هەبوو گرتی، تا ئەوكاتەی مەرگ بەتەواوی لێی نزیكبووەوە.

"بەشێكی ژیانم قوربانیم بەخۆمدا لەبەر خاتری خزمایەتی و خۆشەویستیەكەمان، بەشەكەی تریشی بۆ خاتری منداڵەكان بوو، بەڵام ئێستا ناتوانم لەگەڵیدا بژیم، تەنانەت دووجار مردنم بە چاوی خۆم بینی" تارا وای وت.

تارا، ناوی خوازراوی كچێكی تەمەن 23 ساڵی خەڵكی سلێمانییە و لەسەردەمی شەڕی ناوخۆدا (1996) خێزانەی چووەتە هەولێر و نۆ ساڵ لەمەوبەر، لەگەڵ خزمێكیدا هاوسەرگیری كردووە و گەڕاوەتەوە بۆ زێدی خۆی.

ژیانی ئەو كچە گەنجە و هاوسەرەكەی هەرچەندە لەسەر بنەمای یەكترناسین و هەبونی پەیوەندی نەبووە، بەڵام دوای ساڵێك لە قۆناغی دەستگیرانی، بەوتەی ئەو، تەواو هۆگری یەكتری بون و بە خۆشەویستییەوە ژیانی هاوبەشیان پێكهێناوە.

تارا لە ماڵێكی جیادا، بە مەرجی تەواوكردنی خوێندنەكەی چووەتەوە سلێمانی، لەوێ زانكۆی تەواو كردووە و لەگەڵ هاوسەرەكەیدا، كە پێشمەرگە بووە بەبێ كێشە بەردەوامیی بە ژیان داوە.

"لە ڕێكخراوێكی ژنان كارم دەكرد، تەنانەت بەمدواییە سەنتەرێكی لەشجوانی تایبەت بە ژنانیشم كردەوە."

تارا دەڵێت "بەردەوام بە منی دەوت خۆشم دەوێی، دواتر تێگەیشتم ئەو وشەیەی وەك چەكێك بۆ ساردكردنەوەی من بەكارهێناوە، چەندجارێك ناخۆشیمان هەبووە، بەڵام چارەسەری كێشەكانمان دەكرد تا لێكترازان ڕونەدات".

ڕەزیلی هاوسەرەكەی هەر لە سەرەتاوە بووەتە كێشە بۆ تارا، بەڵام زۆر گرنگی پێنەداوە و ڕێی نەداوە بەوهۆیەوە لەیەكتری دوربكەنەوە.

"ئەوم زۆر خۆشدەوێ، بەو مانایە نا ماڵێكی خۆشمان هەبووە و زەنگین بووین، بەڵكو لەگەڵ ئەو دڵخۆش بووم، بەس زۆر ڕەزیلیش بوو، .. دواتر تێگەیشتم ئامانجی ئەوەبوو ببینە خاوەنی خانوی خۆمان."

تارا لە نۆ ساڵی هاوسەرگیرییەكەیاندا، بەهەموو ناخۆشیی و ئازارەكانیەوە بەردەوامی پێدا، بەڵام كاتێك كێشەكان گەیشتە هەڕەشەی كوشتن، چیتر بەرگەی نەگرت و ڕێی دادگای گرتەبەر.

لە سەرەتای 2010وە تا كۆتایی 2018، لە هەرێمی كوردستان زیاتر لە 57 هەزار دۆسیەی جیابونەوە و تەڵاق یەكلاییكراونەتەوە، ئەوەش لە كۆی زیاتر لە 300 هەزار مامەڵەی هاوسەرگیری.

سەنگەر فەتاح بەزاز، پارێزەری ڕاوێژكارە و پێیوایە هۆكارەكانی تەلاق بە تایبەت لەدوای 2014وە، زۆرینەیان پەیوەندی هەیە بەو قەیرانە داراییەی لەو ساڵەوە ڕوبەڕوی هەرێمی كوردستان بووەوە و هێشتا بەردەوامی هەیە، بەدوای ئەویشدا كاریگەریی دراما توركییەكان.

"بەهۆی قەیرانی دارایی و بێكاری، خەڵكێكی زۆر لە ماڵەكانیان تەماشای دراما توركییەكان دەكەن و داوا لە هاوسەرەكەیان دەكەن هەمان ژیانیان بۆ دابین بكەن، كە ئەمەی لەو درامایانە هەیە لە خودی توركیاش بۆ هەندێك دەوڵەمەندی زۆر گەورە نەبێت بونی نییە."

بەزاز بۆ‌ پەرەگراف نمونەی دۆسیەی داوای جیاوبونەوەی دوو دەستگیرانی كرد، كە ئەو بە زۆر سەرنجڕاكێش وەسفی كرد، "پیاوەكە بۆ بۆنەیەكی تایبەت چوە بەدوای دەستگیرانەكەیدا و لە ئۆتۆمبێلەكەدا قورئانی لێداوە، كچەكە توڕە بووەو وتویەتی دەبوو گۆرانی ئەلیسای بخستایەسەر و كەشێكی ڕۆمانسی دروستكردبایە، بۆیە داوای تەڵاقی كردوە بەپاساوی ئەوەی كوڕەكە ڕۆشنبیر نیە لەكاتێكدا دەرچووی كۆلێژی پزیشكییە."

بەپێی ئامارە فەرمییەكانی ئەنجومەنی دادوەری لە ساڵی 2015دا ڕێژەی تەڵاق گەیشتووەتە زیاتر لە هەشت هەزار لە بەرانبەر نزیكەی 40 هەزار هاوسەرگیری، لە 2016دا نزیكەی شەش هەزار تەڵاق و زیاتر لە 31 هەزار هاوسەرگیری هەبووە، لە 2017دا نزیكەی شەش هەزار تەڵاق و لە بەرانبەردا نزیكەی 40 هەزار هاوسەرگیری تۆماركراوە.

تارا ئەحمەد، لە نۆ ساڵەی هاوسەرگیرییەكەیدا، بووەتە دایكی دوو منداڵ، كچێكی پێنج ساڵان و كوڕێكی تەمەن سێ ساڵ، هەرئەوەش بۆ ماوەیەكی زیاتر لەو ژیانەدا هێشتییەوە.

دوای كڕینی خانوو، كێشەكانی ئەوان زیاتر بوو، تارا ناوماڵی دەویست و هاوسەرەكەی ئۆتۆمبێل، لەوێوە سەرەتای قۆناغێكی تر لە كێشە و ئاژاوە دەستیپێكرد.

"لە ماوەی دوو مانگ و نیودا، بوو بە كەسێكی تر و تەواو گۆڕا، لەم ماوەیەدا ئەوەی كردی هەرچی ڕەنجی نۆ ساڵ هەبوو لەبیری كرد."

تارا لەكاتی گێڕانەوەی چیرۆكەكەیدا بۆ پەرەگراف زوو زوو دەوەستا و فرمێسكەكانی دەسڕی، "ئێستا گەیشتوومەتە ئەو باوەڕەی ئەگەر ئەو منی خۆشبویستایە هەڕەشەی كوشتنی لێ نەدەكردم، بۆیە باوەڕموایە ئەو خۆشی نەویستوم."

ئەوەی زۆر بۆ ئەو ژنە جێی ئازار بووە، كاتێك زانیویەتی هاوسەرەكەی بەرنامەی تۆماركردنی دەنگی لەسەر مۆبایلەكەی داناوە، ئەوەش بەوتەی ئەو، تەنیا بەهۆی غیرە و دڵپیسییەوە بووە، تەنانەت هەندێكجار شەڕی ئەوەیكردووە بۆچی لەبازاڕ خەڵك سەیری دەكات.

"سەعات 10ی شەو بوو، دەستیگرتم و بردمی بۆ ژوری نوستنەكە، وتم ئەگەر دڵت لەمن پیسە ئیتر مۆبایلیش هەڵناگرم، بەڵام بەجۆرێك سزای دام تا لەژیاندابم لەبیری ناكەم، سەرەتا خراپ لێیدام و دواتر بەكڵاشینكۆف و چەقۆ هەڕەشەی لێكردم."

تارا دەڵێت، چەندجارێك ڕوبەڕوی هەڕەشەی هاوشێوە بووەتەوە، تەنانەت بەزۆر و لەژێر زەبری چەكدا وایلێكردووە بەدڵی ئەو قسەبكات و دان بەو شتانەدا بنێت كە نەیكردووە، بەڵام دواتر پەشیمان بووەتەوە و بەگریانەوە داوای لێبوردنی كردووە.

"چەكەكەی بەدەست گرت و یەكسەر ڕای كێشا، بەڵام لە تاوی خۆمدا پڕم دایە چەكەكە و ڕوومكردە ئاسمان، پێمگوت هەرچی دەكەی بیكە بەس لەبەردەم منداڵەكان مەمكوژە" تارا لەباسی شەوێكی پڕ لەشەڕو ئاژاوەی خێزانەكەیدا وای وت.

"ئەو دەمە منداڵەكان لە ژوورەوە بوون و هەر هاواریان دەكرد و دەگریان، هەرچۆنێك بوو چەكەكەم لێ وەرگرت و شاردمەوە"، وەكو ئەو باسیكرد، بەوشێوەیە چەند كاتژمێرێك لە ئاژاوەدا بون، "دواتر ئێمەی كردە ژوورێك‌و دەرگای داخست و هەرچی پارەش هەبوو لێ سەندین."

هەمان ئەو شەوە، تارا چووەتە ماڵی باوكی هاوسەرەكەی، بەهەوڵی ئەو خێزانە جارێكیتر ئاشتبونەتەوە، بەڵام تەمەنی ئەو ئاشتەواییەی خێزانەكەی زۆر كورت بوو.

لە تەواوی ساڵی ڕابردودا، 2018؛ زیاتر لە چوار هەزار حاڵەتی تەڵاق و جیابونەوە تۆماركراون لە بەرانبەردا زیاتر لە 33 هەزار هاوسەرگیری ئەنجامدراوە، بەپێی ئامارەكانی بەرێوەبەرایەتییەكانی ڕەگەزنامە و كارتی نیشتمانی هەردوو پارێزگای هەولێر و سلێمانی لەگەڵ سەرۆكایەتی دادگای دهۆك بۆ پەرەگراف.

ئاری ڕەفیق، چالاكوان و توێژەری كۆمەڵایەتی هۆكارێكی سەرەكی تەڵاق دەگەڕێنێتەوە بۆ دەستوەردانی خێزانە گەورەكان، ئەوەش دوای هۆكارە سەرەكییەكە كە بەبڕوای ئەو قەیرانی دارایی بوە، بە تایبەت لە سێ ساڵی ڕابردودا.

لەبارەی دەستوەردانی خێزانی هاوسەرەكانەوە ئاری بۆ پەرەگراف زیاتر ڕونیكردەوە "هەندێك لە خێزانە گەورەكان خشتەی سەردان و چوونە دەرەوەی خێزانە بچووكەكانیان كۆنتڕۆڵكردووە، .. ئەوان ڕەنگڕێژی پەیوەندییە كۆمەڵایەتییەكانیان دەكەن."

ئەو توێژەرە كۆمەڵایەتییە، كە هاوكات یاریدەدەری بەڕێوەبەری گشتی بەرەنگاربونەوەی توندوتیژی دژ بە ئافرەتانە لە وەزارەتی ناوخۆ، دەڵێت، تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان و تەكنەلۆجیاش كاریگەری داناوە لەسەر كۆمەڵگەی كوردی، لەو ڕووەی زووتر كوڕان و كچان بەیەك دەگەیەنێت، لەگەڵ ئەوەشدا پەیوەندی و چاتی ماسنجەر و ڤایبەرو تۆڕەكانی تر بوونەتە هۆكارێك بۆ تەڵاق.

"ڕێژەی تەڵاق لەناو ئەوانەی هاوسەرگیریان كردووە لە تەمەنی 16 بۆ 21 ساڵی دەگاتە سەدا 65، ئەمەش بەپێی ئامارەكانی 2015 تا 2017، ئەو ئامارە پێمان دەڵێت هاوسەرگیری زوو تەڵاقی زووی بەدوادا دێت."

ئاری باسی چەند حاڵەتێكی جیابونەوەی كرد، لە نێویاندا بەهۆی خیانەتی هاوسەرگیرییەوە، "كۆمەڵگەی كوردی ڕوو لە داڕمانە و هەموو پرسەكان لە ئاستی خۆی دەرچووە، هەر لە تەڵاقەوە بگرە تا دەگات بە كوشتن و خۆكوشتن.."، پێشیوایە "ژینگەی كوردستان ژینگەیەكی لەبارە بۆ ئەوەی كەسێكی توندڕەو پەرەوەردە بكات، هەر لە نەبونی كارەبا و ئاوی خواردنەوە، تا دەگات بە خراپی دۆخی ئابوری و سیاسی.. بۆیە هۆكارەكە تەنیا پەیوەستیش نیە بە خێزانەوە."

لەنێو ئەو خێزانانەی بەرەو جیابونەوە و لێكترازان دەڕۆن، قوربانی یەكەم بەر لە ژن و مێر، منداڵەكانن، ئەوان لە سۆز و خۆشەویستی یەكێكیان دەبن.

تارا ئەحمەد، منداڵەكانی ئێستا بەو دۆخە خراپەدا تێدەپەڕن، چونكە دوایین ئاشتبونەوەی لەگەڵ هاوسەرەكەیدا زۆر درێژەی نەكێشا و جارێكیتر ماڵەكەیان پڕبوو لە ئاژاوە، بۆیە بڕیاریداوە لە یەكتری جیابنەوە، "شتێك نەمایەوە ناوی خۆشەویستی بێت، ئێستا دۆسیەكە لە دادگایە و چاوەڕوانی جیابوونەوە دەكەین."