لە دهۆك هاوسەرگیریی لە ڕێژەیەكدا وەستاوە و تەڵاق بەردەوام هەڵدەكشێت

28-01-2020 06:35


پەرەگراف- مەسعود هادی

مامەڵەكانی جیابوونەوە و تەڵاق لەپارێزگای دهۆك، ساڵ بەساڵ لە هەڵكشاندایە بەبێ هیچ زیادبونێك لە ڕێژەی ساڵانەی هاوسەرگیرییدا، لەوەشدا نەبونی كار و كێشەكانی تری كۆمەڵگە بەهۆكار دادەنرێت.

بەپێی ئەو ئامارانەی لە سەرچاوەی فەرمییەوە دەست پەرەگراف كەوتون، لە پێنج ساڵی ڕابردودا، ڕێژەی جیابونەوە و تەڵاق بەردەوام لە زیادبوندا بون، لە بەرانبەردا ژمارەی مامەڵەكانی هاوسەرگیریی، ئەگەر كەمی نەكردبێت ئەوا زیادی نەكردووەو وەك ساڵانی پێشووترە.

بێوار دڵخواز، لێپرسراوی ڕاگەیاندنی دادگای دهۆك بۆ پەرەگراف وتی "لەساڵی 2019دا لە دهۆك هەزار و 667 حاڵەتی جیابوونەوە تۆماركراون لە كاتێكدا لە ساڵی 2018دا ئەو ئامارە هەزار و 509 حاڵەت بووە".

بەپێی بەدواداچونەكانی پەرەگراف، پاڵپشت بەئاماری ئەنجومەنی دادوەری هەر لە دهۆك، لە ساڵی 2017دا هەزار و 384 حاڵەتی جیابوونەوە هەبووە، لە 2016دا هەزار و 261 حاڵەت و لە 2015یشدا هەزار و 226 حاڵەتی جیابوونەوە.

لە هەموو ئەو ساڵانەدا ئامارەكانی هاوسەرگیری زۆر لە یەكترییەوە نزیك بوون، بە جۆرێك لەنێوان 10 بۆ 10 هەزار و 500 مامەڵەدا بووە.

"دەبێت هەموولایەك هەوڵی چارەسەری ئەو كێشەیە بدەن، ئەوە بە تاكەكەسێك ناكرێت و مەترسییەكە ڕوبەڕوی هەموو كۆمەڵگە بووەتەوە، بۆیە بە حكومەت و ڕێكخراوەكان و هەر تاكێك لای خۆیەوە پێویستە پێكەوە چارەسەری بۆ بدۆزینەوە" كوللێ ڕێكانی، چالاكوانی ژنان وای وت.

ئەو چالاكوانە لە دهۆك بۆ پەرەگراف چەند هۆكارێكی باسكرد كە ڕۆڵیان هەبووە لە جیابونەوەكاندا؛ "خیانەت، درۆی شاخداری تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان، خراپی باری ئابوری و كاریگەری دراما توركییەكان بەسەر كۆمەڵگە و دروستبونی دەیان كێشەی تری كۆمەڵایەتی".

بەبڕوای كوللێ ڕێكانی بەشێك لە پڕۆسەكانی هاوسەرگیری، لێكتێگەیشتنی تێدانییە، بەبێ ئەو ئەوە هاوسەرگیری دەكەن و دواتر بەكێشمەكێشی خێزانیی هەردولاش لەیەكتری جیادەكرێنەوە.

لە سەرەتای 2010وە تا كۆتایی 2019، لە هەرێمی كوردستان لە 60 هەزار دۆسیەی جیابونەوە و تەڵاق یەكلاییكراونەتەوە.

كاروان سدیق، چالاكوانی مەدەنی لە دهۆك بە پەرەگراف-ی وت "جیابونەوە لەزیادبوندایە لە بادینان، چونكە ڕێژەی بێكاری زۆرە بەراورد بەشارەكانی تر، قەیرانی دارایی هێشتا ماوە و ژمارەیەكی زۆر لە گەنجان ناتوانن بژێوی ژیانی خۆیان دابینبكەن".

لە هۆكارە زۆر باوەكانی تری جیابونەوە، وەك كاروان دەڵێت، كاریگەری تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانە، بە تایبەت فەیسبوك.

"ئەركی حكومەتە هەوڵی جدیی بدات بۆ چارەسەركردنی ئەم كێشەیە، چونكە زیادبونی جیابونەوە مەترسییە بۆ سەر شیرازەی كۆمەڵگە" كاروان وای وت.

لە تەواوی هەرێمی كوردستاندا، لە ساڵی 2015دا ڕێژەی تەڵاق گەیشتووەتە زیاتر لە هەشت هەزار، لە 2016دا نزیكەی شەش هەزار، لە 2017دا نزیكەی شەش هەزار و لە 2018یشدا زیاتر لە نۆ هەزار حاڵەتی تەڵاق و جیابونەوە تۆماركراون.

بەیار دۆسكی، لێپرسراوی سەنتەری گەشەپێدانی چالاكی لاوان لە دهۆك دەڵێت، ڕێژەی جیابونەوە لەو دەڤەرەی ئەواندا لە 2013وە لە زیادبوندایە و ساڵی ڕابردوشدا جیاوازییەكەی زیاتر بووە، چونكە هێشتا كاریگەری قەیرانی دارایی ماوە، جگە لە سەرهەڵدانەوەی كۆچ بۆ ئەوروپا و كێشە سیاسییەكانی تر.

"بەشێك لە گەنجان ڕویانكردۆتە دەرەوەی وڵات و هاوسەرەكانیان بەجێهێشتووە".

دۆسكی ئەوەشی بە پەرگراف وت "بەشێكیشی پەیوەندی هەیە بە نەبونی هۆشیارییەوە لەنێو گەنجاندا، زۆرێك بیر لە خۆشەویستی و حەزی خۆیان دەكەنەوە نەك بەڕێوەبردنی ژیانی دووكەس"، پێشیوایە "تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانیش وایكردووە ڕێژەی خیانەت زیاد بكات و ببێتە هۆكارێك بۆ هەڵكشانی جیابونەوو".