پەرەگراف
هەوڵەكانی خەڵكی موسڵ بۆ گێڕانەوەی ژیان بۆ شارەكەیان، ڕۆژ لەدوای ڕۆژ زیاتر دەبێت، ئەوان دەیانەوێت هەموو ئاسەوارەكانی جەنگ و ئەو وێرانەیەی داعش بەسەری هێنان، بسڕنەوە، بەتایبەت كە ئێستا دەزانن هەڕەشەكی دیكەیان لەسەر كە وشكەساڵی و گۆڕانكارییەكانی كەشوهەوایە.
موسڵ لە ماوەی نێوان 2014-2017 لە جەنگێكی توند و وێرانكەردا بوو كە تێیدا تەڕ و وشك پێكەوە سووتان، بەڵام ئێستا دروشمی "مردن دەگۆڕین بە ژیان"ی بەرز كردووەتەوە، وەك هەوڵێك بۆ ساڕێژكردنەوەی برینەكانی و سەرەتایەك بۆ بونیادنانەوە و جوانكردنەوەی شارەكە.
لە چوارەم ساڵیادی ڕزگاركردنی ناوچەكانی عێراق لەسەر دەستی داعش، دامەزراوەی (چاوی موسڵ) پرۆژەی ناشتنی داری لە شارەكە ڕاگەیاندووە.
چالاكییەكانی هەڵمەتەكە چەند ڕۆژێكە دەستی پێ كردووە، لە چەندین شوێن و ناوچە بەتایبەت لە زانكۆی تەكنینی، دارێكی زۆر نێژراون.
خەونێك بووە ڕاستی
"دەستپێشخەرییەكەمان پەیامێكە بۆ هەمووان كە موسڵ شاری ئاشتی و پێكەوە ژیانە"، ئەمە سەرەتای قسەكانی عەبدولعەزیز ئال ساڵح ، بەڕێوبەری ڕاگەیاندنی پرۆژەی موسڵی سەوزە. ئەو باسی لەوە كردووە، هەڵمەتەكە جەخت دەكاتەوە لەسەر ئەوەی خەڵكی شارەكە هێشتا ژیانیان خۆشدەوێت و دەیانەوێت گوڵی پێدا بڵاو بكەنەوە، هەرچەندە جەنگ وێرانیشی كردووە.
پرۆژەكە لەگەڵ ئەوەی هەوڵێكە بۆ گێڕانەوەی ژیان بۆ موسڵ و ساڕێژكردنەوەی برینەكانی جەنگ، هاوكات ڕێگاچارەیەك بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی وشكەساڵی و كەمبارانی، بەتایبەت كە موسڵ بەشێكی زۆری ڕووبەری سەوزاییەكەی لەدەست داوە بەهۆی جەنگی داعشەوە.
ئەو بەرپرسە باسی لەوە كردووە، پارەی پرۆژەكە لەلایەن ناوەندی قەیرانەكان و پشتیوانیی فەرەنسییەوە دابین كراوە. لە قۆناغی یەكەمدا پێنج هەزار دار لە 12 هەزار جۆر دەڕوێنرێت، لەوانە سنەوبەر، لیمۆ، ئەكاسیا، سەبەحبەح، بۆ ماوەی دوو مانگیش پرۆژەكە درێژەی دەبێت.
دارەكان لەبەردەم ئاگری گوللـەدا
داعش لە ماوەی داگیركردنی موسڵداپشتی بە دارستانەكانی بەشی چەپی موسڵ دەبەست و لەوێ خۆی حەشار دەدا، هەروەها ناوچەكە بۆ شاردنەوەی چەك و ڕاهێنانە سەربازییەكانی بەكار دەهێنا، ئەوەش وای كرد زیانێكی زۆر بە ناوچەكە بگات، چونكە زۆرجار لەلایەن فڕۆكە جەنگییەكانەوە بۆردوومان دەكرا.
ئال ساڵح دەڵێت "دارەكانی موسڵ لە 2014وە لەبەردەم ئاگری گوللـەدان، بەشێكی زۆری ناوچە سەوزاییەكانی عێراق بە گشتی و موسڵ بە تایبەتی پشتگوێ خراون، كەمبوونەوەی بارانیش لە 20 ساڵی ڕابردوودا، شارەكەی ڕووبەڕووی مەترسیی بەبیابانبوون كردەوە، لە كاتێكدا پێشتر بە شاری (دوو بەهار) ناسرابوو، ئەوەش بەهۆی كەشوهەوا تایبەتەكەی لە وەرزە جیاوازەكاندا".
عێراق بەهۆی زیادبوونی زریانە لمییەكان، كەمبوونەوەی باران، بەرزبوونەوەی پلەی گەرما و ڕێژەی خوێ لە ئاودا، بووەتە پێنجەم وڵات لەسەر ئاستی جیهان كە زۆرترین كاریگەریی گۆڕانی كەشوهەوای لەسەر بووە، بە جۆرێك 39%ی زەوییەكانی بووە بە بیابان، 54%ی سەوزاییەكانی لەدەست داوە، ئەوەش بەپێی ڕاپۆرتە ناوخۆی و نێودەوڵەتییەكان.
سییەكانی عێراق
ئەوانەی كار لە پرۆژەی موسڵی سەوزدا دەكەن، هیوا خوازن بەو كارە ڕووبەڕووی گۆڕانی كەشوهەوا ببنەوە، لە داهاتوودا ژمارەی ئەو دارانەی دەیڕوێنن، دەیانەوێت بگاتە یەك ملیۆن دار، عەبدولعەزیز ئال ساڵح ئاماژەی بەوە كردووە "ناوەستین تا موسڵ دەكەینە دارستانێكی جوان كە بە سییەكانی عێراق ناو ببرێت".
پرۆژەی ناشتنی دار لە شارەوانیی موسڵ، زانكۆی موسڵ، مۆزەخانەی موسڵ، مزگەوتی نووری، كەنیسەكان، قەزای شنگال و چەندین شوێن و ناوچەی دیكەی پارێزگاكە ئەنجام دەدرێت.
بەڕێوبەری ڕاگەیاندنی پرۆژەی موسڵی سەوز ئاشكرای كردووە، كەمیی پشتگیریی حكومەت بۆ ئەو پرۆژانە، وای كردووە خەڵكی خۆیان هانی ئەو جۆرە كارانە بدەن و پشتیوانی بن، ئەوەش بووە بە بەشێكی دیكەی گرنگ بۆ پرۆژەكە.