پەرەگراف- هەڤاڵ غالب
هاوڵاتیانی پارێزگای سلێمانی، لە چاو هەموو ناوچەكانی عێراقدا كەمترین منداڵ دەخەنەوە، بۆیە لە ڕیزبەندی گەشەی دانیشتواندا سستن و لەدواوەن، ئەوەش بەپێی ژمارەكانی دەستەی ئاماری هەرێمی كوردستان.
مەحمود عوسمان، بەڕێوەبەری ئاماری سلێمانی بۆ پەرەگراف وتی "ئێستا گەشەی دانیشوان لە پارێزگای سلێمانی سەدا 2.3ـیە".
ئەو دەڵێت، لە هەموو عێراقدا گەشەی دانیشتوان تا ساڵی 2003 سەدا 3 بووە، بەڵام ساڵ بە ساڵ ئەو ڕێژەیە كەمیكردووە.
"گەشەی دانیشتوان لە دهۆك زۆر بەرز بوو، لە ئاستی پارێزگای ئەنباردا بوو كە ئەندامانی خێزان دەگەیشتنە 9 كەس، بەڵام لەدهۆكیش دابەزیوە بۆ 6 كەس لە خێزانێكدا".
بەوتەی مەحمود عوسمان، بچوكترین قەبارەی خێزان لەسەر ئاستی عێراق لە پارێزگای سلێمانیە و ڕێژەی گەشەی دانیشتوانیش لە سلێمانی كەمترین ئاستە لە چاو هەموو عێراقدا.
"دابەزینی ڕێژەی گەشەی دانیشتوان پەیوەستە بە بەرزی ئاستی ڕۆشنبیری هاوڵاتیان لە هەر پارێزگایەك، چونكە بەخێوكردن و پەروەردەكردنی منداڵێك ئاسانتر و باشترە لە چەند منداڵێك، واتە دابەزینی ڕێژەی گەشە یەكسانە بە باشتربوونی كوالێتی ژیان و هاوكاتە لەگەڵ بەرزی ڕێژەی هۆشیاری تاك لەو كۆمەڵگەیەدا" بەڕێوەبەری ئاماری سلێمانی وای وت.
هەروەها جەختیكردەوە، ڕووپێویی ئەنجامدراوە و ڕێژەی پیتاندنی ئافرەتانی سلێمانی لە بەرزترین ئاستدایە و ژنان دەتوانن منداڵیان ببێت، بەڵام خۆیان ڕێگرن.
بەپێی خەمڵاندن و پێشبینیی و ڕوپێویی زانینی ژمارەی دانیشتوان، لە دوای ساڵی 2009 لە هەرێمی كوردستان یەك ملیۆن و 500 هەزار هاوڵاتی زیادیكردووە.
سیروان محەمەد، سەرۆكی دەستەی ئاماری هەرێم بۆ پەرەگراف وتی، سەرەتا گەشەی دانیشتوانی هەرێم سەدا 2.6 بوو، بەڵام لە ساڵی 2020 دابەزیوە بۆ 2.2.
ژمارەی دانیشتوانیش لەساڵی 2009 دا زیاتر لە چوار ملیۆن و 600 هەزار كەس بووە، ئێستا گەیشتۆتە شەش ملیۆن و 171 هەزار كەس، ساڵانە 141 هەزار كەس زیادی كردووە، بەپێی ئامارەكانی دەستەی ئامار.
زاگرۆس فەتاح، بریكاری وەزارەتی پلاندانانی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ پەرەگراف وتی "پلانی حكومەت لەكاتی زیادبوونی ژمارەی دانیشتواندا گەیاندنی خزمەتگوزارییە بۆ دانیشتوانی كوردستان، بۆ ئەو مەبەستە سەدان پڕۆژە لەبواری پەروەردە و تەندروستی و ڕێگاوبان بە بەهای ملیاران دینار ئەنجام دراون".
لە 2009دا ژمارەی دانیشتوانی پارێزگای هەولێر ملیۆنێك و 706 هەزار و 182 كەس بون، لە ساڵی 2020دا ژمارەكە بۆتە دوو ملیۆن و 254 هەزار و 422 كەس.
سلێمانی لە 2009دا ژمارەی دانیشتوانی ملیۆنێك و 784 هەزار و 853 كەس بون، لە 2020دا بۆتە دوو ملیۆن و 268 هەزار و 50 كەس.
دهۆكیش كە ساڵی 2009 دانیشتوانی ملیۆنێك و 171 هەزار و 231 كەس بون بەپێی مەزەندەكەی دەستەی ئامار لە ساڵی 2020دا ژمارەی دانیشتوانی بۆ ملیۆنێك و 648 هەزار و 611 كەس بەرزبۆتەوە.
سیروان محەمەد، سەرۆكی دەستەی ئاماری هەرێم وتی "دوای ئەوەی ساڵی 2010 ئاماری گشتی دانیشتوان لە عێراق نەكرا ئێمە لەگەڵ ڕێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان خەمڵاندنەكەمان كرد، لەساڵی 2013 بڵاومان كردەوە كە تاوەكو ساڵی 2020ـە".
وتیشی، ئەو خەمڵاندنە قەزای شێخان و مەخمور و بەشێك لە قەزای خانەقینی تێدایە، بەڵام كەركوكی تێدا نییە.
ئەو خەمڵاندنە پاڵپشتە بە داتاكانی ساڵی 2009ی ئامادەكاری سەرژمێری گشتی و دوو ڕوپێویی لە ساڵانی 2011 و 2012دا.
چەندین ساڵە عێراق بە نیازی سەرژمێری گشتییە، بەڵام تائێستا و بەهۆكاری جیاواز ئەنجامنەدراوە.
بەوتەی ئەندامێكی پەرلەمانی كوردستان، حكومەتی هەرێم هیچ پلانێكی بۆ زیادبوونی ژمارەی دانیشتوان نەبووە.
پەرلەمانتار مەم بورهان قانع بۆ پەرەگراف وتی "حكومەت نەك پلانی بۆ زیادبوونی ژمارەی دانیشتوان نییە، بەڵكو هەر وەزارەتی پلاندانان زیادەیە و حەقە لەم كابینەدا نەمێنێت، حكومەت تەنانەت پلانی بۆ دابەشكردنی موچەش نییە، لە كابینە یەك لەدوای یەكەكاندا حكومەتێكی بێ پلان بووە".
ئەو پەرلەمانتارە دەڵێت "پلان دەبێت تەرجەمەی واقع بكرێت، ئەمان چەند توانیویانە هەلیكار دروست بكەن؟ چەند هەژارییان كەمكردۆتەوە؟ ئەو هەموو ناشەفافیەتە هەیە لە داهاتی نەوت و سنور و كۆمپانیاكان كە نوخبەیەك لێی سودمەند بوون، بۆیە پلانیش هەبێت جێبەجێناكرێت".
مەم بورهان قانع دەپرسێت "یەك دەستكەوتی وەزارەتی پلاندانانمان پێ بڵێن كە بۆ دوو یان چوار ساڵی داهاتوو هەیبووبێت؟".