پەرەگراف
یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لەگەڵ هەریەكە لە كۆمەڵی دادگەریی‌و یەكگرتووی ئیسلامی گەیشتووەتە ڕێككەوتن لەبارەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، هەرچەندە بەرپرسانی ئەو حیزبانە بە ئاشكرا ڕێككەوتنەكە ڕەتدەكەنەوە، بەڵام پەرەگراف لە 3 سەرچاوەی باڵاوە ئەو ڕێككەوتنەی پشتڕاست كردووەتەو وردەكارییەكەی ئاشكرا دەكات.
هەڵبژاردنە پێشوەختەكەی پەرلەمانی عێراق لە 10ی ئۆكتۆبەری ئەمساڵ بەڕێوەدەچێت، هێشتا هیچ هاوپەیمانێتییەك لە نێوان حیزبە كوردییەكان بە فەرمیی ڕانەگەیەندراوەو 1-5 دواین مۆڵەتی كۆمسیۆنە بۆئەو مەبەستە.
ئەوەی یەكێتی لەگەڵ كۆمەڵ‌و یەكگرتوو كردوویەتی لێكتێگەیشتنە بۆ دەرچوواندنی كاندیدی یەكتر بەپێی بازنەكانی هەڵبژاردن.
سەرچاوەیەكی باڵا كە ئاگاداری ڕێككەوتنەكەیە بۆ پەرەگراف وتی "یەكێتی دوو كورسی بە كۆمەڵ دەدات لە بازنەی هەڵەبجەو لە پشدەر، لەگەڵ یەكگرتووش وا ڕێككەوتوون كورسییەك لە هەڵەبجەو كورسییەك لە بادینان بدرێتە یەكگرتوو" دوو سەرچاوەی دیكەش ئەم زانیارییەیان پشتڕاست كردەوە.
میكانیزمی جێبەجێكردنی ڕێككەوتنە بە جۆرێكە، یەكێتی زامنی ئەوە دەكات كە هەریەكە لە كۆمەڵ‌و یەكگرتوو ئەو دوو كورسییە ببەنەوە.
"بۆنمونە؛ بازنەی هەڵەبجەو شارەزوور بەیەكەوە سێ كورسی بۆ تەخانكراوە یەكێكیان كۆتای ژنانە، یەكێتی لەو بازنەیە تەنها یەك كاندیدی دەبێت كە كۆتاكەیەو ڕێگە بۆ دەرچوونی كاندیدەكانی كۆمەڵ‌و یەكگرتوو خۆش دەكات، بۆئەوەش داوای لە بزووتنەوەی گۆڕان كردووە لەو بازنەیە كاندیدی نەبێت، تا نەبێتە گرفت بۆ كۆمەڵ‌و یەكگرتوو، ئەگەر زانرا حیزبەكانی دیكە یان كاندیدی سەربەخۆ مەترسی بۆ كۆمەڵ‌و یەكگرتوو دروست دەكەن، ئەوا یەكێتی بە ڕێگەی جیاواز پشتیوانی دەرچوونی كاندیدەكانی كۆمەڵ‌و یەكگرتوو دەكات" سەرچاوە باڵاكەی پەرەگراف وای وت.
یەكێتی هەمان میكانیزم لەگەڵ كۆمەڵ جێبەجێ دەكات لە بازنەی پشدەر كە چوار كورسیی بۆ تەرخانكراوەو دەبێت یەكێكیان كۆتای ژنان بێت، لە یەكێك لە بازنەكانی بادینانیش پشتیوانیی دەرچوونی كاندیدێكی یەكگرتوو دەكات.
لەبەرامبەردا كۆمەڵ‌و یەكگرتوو لە بازنەكانی دیكەی پارێزگای سلێمانی كاندیدیان نابێت‌و ڕكابەریی كورسییەكانی دیكە ناكەن، بەڵام لە هەولێر كۆمەڵ كار بۆ دەرچوونی كاندیدێكی دەكات.
بەپێی زانیارییەكانی پەرەگراف كە لە سەرچاوەی باڵای گۆڕانەوە دەستی كەوتووە، هێشتا گۆڕان‌و یەكێتی نەگەیشتوونەتە ڕێككەوتن بۆ پێكهێنانی هاوپەیمانێتیی یاخود لێكتێگەیشتن وەك ئەوەی یەكێتی لەگەڵ كۆمەڵ‌و یەكگرتوو كردوویەتی.
گۆڕان نایەوێت بە تەنها بچێتە پڕۆسەی هەڵبژاردنەكەوەو وەك بەرپرسانی ئەو بزووتنەوەیە دەڵێن، نزیكترین هێز لێیانەوە یەكێتییە بۆ دروستكردنی هاوپەیمانیی یاخود هەماهەنگیی بەپێی بازنەكانی هەڵبژاردن.
هەڵبژاردنی ئەمجارە جیاوازەو عێراق كراوە بە 83 بازنەو 83 كورسیی بۆ كۆتای ژنان دیاریكراوە. هەرێمی كوردستان 44 كورسیی پەرلەمانی بۆ دانراوەو كراوە بە 12 بازنەی هەڵبژاردن؛ سلێمانی كراوە بە 5 بازنەی هەڵبژاردن‌و 18 كورسیی، هەولێر 4 بازنەیەو 15 كورسییە، دهۆك 3 بازنەیەو 11 كورسییە.
كۆمەڵ‌و یەكگرتوو چی دەڵێن؟
بێستوون حەمەساڵح، بەرپرسی ناوەندی هەڵبژاردنی كۆمەڵی دادگەری بۆ پەرەگراف وتی، تا ئێستا هیچ ڕێككەوتنێك لە نێوان هیچ كام لە حیزبە كوردییەكاندا نەكراوە، "ئێمە وەكوو كۆمەڵی دادگەری گفتوگۆمان لەگەڵ پەرلەمانتارانی هاوپەیمانیی هیوا و لایەنەكانیان كرد و نەگەیشتینە ڕێككەوتن. تا ئێستا هیچ بەرەوپێشچوونێك نییە و نازانرێت كە هاوپەیمانییەكە دروست دەبێت یان نا".
ئەو بەرپرسەی كۆمەڵ ئەوەی خستەڕوو، تا 30-4-2021 هەموو هەوڵێك دەدەن، ئەوكات ڕایدەگەیەنن كە بە چ شێوەیەك بەشداری هەڵبژاردن دەكەن، "ئێمە ئامادەین بۆ هەر شێوازێكی بەشداری لە هەڵبژاردن كە لە سوودی هەرێمی كوردستان بێت و دەنگی كۆمەڵی دادگەری تێیدا پارێزراو بێت".
كۆمەڵ لە خولی ئێستای پەرلەمانی عێراقدا 2 پەرلەمانتاری هەن ئەحمەدی حاجی ڕەشید لە سلێمانی‌و سەلیم شوشكەیی لە هەولێر.
بەهەمانشێوە یەكگرتوو دوو پەرلەمانتاری هەن، موسەننا ئەمین لە سلێمانی‌و جەمال كۆچەر لە دهۆك.
پەرەگراف زانیویەتی، ئەحمەدی حاجی ڕەشیدو موسەننا ئەمین بۆ هەڵبژاردنی داهاتووش كاندید دەكرێنەوە، هەروەها كۆمەڵ سۆران عومەر پەرلەمانتاری پێشووی پەرلەمانی كوردستان لە بازنەی پشدەر كاندید دەكات كە یەكێتی پشتیوانیی دەرچوواندنی دەكات.
هێمن ئەسكەندەر، بەرپرسی مەكتەبی هەڵبژاردنی یەكگرتوو، بۆ پەرەگراف ئەوەی خستەڕوو، ئەوان لەگەڵ ئەو هێزانەی كە پێیان باش بووە هاوپەیمانێتییان لەگەڵ دروست بكەن، گفتوگۆیان كردووە، بەڵام تا ئێستا نەگەیشتوونەتە ڕێككەوتن.
"ئێمە تا كۆتاییهاتنی وادەی تۆماركردنی هاوپەیمانێتییەكان چاوەڕێ دەبین. گفتوگۆكان بۆ پێكهێنانی هاوپەیمانی هەیە، بەڵام وەكوو جاران گەرموگوڕ نییە" هێمن وای وت.
ئەو بەرپرسەی یەكگرتوو ڕەتیكردەوە لەگەڵ یەكێتی لێكتێگەیشتنیان هەبێت، بەڵام وتی "هێزە سیاسییەكان ڕەنگە لە هەموو بازنەیەك كاندید پێشكەش نەكەن، كە وادەی تۆماركردنی هاوپەیمانی و كاندیدەكان كۆتایی پێ دێت، ئەوكات دەچینە سەر ئەوەی لەگەڵ هەندێك لە هێزە سیاسییەكان تەنسیقات بكەین. بۆ نموونە: ئەگەر لە بازنەی ئەلف كاندیدم هەبوو و ئەو نەیبوو، بە پێچەوانەشەوە ئەو لە بازنەی ب كاندیدی هەبوو من نەمبوو، دەكرێت قسە لەسەر ئەوە بكەین كە دەنگدەری یەكدی ئاڕاستە بكەین لەو بازنەیە دەنگ بە كاندیدی بەرانبەر بدەن".
بەپێی یاسای نوێی هەڵبژاردن لە هەر بازنەیەكی هەڵبژاردن كەسێك كە تەمەنی لە 25 ساڵ كەمتر نەبێت و مەرجە دەستورییەكانی تێدابێت و دانیشتو و دەنگدەری بازنەی هەڵبژاردنەكەی بێت، دەتوانێت خۆی كاندید بكات. لەم هەڵبژاردنەدا هاووڵاتیی دەنگ بە لیست نادات، بەڵكو ڕاستەوخۆ دەنگ بە كاندید دەدات لەو بازنەی هەڵبژاردنەی مافی دەنگدانی تێدا هەیە.
بردنەوەی كورسییەكانی هەر بازنەیەكی هەڵبژاردن بەپێی ژمارەی دەنگی كاندیدەكانەو هەر كاندیدێك زۆرترین دەنگ بهێنێت كورسیی پەرلەمان دەباتەوە.